بامدادجنوب- الهام بهروزی:

یکی از طرح‌هایی که در طرح پایتخت کتاب ایران در استان بوشهر اجرائی شده است، طرح «دوشنبه‌های قصه‌» در مهدکودک‌ها و مدارس است. این طرح به همت موسسه مهروزان کودک خلیج فارس با همکاری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان اجرائی شده است. همه ما می‌دانیم که قصه‌ها در بطن خود حامل معانی و مفاهیم عمیقی هستند و در واقع بسیاری از افسانه‌ها، اسطوره‌ها، باورها و اعتقادات، آیین‌ها و رسوم را در خود جای داده‌اند. امروزه ترویج قصه‌های علمی و تخیلی باعث کمرنگ شدن قصه‌های فولکور و کهن شده است و بیشتر کودکان ما ممکن است از شنیدن بسیاری از این قصه‌های جذاب و شنیدنی به‌طور ناخواسته محروم شده باشند. البته در سال‌های اخیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به‌منظور احیا و معرفی قصه‌های کهن به تجدید چاپ داستان‌ها و قصه‌های قدیم اقدام کرده است. بدون‌شک کودکان ما به قصه‌هایی که برگرفته از ادبیات و فرهنگ کهن جامعه ایران است، نیازمند هستند، چراکه آنها با شنیدن این قصه‌ها علاوه بر این‌که از گذشته افتخارآمیز سرزمین خود آگاه می‌شوند، بسیاری از نکات ظریف اخلاقی و تربیتی که در باطن این قصه‌ها نهفته است و جنبه تعلیمی دارند، در می‌یابند. همچنین آنها در این قصه‌ها با پهلوانان و افسانه‌هایی روبه‌رو می‌شوند که در این عصر مدرن آنها را کمتر احساس می‌کنند. کودکان در این قصه‌ها صمیمیت‌ها، مهربانی‌ها، گذشت‌ها، جانفشانی‌ها و زندگی‌هایی را می‌خوانند و می‌شنوند که قصه‌های علمی و تخیلی از انعکاس آنها عاجز هستند. 

طرح «دوشنبه‌های قصه» که در حال حاضر در بوشهر در حال اجرا است و با استقبال خوب مهدکودک‌ها و مدارس استان نیز مواجه شده است، قصه‌های کهن و قدیمی که بیشتر به‌صورت سینه‌به سینه به نسل بعد منتقل شده و بعدها بیشتر آنها مکتوب شده‌اند، برای کودکان از سوی مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تعریف می‌شود. این طرح یکی از طرح‌های موفقی است که در استان در قالب طرح پایتخت کتاب ایران در حال اجراست. طرح «دوشنبه‌های قصه» کودکان را با قصه‌ها و افسانه‌های کهن این سرزمین پیوند می‌دهد و مانع از فراموشی این قصه‌ها از حافظه جمعی می‌شود. در این خصوص با طراح آن حیدر حکمت‌شعار، مدیرعامل موسسه مهروزان کودک خلیج فارس گفت‌وگویی را صورت دادیم که در ادامه می‌آید.

چه اهدافی را از اجرای طرح «دوشنبه‌های قصه‌‌گویی» دنبال می‌کنید؟  

حکمت‌شعار: چشم‌انداز «دوشنبه‌های قصه» را فراتر از یک طرح و قصه در نظر قرار گرفته‌ایم و یکی از دغدغه‌های ما در این طرح در وهله اول، همین فراموشی متل‌ها و قصه‌های اساطیری فرهنگی است که نسل در نسل و سینه به سینه برای ما به یادگار مانده بود و نکته دوم، فاصله گرفتن کودکان و نوجوانان از کتاب و روی‌ آوردن به فضای مجازی و بازی‌های رایانه ای است که باعث می‌شود هیجانات مقطعی را زود از یاد ببرند و الگویی برای نسل آینده خود نداشته باشند. همچنین از جمله اهداف دیگری که در این طرح دنبال می‌کنیم، افزایش سرانه مطالعه کتاب به کمک شیوه‌های جذاب و گیراست.

حکمت‌شعار: خیلی زیاد، چراکه بر اساس نظر روانشناسان کودک و مطالعاتی که در این زمینه انجام داده‌ایم، پی بردیم که به کمک دو روش می‌توان آموزش برای کودکان را ساده و قابل فهم کرد؛ یکی به وسیله قصه و دوم به کمک بازی. بنابراین با توجه به شرایط موجود در فضاهای آموزشی و مدارس و همچنین کمبود امکانات ما شیوه قصه را طراحی کردیم. ما در این طرح همه کودکان و دانش‌آموزان را در یک فضای صمیمی و دوستانه گرد هم می‌آوریم و مربی با شیوه‌‌های استادانه خود آموزه‌‌های تربیتی، رفتاری، معاشرتی و راه‌های تقویت اعتماد به‌نفس را به آنها آموزش می‌دهد و بچه‌ها را در حین قصه دعوت به مشارکت می‌کند تا تنها شنونده نباشند و از نگاه دیگر همفکری و مشارکت را بهتر درک کنند و مطالبه‌گری را از این مقطع حساس سنی یاد بگیرند.

حکمت‌شعار: ما این طرح را هر هفته دوشنبه‌ها در یکی از دبستان‌ها و گاه در مهد کودک‌ها اجرا و معمولا زمان اجرا را به 30 دقیقه آخر کلاس موکول می‌کنیم و از مربیان و مدیران مدرسه درخواست می‌کنیم که از روز قبل والدین دانش‌آموزان را هم دعوت کنند تا با این شیوه فراموش شده بهتر ارتباط برقرار کنند و جایگزین تربیتی و الگوی آموزشی را فراگیرند. در پایان به هر دانش‌آموز با توجه به گروه سنی، یک کتاب که از سوی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه شده، هدیه می‌دهیم.

حکمت‌شعار: در این طرح قصه‌هایی را انتخاب می‌کنیم که از قبل مورد مطالعه مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان قرار گرفته و کارشناسی شده است. این قصه‌ها با توجه به جنسیت و نیازهای بچه‌ها انتخاب می‌شوند. بنابراین برای این طرح بیشتر قصه‌های کهن و قصه‌هایی با موضوعات مراقبت از محیط زیست، محافظت از آثار باستانی، تفکیک زباله از پسماند، ارتباط با افراد مختلف جامعه، رعایت قوانین و مقررات، صرفه‌جویی بهینه انرژی‌ها و ... انتخاب می‌شوند و با این کار آنها را به مطالعه و کتابخوانی تشویق وترغیب می‌کنیم.

حکمت‌شعار: نکته مهمی که در اینجا لازم است بیان شود، توجه و حساسیت والدین هنگام اجرای این طرح است، چون قصه در رشد، تعالی و تربیت کودک بسیار نقش سازنده و موثری را ایفا می‌کند. وقتی ما به‌صورت مستقیم کودکان خود را امر و نهی می‌کنیم، آنها واکنش نشان می‌دهند و لجبازی می‌کنند و در این مواقع والدین اصطلاح «فرزند خودسر» یا «حرف گوش نکن» را استفاده می‌کنند. بنابراین در اینجا جایگزینی قصه‌گویی به‌جای شیوه‌های تربیتی دیگر موثرتر و پویاتر خواهد بود.

حکمت‌شعار: وقتی علاقه و مشارکت دانش‌آموزان را در حین اجرای قصه می‌بینیم تا حدود زیادی می توان تاثیر و رضایتمندی از این حرکت مهم را احساس کرد. با راه‌اندازی حدود ۳۰۰ باشگاه کتابخوانی فعال در مدارس که به همت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و با همکاری اداره‌کل آموزش و پرورش استان طراحی و اجرا شده است. دانش‌‌آموزان در این باشگاه‌ها دائم با کتا در ارتباط هستند و با یکدیگر به رقابت می‌پردازند. ما پس از پایان هر «دوشنبه قصه» میزان رضایتمندی را از مربیان پرورشی مدارس جویا می‌شویم و بارها شده، والدین در جلسات اولیا و مربیان از این طرح تشکر و قدردانی کرده‌اند.

حکمت‌شعار: به‌عنوان خدمتگذار کوچک جامعه اول به خودمان و بعد شهروندان می‌گویم، اگر همه ما مسوولیت‌های اولیه خود را بپذیریم و به‌نحو احسن انجام بدهیم، به‌طور قطع جامعه پویاتر و شاداب‌تری را مشاهده خواهیم کردريال بنابراین از همه مسوولان و متولیان فرهنگی استان تقاضا داریم در زمینه‌های مهم، بحث «آموزش» و «حمایت» را سرلوحه کار خود قرار دهند، چراکه همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، سازمان‌های مردم‌نهاد را باور کنند تا آنها جایگاه واقعی خود را به‌دست آورند و یاریگر و بازوی محرک جامعه باشند. در پایان هم از حمایت‌های خالصانه حمیده ماحوزی مدیر‌کل محترم اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، خانم عباسی مسوول پایتخت کتاب استان، خانم امیرپور مدیریت سابق کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان و زهره عالی‌نسب مدیریت فعلی کانون پرورش فکری، خانم‌ها کرمی و منصوری مربیان خبره و دلسوز قصه‌گویی و همه مدیران و مربیان دبستان‌های بوشهر تشکر و قدردانی می‌کنم. 

در پایان یادآوری می‌شود، موسسه مهروزان کودک خلیج فارس با مشارکت سازمان‌های دولتی و مردم‌نهاددر طول سال در زمینه‌های محیط زیست، ورزش، میراث فرهنگی و گردشگری، برگزاری کارگاهای آموزشی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی (شامل خانواده، کودکان، اعتیاد و جوانان) فعالیت‌های مفید و هدفمندی را انجام می‌دهد. در این موسسه دو راهبرد و هدف دنبال می‌شود؛ یکی آموزش برای همه و دوم حمایت از افراد ‌آسیب‌دیده و نیازمند، چون اساسنامه موسسه مهرئوزان کودک خلیج فارس در حوزه فعالیت کودکان تصویب شده است، بنابراین اولویت خود را بر پایه آموزش و حمایت از کودکان به‌‌عنوان سرمایه‌های آتی کشور و جامعه قرار داده است. در این موسسه برنامه‌هایی که طراحی و اجرا می‌شود برگرفته از ایده‌های نو و به‌روز جامعه است که این امر سبب شده که سایر دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی از طرح‌های این موسسه استقبال و با آن همکاری داشته باشند. این موسسه در حال حاضر در کارگروه‌های طرح‌های معاونت ورزش و جوانان، کنوانسیون حمایت از حقوق کودکان معاونت زنان و خانواده استانداری، میراث فرهنگی و گردشگری، شورای هماهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر استان، معاونت اجتماعی ناجا استان و اداره‌کل بهزیستی استان بوشهر عضویت دارد.