بامداد جنوب: پایگاه هوایی اینجرلیک در فاصله 150 کیلومتری مرزهای ایران قرار دارد. این پایگاه که از بزرگترین پایگاه‌های هوایی ترکیه محسوب می‌شود، به‌دلیل آن‌که محل عملیات سازمان ناتو در شرقی‌ترین نقطه گسترده این پیمان محسوب می‌شود و در طول سه دهه گذشته همواره نقش مهمی در بحران‌های خاورمیانه داشته، بسیار معروف است اما فارغ از این شهرت، مسائل مهم و راهبردی دیگری هم وجود دارند که این پایگاه را مهم کرده‌اند، مسائلی که این روزها در سایه جنگ با داعش در عراق و سوریه خود را مستتر کرده و به‌نظر می‌رسد بررسی آن می‌تواند ابعاد بیشتری از نقش انجرلیک و کشورهای حاضر در آن را بر ملا کند.
در روزهای پس از کودتای نافرجام ترکیه افسران ارشد این کشور در پایگاه اینجیرلیک شامل ژنرال بکیر ارجان وان، فرمانده آن، و نه نفر از افسران تحت نظر وی به اتهام همکاری با عوامل کودتا دستگیر شدند. به مدت چندین روز برق اینجیرلیک قطع بود و این پایگاه برای تامین برق متکی به ژنراتورهایش بود. دولت ترکیه حتی از پرواز یا فرود هواپیماهای امریکایی در این پایگاه نیز خودداری کرد اما این پایگاه علاوه بر استقرار هواپیماهای امریکایی اهمیت دیگری نیز دارد. پایگاه اینجیرلیک بزرگترین مرکز ذخیره تسلیحات هسته‌ای ناتو است.
پایگاه استراتژیک جنگ سرد
اینجیرلیک در سال‌های آغازین جنگ سرد در نزدیک شهر آدانا، ترکیه، توسط سپاه مهندسین ارتش امریکا احداث شد. زمانی که ترکیه در سال 1952 به ناتو پیوست، تبدیل به یک پایگاه نظامی مهم امریکا در دوران جنگ سرد شد. این پایگاه با فاصله پرواز یک ساعته تا اتحاد جماهیر شوروی میزبان جنگنده‌ها، بمب‌افکن‌ها، تانکرهای هوایی و هواپیماهای جاسوسی یو2 امریکایی بود. اینجیرلیک به مانند بسیاری از پایگاه‌های ناتو شامل تسلیحات هسته‌ای امریکا نیز بود. استراتژی ناتو در آن زمان وابسته به تسلیحات هسته‌ای برای ایجاد موازنه با نیروهای متعارف قوی‌تر شوروی بود. چنین پنداشته می‌شد که تهدید حمله هسته‌ای، تانک‌های شوروی را از هجوم به داخل سرزمین‌های ناتو بازخواهد داشت. همچنین ارائه دسترسی تسلیحات هسته‌ای به کشورهای عضو ناتو منجر به تقویت این سازمان شده و مدرکی مهم برای اثبات این بود که امریکا برای دفاع از اعضای ناتو حاضر به جنگ هسته‌ای نیز است.
تسلیحات هسته‌ای امریکا و ناتو
به گزارش تسنیم، در دوران جنگ سرد، آمیکا هزاران تسلیحات هسته‌ای کوتاه‌برد را به همراه نیروهای نظامی به اروپا، ژاپن و کره جنوبی اعزام کرده یا در کشتی‌هایش در سراسر جهان مستقر کرد. هدف از این تسلیحات افزایش بازدارنگی و دفاع از متحدین در اروپا و امریکا بود. در حالی‌که، بخش اعظمی از این تسلیحات در دهه 1990 به امریکا بازگردانده شدند اما هنوز در حدود 200 بمب هسته‌ای از نوع بی61 در اروپا مستقر هستند. در حالی‌که تمام کشورهای عضو ناتو (به غیر از فرانسه) در برنامه‌ریزی هسته‌ای ناتو مشارکت دارند برخی از این کشورها تسلیحات امریکایی را در خاک خود مستقر کرده و هواپیماهای لازم را برای حمل این بمب‌ها در اختیار آن قرار می‌دهند. با این حال پایگاه اینجیرلیک یک استثنا است زیرا ترکیه نه خود دارای هواپیماهای حمل بمب‌های هسته‌ای است و نه به امریکا اجازه می‌دهد که این هواپیماها را در آنجا مستقر سازد. به همین دلیل، امریکا یا دیگر اعضای ناتو تنها می‌توانند با هواپیما به اینجیرلیک رفته و این سلاح‌ها را از آنها بارگیری کنند.
در چندین سند، شامل «مفهوم استراتژیک» (2010) و «بازبینی وضعیت بازدارندگی و دفاعی» (2012)، ناتو تائید کرد که یک «ترکیب مناسب از توانمندی‌های هسته‌ای، متعارف و دفاع موشکی» را حفظ خواهد کرد تا از بازدارندگی و دفاع پشتیبانی کند. این سازمان پیشنهادها برای خارج ساختن تسلیحات هسته‌ای از اروپا را رد کرده و وعده داد که «شرایط برای کاهش بیشتر» در هماهنگی با روسیه را بررسی خواهد کرد. در بیانیه کنفرانس ورشو در سال 2016 نیز اعلام شد که «بی‌نهایت بعید است وضعیتی پیش آید که ناتو از تسلیحات هسته‌ای استفاده کند» اما این نهاد «توانمندی‌ها و اراده» لازم برای واکنش با تسلیحات هسته‌ای در صورتی که «امنیت بنیادین هر یک از اعضایش تهدید شود» را حفظ خواهد کرد.
بمب‌های هیدروژنی با قدرتی 6 برابر انفجار هیروشیما
بمب‌های بی61 بیش از 5/3 متر طول و در حدود 33 سانتی‌متر عرض دارند و یکی از رایج‌ترین تسلیحات هسته‌ای امریکا به شمار می‌روند. این بمب قابلیت تنظیم قدرت انفجاری از معادل 3/0 کیلوتن تا 340 کیلوتن تی‌ان‌تی را دارد و برای پرتاب توسط هواپیماهای پرسرعت ساخته شده‌است. قدرت انفجار هسته‌ای بمب‌های بی61 را می‌توان بر اساس ماموریت‌های مورد نظر تنظیم کرد. بمبی که هیروشیما را نابود کرد دارای قدرت انفجاری معادل 15 کیلیو تن تی‌ان‌تی بود. توان انفجاری بمب‌های بی61 مستقر در اینجیرلیک را می‌توان از 3/0 کلیوتن تا 170 کیلوتن تنظیم کرد. بسیاری از هواپیماهای جنگی امریکایی قابلیت حمل این بمب را دارند. گفته می‌شود بیش از سه هزار قبضه از این بمب تولید شده‌است و بیش از هزار قبضه آن به حالت آماده استفاده قرار دارد.
بر اساس گزارش‌های غیرمحرمانه، بمب‌های بی61 امریکا در قفسه‌هایی داخل طاق‌هایی در داخل پناهگاه‌های هواپیماها قرار دارند. این پناهگاه‌ها در محوطه‌ای با تدابیر امنیتی شدید و زیر نظر نیروهای امریکایی نگهداری می‌شوند. گزارش‌ها حاکی از این هستند که تدابیر امنیتی در سال 2015 افزایش یافته و شامل فنس‌های دوتایی، نورافکن، دوربین‌های مداربسته، و تجهیزات شناسایی نفوذ هستند.
در آوریل 2006 سخنان بسیاری در مورد احتمال کاربرد این بمب از طرف امریکا در تخریب هدف‌های هسته‌ای ایران، از جمله تأسیسات هسته‌ای نطنز، در مطبوعات و رادیو و تلویزیون‌های دنیا مطرح شد. سیمور هرش در مقاله‌ای در مجله نیویورکر این احتمال را مطرح کرد، اگر چه پیشتر نیز برخی مخالفان حمله به ایران به این امکان اشاره کرده بودند.
به گفته هانس ام. کریستنسن، مدیر پروژه اطلاعات هسته‌ای در فدراسیون دانشمندان امریکایی، طاق‌های زیرزمینی در اینجریلیک در حدود پنجاه بمب هیدروژنی بی61 را در خود جای داده‌اند، یعنی بیش از 25 درصد تسلیحات هسته‌ای در زرادخانه ناتو. با این حال و پس از پایان جنگ سرد مشخص مشخص نیست چرا ناتو و به‌عبارتی بهتر امریکایی‌ها تلاش دارند که این بمب‌ها را به چه بهانه‌ای در این پایگاه نگهداری کنند؟ چه تهدیدات خاصی الان ترکیه و ناتو را در خود فرو برده است؟
