بامدادجنوب- هدی خرم‌آبادی:

زلزله شُنبه 92 آنقدر تلخ و جانکاه بود که هنوز جای زخمش بر اذهان و روح و دل و جان مردم مانده و شاید تا ابد هم ماندگار باشد. زلزله رحم ندارد. وقتی می‌آید ویران می‌کند و می‌رود، بزرگ و کوچک، زن و مرد نمی‌شناسد. فقیر و غنی را تمییز نمی‌دهد. زلزله، زلزله است. شوخی‌بردار که نیست. آوار می‌شود روی سرت. فرصت جنبیدن هم نداری. زلزله بم تا همیشه در پوست و استخوان مردم این سرزمین نفوذ کرده است. ساعت 5:26 دقیقه بامداد 5 دی‌ماه، هر ساله تلنگری است برای مرور آنچه بر مردم بم گذشت؛ مردمی که بسیاری از آنها را نه تنها در سوگ عزیزان نشاند بلکه آنها را آواره مناطق دیگر کرد. سال 82، سال سوگ و به عزا نشستن برای عزیزانی بود که شب‌هنگام وقتی می‌خوابیدند گمان نمی‌کردند که شبشان را طلوعی نباشد. 

کشور ما در منطقه‌ای زلزله‌خیز واقع شده است. وقوع هر چند روز یک زلزله آن هم با شدت حدود ۴ ریشتر نشان‌دهنده وجود یک خطر دائمی است، چراکه هر از چند گاه نیز زلزله‌ای مخرب با تلفات انسانی و مالی وسیع به وقوع پیوسته و پس از چندی دوباره کارها به همان روال چرخیده است. به همین خاطر، توجه به امر مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، تاسیسات مهم و شریان‌های حیاتی بسیار ضروری به نظر می‌رسد تا بلکه بتوان از طریق مقاوم‌سازی ساختمان‌ها ضمن حفظ جان انسان‌ها، افزایش پایداری سازه‌های مهم در برابر زلزله، حفظ سرمایه‌های ملی و ارتقای توان کشور برای مدیریت مطلوب بحران ناشی از زلزله کمک کرد. ساعت ۱۶ و ۲۲ دقیقه روز ۲۰ فروردین ۱۳۹۲، زلزله 1/6 ریشتری شهر شُنبه را لرزاند و بار دیگر قدرت‌نمایی خود را نشان داد تا بگوید «عمری به جز بیهوده بودن سر نکردیم/تقویم‌ها گفتند و ما باور نکردیم»... . 

چند وقتی است که زلزله میهمان خانه بوشهری‌ها شده و البته این میهمان طفیلی چند وقتی است که در شبانکاره کنگر خورده و لنگر انداخته است. هر چند وقوع زلزله‌ها در مقیاس بزرگ نیست اما مردم هم نمی‌توانند با این اعتماد که زلزله بعدی هم در مقیاس کوچک است با اطمینان خاطر شب را به صبح برسانند. اضطراب و دلهره در شبانکاره ادامه دارد و زلزله همچنان نُقل محافل است. 

روز گذشته از حدود ساعت چهار بامداد ۹ زمین‌لرزه بزرگ و کوچک بخش شبانکاره را لرزاند. گفته می‌شود بزرگ‌ترین زلزله 7/4 ریشتر شدت داشته است. اهالی شهرستان‌های دشتستان و گناوه روز گذشته را همراه با لرزش‌های متعدد به صبح رساندند و هفت زمین‌لرزه بالای سه ریشتر را طی ۴۵ دقیقه تجربه کردند. اولین زلزله ساعت سه و ۵۹ دقیقه بامداد منطقه شبانکاره را در موقعیت جغرافیایی 55/29 شمالی و 91/50 شرقی و عمق ۱۶ کیلومتری زمین با شدت ۴/۴ ریشتر لرزاند. بعد از این زمین‌لرزه، زلزله‌ها به فاصله زمانی خیلی کم به وقوع پیوست که به ترتیب دارای شدت 8/3 ، 1/4 ، 7/4، 1/3 ، ۲/۲ ، ۳ ، 8/2 و 6/2 بودند. بزرگ‌ترین زمین‌لرزه بامداد روز گذشته شبانکاره دارای شدت 7/4 ریشتر بود که ساعت چهار و ۱۲ دقیقه بامداد در موقعیت جغرافیایی 57/29 شمالی و 96/50 شرقی در عمق ۱۰ کیلومتری زمین به وقوع پیوست. زلزله‌ها هر چند که تا کنون خسارتی نداشته اما نمی‌توان همیشه امیدوار بود که زلزله‌ها خسارتی در بر نداشته باشد.

نکته قابل توجه که ضرورت بازنگری و توجه ویژه را در زمینه ساخت و سازها به‌ویژه در مناطق روستایی می‌طلبد، این است که اگر شدت زلزله اندکی به بیشتر از 7/4 ریشتر برسد، احتمال رقم زدن خاطره‌ای ناگوار و ناخوشایند را بار دیگر در استان ایجاد می‌کند، چراکه استحکام خانه‌های روستایی در برخی مناطق وضعیت قابل قبولی ندارد و نیاز به بازنگری وضعیت استحکام خانه‌ها به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین اولویت‌های مطرح و در حال حاضر باشد. زلزله حتی اگر این بار هم به خیر و خوشی ویرانی به بار نیاورد و رخت سفر بربندد، معلوم نیست بار دیگر چه زمانی و با چه شدتی بار سفر بیندازد. 

زلزله یک امر طبیعی است مانند سیل، توفان، رعد و برق و ... که عامل انسانی در آنها دخیل نبوده است، بنابراین ما باید شرایط رویارویی با حوادث طبیعی را داشته باشیم. ما باید در معماری و ساخت و سازها به جای عجله‌کاری و تعجیل به خرج دادن، مطالعات لازم، مکان‌سنجی، استفاده از مواد و مصالح مناسب و مقاوم و ... ظرفیت خود را در مقابل بلایای طبیعی بالا ببریم تا شاهد خسارت کمتری باشیم و علاوه بر حفظ جان عزیزان خود، متحمل هزینه‌های ناشی از کم‌کاری و بی‌توجهی نشویم.