بامدادجنوب- هدی خرم‌آبادی:
میهمان همیشگی خانه بوشهری‌هاست. در کمتر خانه یک بوشهری است که وجود نداشته باشد. میهمان ثابتی که وجودش برای مردم شهرها و استان‌های دیگر کمی عجیب است. این میهمان تنها در خانه‌ها نیست بلکه بوشهری‌ها که به این میهمان عادت عجیبی پیدا کرده‌اند، حتی در مغازه‌ها و گوشه‌گوشه شهر نیز با آنها انس گرفته است.
این میهمان که دو نوع سنتی و میوه‌ای دارد، سال‌هاست که محل مناقشه و شک و تردیدها شده که عوارض مصرف کدام‌یک کمتر است. آنهایی که قلیان سنتی مصرف می‌کنند اذعان می‌کنند که قلیان سنتی عوارض کمتری دارد و آنها که قلیان میوه‌ای مصرف می‌کنند، به این ادعا متوسل می‌شوند که قلیان میوه‌ای عوارض کمتری نسبت به قلیان سنتی و حتی سیگار دارد، در صورتی که اندکی تامل کافی است تا هر عقل سلیمی را به این باور برساند که «دود، دود است» و تفاوت چندانی بین قلیان سنتی، میوه‌ای و سیگار و ... وجود ندارد.
این در حالی است که بسیاری از مصرف کنندگان قلیان ادعا دارند که قلیان را تنها تفریحی می‌کشند و اعتیادآور نیست، این مورد هم با زیر نظر گرفتن رفتارهای یک مصرف‌کننده قلیان، به‌خوبی نمایان است که آیا یک مصرف‌کننده قلیان به مصرف آن اعتیاد دارد یا خیر... . این یکی از مواردی است که نشان می‌دهد تفاوت چندانی میان سیگار و قلیان وجود ندارد.
یکی از جوانانی که سال‌هاست قلیان مصرف می‌کند، در پاسخ به این سوال که چرا قلیان می‌کشی می‌گوید: مردم مصرف می‌کنند ما هم مصرف می‌کنیم. وی در ادامه با بیان این‌که هم در جمع خانواده و هم در جمع دوستان قلیان مصرف می‌کنم، افزود: چون تفریح دیگری ندارم، قلیان مصرف می‌کنم.
یکی از عرضه‌کنندگان قلیان در خصوص این‌که چرا به جوانان مردم قلیان عرضه می‌کنید، خاطرنشان کرد: کار دیگری نمی‌توانم انجام دهم، منبع درآمدی نداریم، باید خرج زن و بچه‌مان را بدهیم... .
تبدیل شدن قلیان به تفریح ثابت نسل جوان در حالی است که طبق گفته کارشناسان و پزشکان، 12 درصد بیماری‌های قلبی-عروضی، 66 درصد برونشیت و سرطان ریه و 38 درصد بیماری‌های حاد تنفسی به مصرف دخانیات بر می‌گردد.
یک متخصص با بیان این‌که عوارض قلیان در همان جلسه‌ای که قلیان مصرف می‌شود، بروز می‌کند، می‌گوید: عوارض و ضرر قلیان میوه‌ای بیش از سنتی است. بوی خوشایندی که هم این قلیان ایجاد می‌کند به‌علت سوختن اسانس آن است.
حال این سوال مطرح می‌شود که آیا جمع‌آوری قلیان از قهوه‌خانه‌ها و سطح شهر، راهکار مناسبی برای جلوگیری از گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف قلیان است یا خیر؟ واضح است که تنها جمع‌آوری قلیان از قهوه‌خانه‌ها و مکان‌های دیگر راه حل قطعی این معضل نیست، هر چند می‌تواند در کاهش آن موثر باشد اما آگاهی‌بخشی به خود نوجوان و این اختیار را به او دادن که خود خوب و بد را تشخیص دهد، به‌طور قطع راهکار کارآمدتری خواهد بود، چراکه تمایل نداشتن نوجوان یا جوان به مصرف قلیان، این معضل را از ریشه برطرف می‌کند.
طبق بررسی‌ها و تحقیقات صورت گرفته عوارض قلیان میوه‌ای نسبت به سیگار ۶۰ برابر و نسبت به تنباکوی سنتی ۳۰ برابر بیشتر و خطرناک‌تر است. چهار هزار نوع مواد سمی و عوارضی در قلیان، سیگار، تنباکوی سنتی و صنعتی وجود دارد که موجب سکته قلبی، ریزش مو، آب‌مروارید، چین و چروک صورت و پوست، پوسیدگی دندان، زخم معده، تغییر رنگ انگشتان، عوارض تنفسی و تنگی نفس، عفونت گوش و کاهش ۲۵ ساله عمر انسان می‌شود.
از جمله نکاتی که باید در خصوص عوارض مصرف قلیان و واقعیت‌هایی درباره آن بدان توجه داشت، عبارتند از: کشیدن تنباکو از طریق آب، مواد سرطان‌زای آن را تصفیه نمی‌کند. این دود می‌تواند به اندازه دود سیگار اثر مخربی روی ریه و قلب داشته باشد.
دود قلیان وقتی استنشاق می‌شود، ریه‌ها را نمی‌سوزاند، زیرا از طریق آبی که در پایین آن قرار دارد خنک می‌شود، با این‌که دود خنک می‌شود اما هنوز هم حاوی مواد سرطان‌زایی است که برای بدن مضر است.
دود قلیان به همان اندازه دود سیگار مضر است. قلیان به طریقی متفاوت دود تولید می‌کند: دود سیگار از سوختن تنباکو ایجاد می‌شود، در حالی که دود قلیان از طریق گرم شدن تنباکویی که در کاسه‌ای بالای آن قرار دارد از طریق زغال تولید می‌شود. محصول نهایی آن یعنی دود یکسان است که حاوی مواد سرطان‌زا است.
تنباکوی قلیان هم مثل تنباکوهای معمولی حاوی نیکوتین است. در واقع، در یک جلسه ۶۰ دقیقه‌ای قلیان، فرد در معرض حجم دودی ۱۰۰ تا ۲۰۰ مرتبه بیشتر از یک سیگار قرار می‌گیرد.
بی‌شک خانواده نقش مهمی در پیشگیری از استعمال دخانیات و مضرات آن دارد، چراکه نخستین گروهی است که در تربیت و پرورش فرزند سهم بسزایی دارد. فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی رکن عمده و اساسی رهایی از آسیب‌های اجتماعی است که باید به آن توجه مضاعف کرد.
پربازدید ها