آب الفبای زندگی است. در مورد این‌که این مایع بدون رنگ چه اندازه در زندگی بشر حیاتی است، سخن‌ها گفته شده است و دیگر نیازی به تکرار مکررات نیست. در وصف اهمیت این نعمت الهی، همین بس که به‌عقیده بیشتر کارشناسان و اندیشمندان، جنگ احتمالی بشر در آینده بر سر آب خواهد بود.

 چند روز پیش بامداد جنوب، در همین صفحه گزارشی تحلیلی از وضعیت کم‌آبی در استان بوشهر و لزوم صرفه‌جویی در این زمینه منتشر کرد. طبق این گزارش، با توجه به این‌که بیشترین آب مصرفی در استان بوشهر در بخش کشاورزی استفاده می‌شود، نیاز اساسی به استفاده از روش‌های آبیاری نوین احساس می‌شود. همچنین کاشت و تولید بیش از نیاز برخی گونه‌های جالیزی مانند هندوانه، طالبی و... و صادرات آن به کشورهای همجوار یا دیگر استان‌های کشور، دقیقا به مثابه صادرات آب از استان بوشهر است. با این تفاوت که قیمت آب که بدون زحمت برای کشاورزان به‌دست می‌آید، بسیار بیشتر از محصولات تولیدی کشاورزان است. 

البته نکته دیگری که در این گزارش به آن اشاره شد، اجاره دادن زمین‌های کشاورزی به کشاورزانی از استان‌های همجوار بود که آب استان را در قالب میوه‌های آب‌بر صادر می‌کردند و به‌طور طبیعی بیشترین سود آن نیز نصیب افرادی از خارج استان می‌شد.

از طرفی این روزها مسوولان با جدیت بیشتری پیگیر مشکل کم‌آبی در کشور هستند و بارها با اعلا بیانیه‌ها و دستورالعمل‌ها، مردم را به صرفه‌جویی در مصرف آب ترغیب می‌کنند.

در این راستا، مسوولان کشوری بارها بوشهر را به‌عنوان یکی از استان‌هایی که در وضعیت نابسامان آبی قرار دارد، معرفی کرده‌اند که البته مسوولان استانی هم تلاش‌هایی برای رفع این مشکلات انجام دادند.

در همین رابطه، روز گذشته وزیر نیرو با اعلام این‌که هم‌اکنون شهرهای بوشهر، بندرعباس و کرمان با مشکلات جدی در تامین آب شرب مواجه‌اند، گفت: در حال مطالعه و بررسی برای امکان واردات آب از خارج هستیم.

حمید چیت‌چیان با ارائه گزارشی از وضعیت این روزهای آبی کشور، گفت: متوسط بارش کشور در چند سال اخیر به ۲۰۷ میلیمتر رسیده که این وضعیت به اضافه این‌که متوسط درجه حرارت کشور 2/1 درجه افزایش یافته، موجب تبخیر بیشتر منابع آب شده است.

وزیر نیرو با بیان این‌که با کاهش بارندگی و افزایش تبخیر، از میزان آب در دسترس ما (آب تجدیدپذیر) به‌شدت کاسته شده است، خاطرنشان کرد: این میزان کاهش منابع آبی، به نحوی است که این رقم از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب به حدود ۱۱۰ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا کرده و از طرف دیگر مصرف به‌شدت افزایش یافته است.

چیت‌چیان با تاکید بر این‌که با افزایش جمعیت و مصرف بالا در این روزها، از نظر منابع آبی در یک شرایط خاص به‌خصوص در رابطه با آب‌های زیرزمینی قرار گرفته‌ایم، افزود: در چند سال اخیر سالانه تقریبا 7/5 مترمکعب بیلان منفی داریم، یعنی برداشت ما از آب‌های زیرمینی نسبت به آبی که دوباره به زیرزمین وارد می‌شود و سفره‌های زیرزمینی را تنظیم می‌کند، 7/5 مترمکعب بیشتر است.

وی خاطرنشان کرد: در رابطه با آب‌های سطحی نیز میزان روان‌آب ما در رودخانه‌های کشور به حدود ۶۰ درصد روان‌آب‌های سابق کاهش پیدا کرده و اگر ایستگاه‌ها را ملاک قرار دهیم، روان‌آب‌ها به زیر ۵۰ درصد کاهش یافته است. متاسفانه بخشی از این آب هم در میانه راه به‌طور غیرمجاز از طریق مردم برداشت می‌شود.

این عضو کابینه تدبیر و امید در مورد آب شرب هم که به‌طور خاص مورد توجه مردم است، گفت: باید بگویم که ما در چهار استان شرایط بسیار جدی را پشت سر گذاشته‌ایم. ما در شهرهای سنندج، کرمان، بندرعباس و بوشهر شرایط بسیار حاد آب شرب در سال جاری داشتیم. الحمدالله با اقداماتی که در شهر سنندج انجام شد، در قالب دو طرح اضطراری و یک طرح درازمدت بر مشکل فائق آمدیم ولی در سه شهر دیگر ما با مشکلات جدی آبی همچنان مواجه هستیم.

وزیر نیرو درباره انجام برخی اقدامات به‌منظور واردات آب از سایر کشورها بیان کرد: گزینه‌های گوناگونی را در این باره‌مورد مطالعه و بررسی قرار دادیم و با برخی از کشورهای همسایه هم در این مورد مذاکراتی داشته‌ایم و امیدوارم که طی چند ماه آینده بتوانیم به یک نتایج مشخصی در این مورد برسیم.

چیت‌چیان درباره اقدامات صورت‌گرفته به‌منظور جلوگیری از هدررفت آب گفت: توانسته‌ایم از ابتدای شروع فعالیت دولت تا پایان سال ۹۳، 3/1 واحد درصد میزان تلفات را کاهش دهیم، یعنی از ۲۶ درصد به 7/24 درصد رسیده اما لازم است بیان کنم برای این‌که یک واحد درصد این میزان را کاهش دهیم، به سرمایه‌ای بالغ بر هزار میلیارد تومان نیاز داریم.

اقدامات جهاد کشاورزی بوشهر در زمینه صرفه‌جویی آب

مسوولان جهاد کشاورزی استان بوشهر نیز اقدامات مناسبی در زمینه کنترل هدررفت و مصرف بی‌رویه آب در استان اجرا کرده‌اند.

در همین رابطه، رئیس جهاد کشاورزی استان بوشهر در گفت‌وگو با بامداد جنوب از مشکلات آب در استان بوشهر خبر داد و افزود: بر این اساس، سطح کشت مجاز دشت‌های استان بوشهر را با توجه به میزان تخصیص آب مجاز برای کشاورزی در هر منطقه که از سوی شرکت سهامی آب منطقه‌ای مشخص شده، تعیین کردیم.

محمدتقی منوچهری با بیان این‌که شهرستان‌های جم، کاکی، آبدان، کنگان، تنگ ارم و دهرود را از لحاظ میزان آب مجازی که می‌شود در این شهرستان‌ها برداشت کرد، مورد بررسی قرار داده‌ایم، افزود: بر همین اساس برای هرکدام از این شهرستان‌ها، سطح زیر کشت تعیین کرده‌ایم و به‌طور مثال، کشاورزی که 20 هکتار زمین داشته است، تنها مجوز کشت قسمتی از این زمین را دریافت کرده است.

وی از تشکیل کمیسیونی متشکل از جهاد کشاورزی، وزارت نیرو (شرکت سهامی آب منطقه‌ای) و کشاورزان برای انعقاد تفاهمنامه‌ای در زمینه تعیین سطح کشت مجاز برای کشاورزان خبر داد و خاطرنشان کرد: در این کمیسیون سه‌گانه، مواردی همچون تعداد چاه‌های آب، میزان دسترسی به منابع آب زیرزمینی، میزان مجاز تولید محصول، نوع محصول و موارد مشابه دیگر مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

البته در این مورد، با بررسی‌های صورت‌گرفته روی نوع محصولی که کشاورزان کشت می‌کنند، مشخص می‌شود که مثلا هر بوته گوجه‌فرنگی چه میزان آب مصرف می‌کند و براساس آن، سطح زیر کشت را برای کشاورزان تعیین می‌کنیم.

منوچهری با اشاره به این‌که تاکنون در اولین گام و در قالب «طرح احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی»، حدود هشت هزار هکتار قرارداد کشت زمین با کشاورزان بوشهری منعقد شده است، بیان کرد: برای کشاورزانی که در قالب این کمیسیون، قرارداد انعقاد کرده‌اند، موارد تنبیهی و تشویقی خاصی در نظر گرفته شده است که کشاورزان را به رعایت مفاد تفاهمنامه ترغیب می‌کند که امیدواریم رعایت این تفاهمنامه نتیجه خوبی در بر داشته و سطح آب‌های زیرزمینی را بهبود بخشد.

وی از جمله موارد تنبیهی در این زمینه را خرید نکردن تضمینی محصول از کشاورز، ممنوعیت استفاده از خدمات و تسهیلات بانک کشاورزی، ارائه نشدن خدمات از سوی سازمان جهاد کشاورزی برای کشاورز و برخی موارد دیگر عنوان کرد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر، در پاسخ به این سوال که آیا در بوشهر نیز مانند برخی استان‌ها، ممنوعیت کاشت محصول وجود دارد یا خیر، گفت: این طرح که کاشت برخی محصولات را در استان ممنوع اعلام کنیم با شکست مواجه می‌شود، چون در استان‌های دیگر نیز کشاورزان به این‌گونه ممنوعیت‌ها توجه زیادی ندارند. 

منوچهری ادامه داد: در بوشهر، تنها کشت تابستانه ذرت دانه‌ای، آن هم به‌علت مصرف بسیار زیاد آب ممنوع است. البته میوه‌های جالیزی مانند هندوانه نیز به‌دلیل این‌که تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند و در صورت تحمیل خسارت، هیچ نهادی پاسخگو نیست، رغبت کشاورزان به کاشت این محصول پایین آمده است.

به‌نظر می‌رسد که مساله بحران آب در کشور با یک عزم و اراده جمعی روبه‌رو شده است و همه از مسوولان گرفته تا مردم و کشاورزان این مورد را جدی گرفته‌اند و در راستای صرفه‌جویی و کاهش مصرف آن تمام تلاش خود را به‌کار بسته‌اند.

اما هنوز هم هستند کسانی که بدون توجه به بحران پیش رو در زمینه آب و با بی‌توجهی به نیاز نسل آینده، اقدام به مصرف بی‌رویه آب می‌کنند.

اما باید بدانیم که در صورت مصرف بی‌رویه این نعمت الهی، مجبور به واردات آب از کشورهای دیگر می‌شویم و زمانی می‌رسد که برای نوشیدن هر لیوان آب آشامیدنی باید هزینه‌ای قابل‌توجه بپردازیم. آن زمان است که دیگر حسرت خوردن ما دردی را دوا نمی‌کند، پس بیاییم در مصرف بهینه آب کوشا باشیم.