کریم جعفری:

کشورهای در حال توسعه برای آنکه بتوانند خود را به مرحله‌ای از توسعه برسانند که در چند دهه آینده برده اقتصادهای بزرگ نشوند، برنامه‌های متعددی را تدارک دیده‌اند، برنامه‌هایی که هر یک بر اساس الگوها، ساختارها و یا پیشنهادهای تجربی نهادهای کار کرده در این حوزه مانند بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی پول و سایر موسسات مالی اجرا کرده و در نهایت خروجی آن را مشاهده می‌کنند.

همه این برنامه‌ها مستلزم یک چیز و آن هم پول و منابع مالی و اعتباری است. هیچ برنامه‌ای بدون وجود منابع مالی قابلیت اجرایی ندارد، از آنجایی که بسیاری از کشورهای در حال توسعه از مُکنت مالی قابلی برخوردار نیستند تلاش دارند تا از منابع مالی خارجی استفاده کنند. منابعی که این روزها با بهره‌های بسیار کم در اختیار کشورهای مختلف قرار گرفته و بازپرداخت‌های معینی هم دارند.

در این میان کشورهایی که از درآمدهای ارزی خوبی برخوردار هستند نیازی به تامین منابع مالی خارجی یا گرفتن وام از موسسات بین‌المللی ندارند و از منابع درآمدی خود در این زمینه استفاده می‌کنند. معمولا در رویکردهای توسعه‌ای، سرمایه‌گذاری سالیانه 30 تا 40 میلیارد دلاری برای ایجاد اشتغال پایدار برای یک میلیون نفر کفایت می‌کند. تا همین چند سال پیش هم چنین پول هنگفتی در کشور ما وجود داشت و در کمتر از هشت سال بیش از 700 میلیارد دلار تنها پول نفت وارد خزانه شد که با آن می‌شد چیزی بالغ از 12 میلیون شغل پایدار ایجاد کرد، اما این پول‌ها هیچ وقت وارد چرخه سرمایه‌گذاری کشور نشد و به واردات دسته‌بیل، زین و لگام است، رنده چینی، کاهوی چینی، نعل اسب، کلنگ و مواد آرایشی و بهداشتی تعلق گرفت و عده‌ای به واسطه آن فربه شده و بخش‌های عمده‌ای از آن هم در یک حرکت بسیار بد و کارشناسی نشده به‌عنوان یارانه به‌صورت نقدی به مردم تعلق گرفت تا بنیان‌های اقتصادی کشور بیش از پیش ویران شود.

در حالی که این روزها اقتصاد کشور نیاز مبرم به پول دارد و هزینه‌های فروش نفت هم به یک‌ُسوم رسیده است، بی‌پولی دولت به مرز بحران رسیده است، اما راهکارهایی برای دور زدن این بی‌پولی وجود دارد که نمونه عالی خریدن بیش از 200فروند هواپیمای مسافربری از طریق وام‌های بین‌المللی بود.

در ادامه کشور نیاز به سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مانند نفت، گاز، پتروشیمی و صنایع وابسته دارد. از آنجایی که این صنعت نیاز به پول هنگفتی دارد، باید به سمت و سوی جاهایی رفت که چنین پولی در آن موجود باشد. کمپانی‌های بین‌المللی فعال در حوزه نفت و گاز دوست دارند که در ایران سرمایه‌گذاری کنند و لازم است که دولتی‌ها برای جذب این منابع تلاش مضاعفی از خود نشان دهند.

بخش عمده‌ای از این سرمایه‌گذاری‌ها باید در حوزه استخراج نفت و به‌روزرسانی پالایشگاه‌ها صورت بگیرد تا کشور در سال‌های پیش‌رو بتواند در حوزه بازپرداخت هزینه‌های دریافت شده مقاوم‌تر شود. با این حال، اگر دولت نیم‌نگاهی هم به منابع داخلی داشته باشد و بتواند شرکت‌های هلدینگ را در حوزه سرمایه‌گذاری نفت و گاز حمایت کند، بخش‌ خصوصی این قابلیت را دارد که منابع متنوع مالی را برای تزریق به پیکر نیمه‌جان اقتصاد کشور تامین کند که این مساله البته مستلزم اراده و برنامه‌ای دقیق و کارشناسی شده سات.