کریم جعفری:
روز گذشته چند خبر متفاوت در خبرگزاری‌ها منتشر شد که خبرهای نخست حکایت از حرف‌های متفاوت حاکم امیرنشین کوچک حاشیه خلیج‌فارس داشت و خبرهایی بعدی که در تکذیب این خبرها آمده بود. حاکم قطر در جشن پایان دوره هشتمین گروه از سربازان ارتش! این کشور، به ادعای رسانه‌های اماراتی و سعودی سخنانی بر زبان رانده که چندان دلچسپ نبوده و به‌نوشته روزنامه سعودی عکاظ، «عامل تفرقه میان اعراب» بوده است. اماراتی‌ها هم روز گذشته همه سایت‌ها و خبرگزاری‌های قطری را فیلتر کردند اما مسوولان اطلاع‌رسانی و رسانه‌ای قطر مدعی هستند که شیخ تمیم بن حمد اصلا در این مراسم سخن نگفته است، چه برسد به اینکه بخواهد مخالف‌خوانی کند. عرب‌ها البته خودشان بیشتر از ما خودشان را می‌شناسند، بدون شک شیخ تمیم حرفی زده که سعودی‌ها و اماراتی‌ها مانند اسپند روی آتش پریده‌اند.
خدا را شکر در این کشورها چیزی بنام انتخابات وجود ندارد که فرماندار بی‌عرضه و ناکارآمد داشته باشند که نتواند موقعیت دولتش را تحکیم کند، این کشورهای دیکتاتوری حاکم، رئیس، پادشاه و امیر حرف آخر را می‌زنند، البته در عربستان، استانداران یا امرای هر استان، حد معینی از قدرت ندارند و هر غلطی دوست دارند می‌کنند و پاسخگو هم نیستند. با این حال، به‌نظر می‌رسد سخنان امیر قطر چندان هم بی‌ربط نبوده و این کشور از اتفاقاتی که در منطقه در حال روی دادن است، به‌شدت وحشت‌زده شده و به‌نوعی می‌خواهد از آتشی که خودش بخشی از آن را روشن کرده و حتی هیزمش را هم تدارک دیده، فرار کند. شیخ تمیم در سخنان خود از اینکه در دیدار خصوصی با ترامپ، کشورش حامی تروریسم خوانده شده به‌شدت گلایه دارد، از ایران به نیکی یاد می‌کند، می‌گوید روابط خوبی با اسرائیل دارد و حزب‌الله نیروی مقاومت است. او از اخوان‌المسلمین هم حمایت می‌کند و می‌خواهد دیگران این گروه را تروریستی ندانند.
اما چه شده است که امیر قطر این همه برآشفته و نگران و ناراحت و عصبانی است؟ پاسخ ساده و بدون هیچ حاشیه‌نگاری است. قطری‌ها ترسیده‌اند. نه از ایران، بلکه از همسایه‌ای که صدها میلیارد دلار سلاح در انبارهای خود دارد و باز هم در حال خرید است. لیست خرید 110 میلیارد دلاری سعودی‌ها برای خرید سلاح از امریکا باید هم نگرانی عمده‌ای برای کشورهای کوچک و ناتوان حوزه خلیج فارس باشد. قطری‌ها به‌خوبی بر این نکته واقف بوده و هستند که سعودی‌ها اگر همه دنیا را هم خریداری کنند، جرات و جسارت حمله به ایران را ندارند. پس این تسلیحات برای چه خریداری می‌شود؟
سعودی‌ها از سال‌های دور و دراز با همه کشورهای همسایه خود دچار مشکل اساسی هستند، مشکلاتی که به دلیل منافع مشترک، فشار امریکا و تعریف یک دشمن از سوی سعودی‌ها، بنام ایران سعی کرده‌اند کمتر از آن یاد کنند. با این حال این مسائل هر از چند گاهی خود را نشان داده و سر بر می‌آورد. باید دقت کرد که چه اتفاقی در حال روی دادن است. سعودی‌ها از همیشه در اندیشه یک‌پارچه کردن شبه‌جزیره عربستان بوده‌اند، اگر دنیای قدیم بود و توان آن را داشتند، تاکنون چندین بار کشورهای کویت، قطر، مجمع‌الجزایر بحرین، امارات و عمان را بلعیده بودند.
مقامات سعودی هیچ وقت این ایده را کنار نگذاشته و شش سال پیش و در یک طرح قرار بود مجمع‌الجزایر بحرین را در قالب یک اتحادیه به خاک خود منضم کنند. اختلافات مرزی آنها با قطری‌ها و اماراتی‌ها بارها و بارها به مرز درگیری‌های شدید و کشته‌شدن چند نفر از طرفین کشیده شده است. آنها امروز هم در یمن سرگرم شدیدترین جنگ با مردم بی‌دفاع این کشور در محاصره هستند. از این‌رو، باید گفت خریدهای هنگفت می‌تواند مقدمه‌ای برای یک هدف بزرگ‌تر و شاید هم مطیع کردن برادران کوچک‌تر عرب باشد.
قطری‌ها چند دهه است که از این مساله نگران هستند. آنها پس از شروع بحران در آسیای جنوب غربی و شمال افریقا تلاش کردند بیشترین بهره‌برداری را از آن کرده و در جهان عرب متحدانی برای خود در برابر تفکر وهابی حاکم بر عربستان پیدا کنند، سرمایه‌‌گذاری شدید آنها روی مصر پاسخ نداد، آنها در لیبی، تونس و سوریه هم ناموفق عمل کردند. نیاز به یک حامی نظامی، آنها را به کشاندن پای نظامیان ترک به خاک قطر رساند، اما ترک‌ها باز هم عرب نیستند و نمی‌توانند در روز واقعه حامی خوبی باشند، هر چند ترمز خوبی محسوب می‌شود.
سعودی‌ها بسازند، روابط دو کشور در بهترین حالت قرار داشت، اما آنچه که قطری‌ها را به خود غره کرد، سرنگونی رژیم‌های لیبی، تونس و مصر بود و آنها باورشان شد که دیگر نیازی به ایران ندارند. از این‌رو، پس از آتش انداختن در جان و مال سوری‌ها، با تکبر تمام به تهران سفر کرده و در دیدار با رئیس دولت دهم گفتند که کار سوریه دو ماه دیگر تمام است... شاید آنها باوران شده بود که می‌توانند حاکم منطقه باشند. اما چنین اتفاقی روی نداد.
حالا که ترامپ در ریاض توانست دوباره ملک سلمان و السیسی را دور یک گوی جادو جمع کند و دست شیخ تمیم به این گوی جادو نرسید، او باید هم منتقد باشد. باید هم نگران باشد و از آن روز خوف کند که ممکن است نظامیان سعوی شبانه مرزهای مشترک که نسبت به آن ادعا هم دارند را درنوردیده و ارتش پیاده قطر نتواند چند ساعتی هم در برابر آنها مقاومت کند.
