کریم جعفری:

اتحادیه عرب را باید یکی از بی‌خاصیت‌ترین و نامرادترین سازمان‌های تشکیل شده در جهان قرن بیستم دانست که در روزهای پرتلاطم پس از جنگ جهانی دوم و رشد ناسیونالیسم بر اساس نیاز فوری ناشی از تشکیل رژیم صهیونیستی و اشغال فلسطین تشکیل شد. اما در بیش از شش دهه پس از تشکیل این اتحادیه، نگاهی به عملکرد آن نشان می‌دهد که به‌جز نام، اندامی ندارد که بخواهد اعمال نفوذ و قدرت کند و از زمان تشکیل هم هیچ کشوری زیاد این سازمان را جدی نگرفته است.

اصولا از 22 کشور عربی تشکیل دهنده این اتحادیه، به‌جز مراکش و عمان، تقریبا بقیه همه با بحران‌های مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند. در قلب این اتحادیه هم شورای همکاری خلیج‌فارس پس از پیروزی انقلاب اسلامی تشکیل شد که آن هم به دلیل اختلافات بسیار زیاد میان خود، دچار دگردیسی غیرمنطقی در حوزه کشورداری شده و نمی‌توانند بر سر یک سفر به‌سر ببرند.

اتحادیه عرب در طول سه دهه گذشته و هم‌زمان با قدرت گیری شیوخ خلیج‌فارس به سمت نابودی بیشتر سوق داده شد. در حالی که برخی از کشورهای قدرتمند عربی مانند مصر، الجزایر، عراق و سوریه دچار بحران شده و لیبی هم بیشتر در افریقا ایفای نقش می‌کرد، جالب بود که عربستان سعودی به همراه قطر و امارات متحده عربی تلاش کردند در میان فقر و ناامنی این کشورها هدایت اتحادیه را به دست گرفته و آن را با به اوج ذلت انداخته تا جایی که اقدام به اخراج یک عضو باسابقه و قدرتمند مانند سوریه کنند.

فارغ از این مسائل، این روزها آنچه که قابل توجه است، بی‌خاصیتی بیش از پیش اتحادیه عرب در مجامع بین‌المللی است که به یک ماشین بیانیه‌صادرکن بر اساس مطامع سه کشور دیگر تبدیل شده و انتظار می‌رود این روند تا دستکم سه سال آینده ادامه پیدا کند. در حال حاضر در مقابل اتحاد عربستان، امارات و قطر و تا اندازه‌ای کویت، باید منتظر یک اتحاد جدید شامل عراق، سوریه (پس از بازگشت)، مصر و الجزایر باشیم که در هر صورت از قواعد و قدرت بیشتری برخوردار هستند. 

این اتحادیه هر سال در نشست‌های مختلف خود اقدام به صدور بیانیه‌هایی می‌کند که یک پای آن تمامیت ارضی ایران است. امارات متحده عربی که عرضه و جسارت ندارد که به لحاظ عملی دست از پا خطا کرده و ادعاهای خود را با حربه دیگری عملی کند، همواره چند خط را در بیانیه پایانی نشست‌های این اتحادیه در مورد جزایر سه گانه ایرانی در خلیج‌فارس می‌گنجاند که دیگر کشورهای عربی هم از ناحیه عروبیت یا نیاز به دلارهای بادآورده ناچار به اطاعت از آن هستند. 

بیانیه چند روز پیش این اتحادیه که متضمن ادعای خاک ایران بود، البته در مناسب‌ترین سطح پاسخ داده شد، ولی نکته اینجاست که نمی‌دانند بالاخره این ادعاها ممکن است در آینده ایجاد مشکل کند، امارتی‌ها که ارتش چند ده میلیارد دلاریشان در یمن زمین‌گیرد شده آیا توان این را دارند که با ایران دست به یقه شوند؟ این نکته‌ای که پیش از گنده‌لات آنها یعنی صدام حسین معدوم امتحان کرد و پای چوبه دار ایستاد. بقیه هم می‌توانند این قاعده را رعایت یا آنکه سر عقل آمده و زندگی‌شان را کنند.