الهام بهروزی
جزیره حماد یکی از جزایر بکر و منحصربهفرد شمال استان بوشهر است که در سه کلیومتری بندر دیلم قرار دارد. این جزیره به‌دلیل سواحل ماسه‌ای مخملین و جاذبه‌های کم‌نظیر طبیعی و تاریخی از اهمیت بسزایی در گردشگری استان بوشهر برخوردار است. افزون بر این، جزیره حماد از نظر محیط زیستی نیز بسیار قابل اعتناست و مانند مناطق حفاظت‌شده مند، حله و نایبند محل زندگی انواع جانوران، خزندگان، پرندگان، آبزیان و دوزیستان است.
در ساحل این بندر انواع خرچنگ‌های رنگی و کوچک، صدف، گوش ماهی، حلزون و نوعی ماهی دوزیست با نام محلی دشلمبو زندگی می‌کند. بنابراین حفظ زیستگاه‌های جانوری و گیاهی این جزیره دغدغه جدی دوستداران محیط زیست است. این جزیره که در دوره ساسانیان یکی از بنادر پررونق و قطب‌های اقتصادی کشور به‌شمار می‌رود امروز به تفرجگاهی باصفا برای اهالی بندر بدل شده است.
بدیهی است به‌دلیل وجود جاذبه‌های کم‌نظیر گردشگری در جزیره حماد، این منطقه در سال ۹۵ به عنوان منطقه نمونه گردشگری در سطح ملی معرفی و مصوب شد و در همان سال شهرداری دیلم به‌عنوان سرمایه‌گذار مادر برای اجرای طرح جامع گردشگری از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر انتخاب شد. این دستگاه در سه چهار سال اخیر با اختصاص اعتباری بالغ بر ۴ میلیارد تومان از محل اعتبارات ملی و استانی و اعتبارات داخلی در زمینه زیرساخت‌های گردشگری، برق‌رسانی، آبرسانی، طراحی شهری و آماده‌سازی فاز اول و دوم این مجموعه گردشگری هزینه کرد.
شهرداری این شهر با توجه به اعتبارات خود ظاهرا پیشرفت‌های فیزیکی هم مثل جاده‌سازی حدود ۳ کیلومتر، تامین روشنایی، ساخت و ساماندهی سرویس‌های بهداشتی، نصب آلاچیق و تامین آب مصرفی در این منطقه داشته اما در سال ۹۹ این توافقنامه از سوی شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان به‌دلیل کند بودن عملیات اجرایی شهرداری دیلم لغو و قرار بر این شد که این پروژه بزرگ گردشگری به‌دست سرمایه‌گذار دیگری سپرده شود که این تصمیم موجب اعتراض شدید مردم دیلم واقع شده است.
چراکه خاطره تلخ تصاحب سواحل بکر روستای لیلتین در این شهرستان از سوی شرکت‌های نفتی در ذهن شهروندان دیلمی جان گرفته است و آنها دیگر نمی‌خواهند به بهانه و نام توسعه پایدار شهر تن به تصمیمات اشتباه مسوولان بدهند و یکی از تفرجگاه‌های بی‌نظیر شهرشان را از دست بدهند.
هرچند جزیره حماد تحت عنوان منطقه نمونه گردشگری در سال ۹۵ در سطح ملی تصویب شده است و امکان تغییر کاربری آن امری غیرممکن و غیرقانونی است اما شایعاتی مبنی بر واگذاری این منطقه به شرکت یا افراد خاصی در شبکه‌های اجتماعی نشر یافته که مردم دیلم را بیش از حد به این قضیه بدبین ساخته است. حال باید دید که آیا واقعا مسوولان ارشد استان مانند سواحل دیر، چاهک، گناوه و... خواب ویرانگری برای این جزیره منحصربهفرد دیدهاند! یا نه واقعا دنبال توسعه گردشگری در استان هستند! آیا دلیل لغو توافقنامه میراث فرهنگی با شهرداری دیلم تنها کوتاهی شهرداری این شهرستان در تاسیس زیرساخت‌های لازم در این منطقه نمونه گردشگری بوده است یا خیر، این تنها بهانه‌ای برای تحقق بازی‌های پشت پرده افراد خاص برای تصاحب زمین‌های ارزشمند استان است!
حال باید منتظر نشست و دید در فراخوانی که از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان برای جذب سرمایه‌گذار مادر برای سرمایه‌گذاری در این منطقه منتشر می‌شود، رد پای آن مسوول خاص دیده میمیشود یا خیر!
در آخرین پایشی که صورت گرفته، حدود ۳۰۰ کیلومتر از جزیره حماد برای منطقه نمونه گردشگری تعیین شده است که تقریبا یک‌سوم از مساحت جزیره حماد را در برمی‌گیرد. بدیهی است مناطق نمونه گردشگری طبق آیین‌نامه اجرایی نحوه تشکیل و اداره مناطق نمونه گردشگری، به مناطقی اطلاق می‌شود که در طرح‌های توسعه و عمران منطقه‌ای، ناحیه‌ای و جامع تصویب شده و دارای محدوده و مساحت معین باشند و در جوار یا محدوده جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی، طبیعی یا مکان‌هایی که پتانسیل ایجاد تاسیسات گردشگری را دارند به منظور ارائه خدمات به گردشگران از سوی بخش غیر دولتی بر اساس ماده ۸ قانون و این آیین‌نامه تاسیس و اداره می‌شوند.
این مناطق بر حسب ظرفیت در چهار سطح بین‌المللی، ملی، استانی و محلی برای ارائه خدمات به گردشگران داخلی و خارجی ایجاد می‌شود و بر اساس دستورالعمل و ضوابط سطح‌بندی تدوین شده از سوی وزارتخانه میراث فرهنگی خواهد بود. طبق ماده ۳ آیین‌نامه اجرایی نحوه تشکیل و اداره مناطق نمونه گردشگری، هر منطقه دارای مراکز خدماتی، رفاهی فرهنگی و گردشگری از جمله واحدهای اقامتی، پذیرایی، خرید و فروش، تولید و عرضه صنایع دستی، فرهنگی، هنری، تفریحی، ورزشی، پارک‌ها، فضای سبز و سایر خدمات گردشگری خواهد بود. استانداردهای کمی و کیفی مربوط به هر یک از این خدمات بر اساس قوانین و مقررات خواهد بود.
بر این اساس، مناطق نمونه گردشگری که در طرح‌های توسعه و عمران مصوب و مشخص شده‌اند با پیشنهاد وزارت میراث فرهنگی و تصویب هیات وزیران تعیین می‌شوند. وزارتخانه بایستی به درخواست سرمایه‌گذار مجوز تاسیس برای ایجاد تاسیسات گردشگری را صادر کند. زمان‌بندی اجرای مراحل مختلف طرح و تعهدات سرمایه‌گذار و نحوه لغو یا محدودیت امتیاز در صورت محقق نشدن تعهدات مطابق قراردادی خواهد بود میان سرمایه‌گذار و وزارتخانه مبادله می‌شود.
اما در این میان در شهرستان دیلم همین تعیین سرمایه‌گذار مادر برای سرمایه‌گذاری در منطقه نمونه گردشگری جزیره حماد سخت مورد اعتراض واقع شده است و آنها بر اساس تجربیات تلخ استان در دهکده گردشگری امید، سواحل دیر و... به‌شدت مخالف ساخت‌وسازهای بی‌رویه در ساحل بکر ماسه‌ای این بندر هستند و تحت هیچ شرایطی تمایل ندارند به خوری که در آن محدوده واقع شده و زیستگاه مطلوبی برای پرندگان آبزی و کنار آبزی، دوزیستان، گیاهان به‌شمار می‌رود آسیب وارد شود.
چشم مردم دیلم از واگذاری‌های دولتی ترسیده است
در این رابطه، عضو شورای اسلامی شهر دیلم در خصوص ورود شورا به قضیه واگذاری جزیره حماد به سرمایه‌گذار جدید به بامداد جنوب گفت: باید بپذیریم شورا به‌عنوان یک نهاد غیرمتمرکز از پایین حاصل اراده مردم است حال خوب یا بد میوه سلایق مختلف و تشخیص مردمی است و به نسبت انتقاد از آن کمترین هزینه را برای مردم در پی دارد. بنابراین در مدلی که شهرداری به‌عنوان سرمایه‌گذار مادر معرفی می‌شود در تمام مراحل اعم از تهیه و تصویب طرح جامع پیشنهادی، اخذ مجوزات و فرایند اجرا و واگذاری‌های نقطه‌ای یا منطقه‌ای، شورا اشراف و نظارت کلی و در صورت لزوم جزئی دارد. ضمن اینکه تمام نهادهای شهرستانی اعم از فرمانداری و نهادهای بازرسی و نظارتی در این موضوع گاه مشارکت دارند یا می‌توانند آن را تحت نظر قرار بدهند و همچنین زمینه مشارکت مردم و نظارت آنها نیز وجود دارد. علاوه بر آن برای مردم یا گروه‌های مدنی دسترسی به متولیان و تصمیم‌گیران ممکن است اما در مقابل دولت یک نهاد متمرکز است که در حیطه این موضوعات دستوری عمل می‌کند و پاسخگو کردن آن مقابل کم‌کاری‌ها هزینه بسیار زیادی دارد و حتی از انتشار و در اختیار قراردادن داده‌های ابتدایی امتناع می‌کند. بنابراین شهرداری باید بندرحماد را به‌عنوان انفال و یک فضای سیاحتی برای استفاده عموم مدنظر بگیرد و از مشارکت سرمایه‌گذاران در نقاط و زون‌های محدود علاوه بر رونق گردشگری و درآمدزایی و اشتغال‌زایی برای گسترش خدمات عمومی استفاده کند اما سرمایه‌گذار خصوصی طبیعتا از همه فضای تخصیصی نگاه سودجویانه دارد و سرویس طبقاتی ارائه می‌دهد و با نگاه هرچه کالایی‌تر‌سازی محیط زیست و منابع طبیعی در پی سود است. متاسفانه برنامه خصوصی‌سازی ساحل جزیر حماد از سوی فرمانداری و میراث فرهنگی در جریان است اما جزئیات آن به شورای شهر اعلام نمی‌شود.
محمد پیرو در ادامه با بیان اینکه در حال حاضر ساخت یک اردوگاه و ایجاد تاسیسات گردشگری در این جزیره به دل‌نگرانی مردم شهر دامن زده است، می‌افزاید: ساخت اردوگاه یک برنامه نظامی است که ۱۸۰ هکتار از ساحل شنی را درگیر می‌کند و ساخت تاسیسات گردشگری طرح یک شخص سرمایه‌گذار است که درخواست خصوصی‌سازی ۳۰۰ هکتار از منطقه گردشگری بندر حماد را دارد.
به گفته وی، پیش از این شهرداری دیلم برنامه‌ای یکپارچه برای اجرای طرح‌های گردشگری در منطقه گردشگری بندر حماد تهیه کرده که مطالعات آن انجام گرفت اما به تصویب نرسید. مردم شهر می‌خواهند ۹۲۷ هکتار ساحل حماد به‌صورت یکپارچه و بکر باقی بماند و یک طرح جامع گردشگری در آن اجرا شود تا همه از آن استفاده کنند.
پیرو با بیان اینکه قطعه‌بندی و خصوصی‌سازی این جزیره و واگذاری آن به اشخاص مختلف باعث می‌شود ساحل حماد ملک خصوصی یک سرمایه‌گذار شود که بی‌شک محدودیت‌هایی برای حضور مردم دیلم در آن به وجود خواهد آمد، تصریح می‌کند: بخشی از این ساحل جنگل‌های دست‌کاشت مردم دیلم است و دیلمی‌ها نگرانند که با اجرای این طرح‌ها، ورود آنها به این بخش از ساحل هم ممنوع شود.
این عضو شورا با اشاره به اینکه مردم از اجرای طرح‌های عمرانی در این محدوده خاطره خوشی ندارند، می‌گوید: پیش از این ۴۱۰۰ هکتار اراضی ساحلی حوالی روستای لیلتین دیلم به نام منطقه ویژه اقتصادی شمال استان بدون رعایت پروتکل‌های محیط زیستی و شیلاتی و ... قلع و قمع شد بنابراین چشم مردم این شهر دیگر از این نوع واگذاری‌های دولتی ترسیده است.
پیرو با تاکید بر اینکه سرمایه‌گذاری‌های مورد نظر میراث فرهنگی محلی هستند، می‌افزاید: اما واگذاری ساحل به آنها به چند تکه‌شدن این ساحل بکر شنی و محدودیت برای شهروندان منجر می‌شود.
طرح جامع گردشگری جزیره حماد باید مبتنی بر حفظ بستر اصلی جزیره باشد
در ادامه این گزارش یک فعال محیط زیستی شهرستان دیلم نیز در خصوص اهمیت جزیره حماد به بامداد جنوب گفت: طبیعت بکر، اکولوژی منحصربهفرد این جزیره موجب تک بودن آن در منطقه شده است. از آنجایی که در دنیای امروز توریسم و صنعت گردشگری به‌ویژه طبیعت‌گردی و دیدن و رفتن به مناطق بکر به‌علت زندگی شهری و صنعتی بسیار اهمیت پیدا کرده و بندر حماد نیز تمام خصوصیات را برای جذب این مدل از گردشگران دارد و به‌دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش در میان استان‌های جنوبی اهمیت بسزایی یافته است.
محمدرضا پورابراهیم در ادامه در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه جزیره حماد افزون بر بعد گردشگری از نظر محیط زیستی بسیار حائز اهمیت است؛ چون زیستگاه جانوران و گیاهان و پرندگان است آیا با ایجاد تاسیسات گردشگری حیات این موجودات تهدید نمی‌شود، توضیح داد: خود جزیره (تپه‌های ماسه‌ای) نبایستی دچار تغییراتی شود و تمام تاسیسات و ساخت و سازها بایستی با فاصله قانونی از آنجا انجام گیرد و رفت و آمد هر نوع وسیله نقلیه موتوری ممنوع باشد، همچنین ساخت هر گونه سازه بتنی در منطقه اصلی ممنوع است.
وی همچنین در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه در سال ۹۵ شهرداری دیلم به‌عنوان سرمایه‌گذار مادر مجری اجرای طرح جامه گردشگری در این جزیره شد و اقداماتی هم انجام داد اما در سال جاری این اختیار از شهرداری سلب شده است، نظرتان در این باره چیست، تصریح کرد: تمام اقدامات شهرداری در این منطقه خلاف مقرارات محیط زیست و بدون هماهنگی لازم بوده است، فقط تخریب محیط زیست و حیف و میل بیت‌المال را به‌دنبال داشته است. بنابراین ضروری است که اجرای طرح جامع گردشگری در این جزیره بایستی پیوست محیط زیستی داشته باشد و خارج از محدوده جزیره انجام گیرد، در این صورت است که مشکلی ندارد.
پورابراهیم در ادامه در خصوص علت نگرانی و بدبینی مردم دیلم به واگذاری این منطقه نمونه گردشگری به سرمایه‌گذار جدید توضیح داد: به‌علت اینکه مدیران استانی و شهرستانی در واگذاری‌های قبلی خود محیط زیست، منافع عموم و آینده را در نظر نگرفته‌اند، بنابراین به آنها اعتمادی در واگذاری‌ها ندارند.
این فعال محیط زیستی در ادامه با اشاره به اینکه آیا در محدوده‌ای که تعیین‌شده توجه به حفظ زیستگاه‌های جانوری و حدود خور در آن رعایت شده است، گفت: از محدوده تعیین‌شده اطلاعی ندارم ولی در طرح گردشگری حتما باید حفظ بستر اصلی جزیره و خورهای آن لحاظ شود.
وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه جزیره حماد از نظر تاریخی قابل اعتناست، آیا اداره‌کل میراث فرهنگی به‌عنوان متولی میراث فرهنگی و باستانی استان در این سال‌ها در حفاظت از این داشته‌ها اقدامی شایسته داشته است، تصریح کرد: خیر، تا کنون کار عملی و جدی از سوی این سازمان در حفاظت و معرفی این منطقه ندیده‌ایم، حتی این اداره‌کل در نصب یک تابلو معرفی جزیره هم کوتاهی کرده است.
پورابراهیم در خصوص واکنش اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به اعتراضات مردم دیلم گفت: از واکنش میراث فرهنگی به این قضیه اطلاعی ندارم ولی انتظار فعالان اجتماعی، دوستداران محیط زیست و منابع طبیعی و مردم این شهر این است که این اداره‌کل به وظیفه ذاتی خود به‌دور از هر گونه اغماض عمل کند و در تصمیمات خود منافع مردم، کشور، آینده شهرستان و بچه‌های آن، قوانین بین‌المللی را در حفظ و صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست در نظر بگیرد.
وی در پایان با اشاره به اینکه متاسفانه آن‌طوری که باید قوانین و مقررات در حوزه محیط زیست اجرا نمی‌شود، یادآور شد: مسوولان شهرستان و استان نسبت به محیط زیست و منابع طبیعی مهربان نیستند و در مواردی هم بسان دشمن عمل کرده‌اند، بنابراین مردم چندان اعتمادی به طرح‌ها و برنامه‌های آنها ندارند؛ طرح‌ها اکثرا نا‌مفهوم و نامشخص هستند یا در اجرا با چرخش‌های صد و هشتاد درجه‌ای روبه‌رو می‌شوند، سازمان‌های نظارتی هم در این میان عملکرد مناسبی نداشته‌اند (حداقل در شهرستان که این‌طوری بوده). همچنین می‌بینیم که منافع شخصی و گروهی در خیلی مواقع ارجحیت پیدا می‌کند، در همین شهرستان در روز روشن حریم قانونی ساحل در زیر سایه فرمانداری مورد تصرف قرار گرفته و با وجود صدها قانون و بخشنامه، دستورالعمل، مصوبه و اعتراض، پیگیری و شکایت فعالان اجتماعی، دوستداران محیط زیست و دلسوزان شهرستان هیچ نتیجه عملی گرفته نمی‌شود. بیشتر مسوولان شهرستان (بومی و غیر بومی) عملا شده‌اند پیگیر و مجری اوامر اربابان خود در استان و تنها هدفشان جلب زضایت آنهاست؛ بنابراین مردم حق دارند به هر موضوع و طرحی با بدبینی نگاه کنند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. در پایان امیدوارم هر تصمیمی درباره بندر حماد، این تنها بازمانده طبیعت دیلم و تنها دلخوشی مردم گرفته می‌شود، به صلاح مردم و شهرستان باشد و امضا کنندگان و تصمیم‌گیرندگان در این ارتباط کاری کنند که تاریخ شهرستان و کشور به نیکی از آنها یاد کند.
جزیره حماد خاطره مشترک مردم دیلم است
دیگر فعال محیط زیست و کنشگر مدنی دیلمی نیز در این خصوص به بامداد جنوب گفت: جزیره حماد در فاصله ۳ کیلومتری شمال غربی شهر دیلم به طول ۹ کیلومتر و به عرض حدود ۷۰۰ متر قرار دارد تا قبل از سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ دسترسی به این منطقه از طریق مسیرهای خاکی امکان‌پذیر نبوده که با احداث جاده از سوی شهرداری امکان دسترسی برای عموم مردم تسهیل شد. از جمله مزیت‌های نسبی منطقه حماد وجود تپه ماسه‌ای بسیار زیبا با پوشش‌های گیاهی بومی است که به‌دلیل وجود سفره‌های آب زیر‌زمینی و شوری‌پسند بودن گیاهان بومی در برابر گرما و شرایط سخت اقلیمی دوام آورده‌اند.
مرتضی مبارکی در ادامه با بیان اینکه از سال‌های دور هم صیادان و اهالی بومی منطقه تعدادی درخت آکاسیا، کهور و ... در این منطقه غرص کرده که به‌دلیل وجود همان سفره‌های آب زیر زمینی رشد کرده و تکثیر شد‌اند، افزود: وجود تپه ماسه‌ای با ارتفاع دو تا سه متر از سطح دریا و پوشش گیاهی خاص و در دسترس نبودن و ایمنی جزیره حماد باعث جذب انواع جانوران شده؛ به‌نحوی که در سال‌های نه چندان دور گزارش‌هایی از تخم‌ریزی لاک‌پشت‌های پوزه عقابی خلیج فارس در این ناحیه وجود دارد.
وی با بیان اینکه طول و عرض ساحل ماسه‌ای و فاصله بین جزر و مد که گاهی به بیشتر ۷۰۰ متر می‌رسد از جمله جاذبه‌های ویژه این ناحیه از ساحل خلیج فارس است که می‌توان آن را منحصر به فرد قلمداد کرد، تصریح کرد: از طرفی وجود خور و خورک‌ها در شمال و جنوب جزیره حماد و چشم‌انداز آب خارج از خط ساحل و در قسمت شرقی تپه ماسه‌ای علاوه بر ایجاد زیبایی‌های بصری، محل زیست انواع جانوران آبزی و کنار آبزی است. از این‌رو، انتخاب حماد به‌عنوان منطقه ویژه گردشگری به‌دلیل مزیت‌های نسبی ذکر شده منطقی و از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر است اما در صورتی که اجرای طرح‌های گردشگری موجب از بین رفتن هر یک از ا‌ِلمان‌های مزیت نسبی و آسیب جدی به آنها شود، این منطقه به‌دلیل زمین‌های پست و آبرفتی و نیاز به سرمایه‌گذاری کلان برای ایجاد تاسیسات مورد نیاز جذب گردشگر نمی‌تواند هیچ‌گونه نقشی در توسعه منطقه داشته باشد.
مبارکی با تاکید بر اینکه از طرفی در صورتی که طرح‌های توسعه‌طلبانه مبتنی بر زیست‌بوم منطقه با کمترین تغییر در وضعیت فیزیکی و زیستی منطقه حماد اجرائی شود، می‌تواند نقش بسزایی در اقتصاد مبتنی بر توریسم ساحل و دریا داشته باشد، گفت: قبل از ساخت جاده جنوبی- شمالی به جزیره حماد، این منطقه یکی از مهم‌ترین مناطق حیات وحش- پرندگان، گیاهان بومی و جانوران کنار آبزی و آبزی بوده است؛ به نحوی که مهم‌ترین صیدگاه ساحلی برای بومیان منطقه، جزیره حماد بوده است.
وی با اشاره به اینکه قطعا هر گونه دخالت در زیست‌بوم به‌ویژه زیست‌بوم حساس ساحلی خسارت‌های گاه جبران‌ناپذیر به حیات گیاهی و جانوری وارد می‌کند، افزود: اما می‌توان با استفاده از مهندسی عالمانه و نه سیمانی ترتیب بهره‌وری پایدار از محیط زیست را فراهم آورد. در این میان، نگرانی همه دوستداران محیط زیست و شاید بهره‌وران هنگامی به اوج می‌رسد که دیدگاه توسعه‌ای متولیان مبتنی بر منافع کوتاه‌مدت و حریصانه باشد تا توسعه پایدار منطقه و حفاظت از محیط زیست.
مبارکی در پاسخ به این سوال مبتنی بر اینکه در سال ۹۵ شهرداری دیلم به‌عنوان سرمایه‌گذار مادر مجری اجرای طرح جامه گردشگری در این جزیره شد و اقداماتی هم انجام داد اما در سال جاری این اختیار از شهرداری سلب شده است، نظرتان در این باره چیست، توضیح داد: دخالت شهرداری در سال ۹۵ اگرچه موجب دسترسی عمومی به بندر حماد شد اما با توجه به دخالت‌های نابجا و غیرکارشناسانه از دیدگاه توسعه پایدار و به‌ویژه محیط زیستی مردود و غیر قابل قبول است؛ چون جاده دسترسی جنوبی- شمالی عمود بر جهت سیلاب دشت لیراوی احداث شد که به‌مثابه سیل‌بند مانع تخلیه آب بالا دست به سمت دریا می‌شود . همچنین جاده جاده روی تپه ماسه‌ای و عبور وسایل نقلیه در طول ضلع غربی به‌دلیل فشار وزن ماشین‌آلات موجب کوبیده شدن ماسه‌ها و کاهش نقاط ارتفاعی و پهن شدن تپه شده است.
وی ادامه داد: احداث دیواره با استفاده از سنگ‌های ماسه‌ای کوهی در ظلع غربی علاوه بر قطع ارتباط طبیعی تپه ماسه‌ای با ساحل، به‌دلیل ایجاد محیط امن موجب تکثیر غیر قابل کنترل موش‌های شهری در منطقه حماد شده است؛ موش‌هایی که با حمله به جانوران بومی و تغذیه از گیاهان و منابع غذایی این جانوران موجب فقر غذایی حیات وحش بومی در بندر حماد شده‌اند. همچنین احداث نشیمن‌های غیراستاندارد در جای جای تپه‌های ماسه‌ای با استفاده از مصالح سیمانی خود یک معضلی است چون با خالی شدن ماسه زیر آنها به‌دلیل بارندگی‌ها اغلب شکسته و به حال خود رها شده‌اند. البته در این میان بدون‌شک برای ما سرمایه‌گذار بومی در مقایسه با سرمایه‌گذار غیربومی ارجحیت دارد و این رجحان هم به‌دلیل قدرت نظارت عمومی بیشتر بر سرمایه‌گذار بومی (شهرداری و یا هر ارگان دیگری ) است اما با وجود تجارب تلخ در منطقه نظیر پلاژ ساحلی شهر با سرمایه‌گذاری شهرداری و سوء‌استفاده‌های شخصی از روند توسعه در ساحل، به‌ویژه از سوی متولیان امر، هیچ‌گونه اعتمادی به سرمایه‌گذاران بومی و یا غیربومی در میان مردم وجود ندارد!
بنابراین به نظر می‌رسد ایجاد ساختارهایی فارغ از نقش افراد سودجو در اجرای پروژه‌ای مانند توسعه بندر حماد، اعتماد مردم را جلب کرده و معضل سرمایه‌گذاری بومی و یا غیربومی را برطرف می‌کند ساختارهایی که مردم قادر به نظارت و دخالت در آن باشند.
وی در خصوص مطالبه جدی مردم دیلم در خصوص منطقه نمونه گردشگری جزیره حماد توضیح داد: مطالبه مردم توسعه بندر حماد بدون تخریب و تبدیل نشدن اصل تنها ساحل اصیل منطقه به نفع افراد و نهادهایی است که ارزشی برای نفع عامه مردم قائل نیستند. مردم انتظار دارند برای کارشناسی‌های مستقل طرحی اجرا شود که سود عامه مردم در آن حداکثری بوده و با اجرای آن املاک و محدوده‌های شخصی (حقیقی و حقوقی) شکل نگیرد و بومیان منطقه از بندر حماد محروم نشوند.
مبارکی در خصوص اینکه آیا در طرح جامع گردشگری جزیره حماد پیوست‌های محیط زیستی هم لحاظ شده است، گفت: اطلاعی از مفاد طرح‌های مورد نظر وجود ندارد بنابراین نمی‌توان در این مورد اظهار نظر کرد اما با توجه به تجارب تلخ گذشته (منطقه ویژه اقتصادی شمال استان در ساحل روستای لیلتین و ساحل شهر دیلم) قطعا آخرین دغدغه مجریان حفظ محیط زیست و فیزیک طبیعی حماد خواهد بود.
وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه جزیره حماد از نظر تاریخی نیز قابل اعتناست آیا میراث فرهنگی به‌عنوان متولی میراث فرهنگی و باستانی در این سال‌ها در حفاظت از این داشته‌ها اقدامی شایسته داشته است، تصریح کرد: اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حتی دفتری در شهرستان ندارد قطعا هیچ یک از شهروندان دیلمی اطلاعی از اقدامات این نهاد در بندر حماد ندارند.
این فعال محیط زیست در خصوص واکنش محیط زیست به حفاظت از زیستگاه‌های جانوری این منطقه گفت: اکنون کمتر از یک سال از استقرار دفتر محیط زیست استان در شهرستان می‌گذرد بنا بر اطلاعات به‌دست آمده اقدامات این سازمان در این بندر محدود به شناسایی بندر حماد بوده است.
وی در خصوص واکنش اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به اعتراض مردم دیلم به حواشی این روزها در خصوص منطقه نمونه گردشگری حماد گفت: از واکنش میراث فرهنگی اطلاعی در دست نیست اما انتظار شنیدن نقطه نظرات مردم و اعمال نظرات و راهکارهای علمی و کارشناسی وجود دارد. همچنین میراث فرهنگی باید به نظر مردم در واگذاری‌ها و اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری احترام گذاشته و هیچ اقدامی خلاف مبارکی در پایان یادآور شد: بندر حماد خاطره مشترک همه دیلمی‌ها است و از این‌رو بر آن تعصب دارند. بنابراین هر گونه تعدی به این نگین ساحل موجب جریحه‌دار شدن روح مشترک دیلمی‌ها و واکنش آنها خواهد شد پس به مسوولان امر توصیه موکد می‌شود در برنامه‌ریزی و اجرای هر طرح توسعه‌ای در حماد حساسیت‌های عمومی را مد نظر داشته باشند.
