ابوعلی زرین‌قلم

پیروزی جو بایدن نامزد حزب دمکرات در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا واکنش‌های بسیاری را در سطح جهان و ایران در پی داشته است. در حالی که در سطح بین‌المللی بسیاری از کشورهای منطقه و جهان از شکست ترامپ به‌شدت ناراحت هستند، در ایران اما به این حادثه با نگاه مثبت نگریسته می‌شود و باید دید که چه اتفاقی پس از آن روی خواهد داد. واکنش‌ها در ایران به نسبت مقامات و مسوولان مختلف بسیار متفاوت بوده، اما همه در یک کلام خلاصه می‌شد که امریکا باید به مردم ایران و قوانین بین‌المللی احترام گذاشته و پیش از بازگشت به برجام، خسارت‌های وارد شده به کشورمان را جبران کند.

فرصتی تازه است

رئیس‌جمهوری در واکنش به انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری بعدی ایالات متحده امریکا تصریح کرد: اینک فرصتی برای دولت آینده‌ی ‎امریکا است که اشتباهات دولت گذشته را جبران کند و با احترام به قواعد جهانی، به مسیر پایبندی به تعهدات بین‌المللی بازگردد.

روحانی که در جلسه ستاد اقتصادی دولت سخن می‌گفت، در ادامه یادآور شد: اینک فرصتی برای دولت آینده امریکا پیش آمده است که اشتباهات گذشته را جبران کند و با احترام به قواعد جهانی، به مسیر پایبندی به تعهدات بین‌المللی، بازگردد. جمهوری اسلامی ایران، همواره به تعهدات خود در صورت رعایت مسوولانه از سوی همه اطراف تعهد، پایبند بوده و تعامل سازنده با جهان را راهبرد خود می‌داند.

روحانی با تاکید بر پیروزی مقاومت ملت ایران در جنگ اقتصادی تحمیل‌شده توسط دولت امریکا، اظهار داشت: مردم ایران با مقاومت قهرمانانه خود در برابر جنگ تحمیلی اقتصادی، اثبات کردند که سیاست فشار حداکثری امریکا محکوم به شکست است. اینک زمان آن است که در سایه همکاری و هم‌افزایی ایران و همسایگان، شاهد ارتقاء امنیت و توسعه در منطقه باشیم و مسیر ثبات و رشد اقتصادی کشور، با قوت و سرعت هرچه بیشتر، پیموده شود.

وزارت خارجه، باید جبران کند

در حالی که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در پی اعلام نتایج انتخابات امریکا در پیامی توئیتری نوشت:

«مردم امریکا نظر خود را اعلام کردند. و اکنون دنیا نظاره‌گر است که آیا رهبران جدید، روش مخرب، ضدقانون و قلدرمابانه رژیم در حال رفتن را کنار خواهند گذاشت و چندجانبه‌گرایی، همکاری و احترام به قانون را برخواهند گزید و یا خیر. این اقدام و عمل است که  بیش از همه چیز مهم است. سابقه ایران «روشن است»: عزتمداری، منافع ملی و دیپلماسی مسوولانه»، سخنگوی وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با شبکه العالم مطالبی جدید را گفت.

سعید خطیب‌زاده در این گفت‌وگو موضع رسمی و دیپلماتیک ایران در برابر رئیس‌جمهور جدید امریکا را اینگونه برآورد کرد: «اساسا ایالت متحده امریکا در موضعی نیست که برای کسی شرط بگذارد، ایالت متحده امریکا ناقض برجام، ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت بوده و میلیاردها دلار به ملت ایران خسارت زده و از برنامه برجام به‌عنوان یک مشارکت ‌ننده خارج شده است. روزی که دولتی در ایالت متحده بخواهد به برجام برگردد میزی وجود خواهد داشت که باید پاسخگوی نقض عهدها باشد.

بر طبق فرمایشات مقام معظم رهبری امریکا باید توبه کند و این به معنای آن است که اولا باید بپذیرد چه خطاهایی کرده و ثانیا جنگ اقتصادی علیه ایران را متوقف کند و ثالثا مسیر رفته را برگردد و تعهداتش را عمل و برای گام چهارم جبران خسارت کند».

دیگران چه گفتند

دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در توئیتر خود نوشت: ‏پایان ترامپ، شگفتی نیست، حکم مقدر تاریخ است. بیشتر مردم ‎امریکا بر کارنامه سراسر ناکامیِ تفکری که قلدری و زورگویی را حلال مشکلات می‌دانست، مهر مردودی زدند. آیا دولت منتخب این درک را دارد که زیر قاب عکس او در کاخ سفید به‌جای عبارت چهل‌وپنجمین رئیس‌جمهور بنویسد: «عبرت آیندگان»

معاون اول رئیس‌جمهور هم در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «‏سرانجام با اعلام نتیجه ‎انتخابات امریکا، دوران ترامپ و تیم ماجراجو و جنگ‌طلب او به پایان رسید. نقض معاهده‌های بین‌المللی از محیط زیست تا تحریم‌های اقتصادی و ضد انسانی علیه ملت ایران و حمایت از تروریسم و نژادپرستی، شاکله سیاست‌های ترامپ بود. ملت ایران که با مقاومت در مقابل سیاست فشار حداکثری ترامپ ایستاد، رنج‌های ناشی از اخلال گسترده در معیشت خود، عدم دسترسی بیماران به دارو و ترور سردار ‎سلیمانی عزیز را فراموش نخواهد کرد. امیدوارم شاهد تغییر سیاست‌های مخرب امریکا و بازگشت به قانون و تعهدات بین‌المللی و احترام به ملت‌ها باشیم».

رویترز: کار سختی در پیش است

در همین حال، خبرگزاری رویترز در گزارشی با توجه به سیاست‌های دولت ترامپ در برابر ایران، به چالش‌های موجود بر سر راه جو بایدن برای تعامل با ایران به‌ویژه در زمینه توافق هسته‌ای پرداخت.

این خبرگزاری نوشت: هنگامی که دونالد ترامپ، ستاره یک برنامه تلویزیونی به‌عنوان رئیس‌جمهور امریکا برگزیده شد، به سرعت  ایران را به شخصیت بد اصلی ریاست‌جمهوری‌اش تبدیل کرده و در نهایت از توافق هسته‌ای که هدفش ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای بود خارج شد و ایران را در تنگنای اقتصادی قرار داد. جو بایدن که شب گذشته در انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 امریکا در رقابت با ترامپ پیروز شد، پیش از این وعده داده بود که در صورت بازگشت ایران به پایبندی به تعهداتش در توافق هسته‌ای، به این توافق باز خواهد گشت. اما دیپلمات‌ها و تحلیلگران می‌گویند که احتمالا این موضوع یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد به این دلیل که این دو کشور مخالف یکدیگر و بی‌اعتماد به هم، هریک خواستار تعهدات اضافه‌ای از طرف مقابل هستند.

رابرت اِینهورن، یک کارشناس در زمینه کنترل تسلیحاتی در موسسه بروکینگز در این‌باره به رویترز گفت: بازگشت به پایبندی برای هر دو طرف آسان و سریع اتفاق نخواهد افتاد. ممکن است حدود شش ماه طول بکشد و ممکن است که اصلا به توافق نرسند.

این خبرگزاری می نویسد: محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران گفته است که می خواهد امریکا به توافق هسته‌ای بازگردد اما روز دوشنبه به شبکه سی.بی.‌اس گفت که «مشارکت دوباره به معنای مذاکره‌ی دوباره نیست» چراکه «اگر می‌خواستیم این کار را (مذاکره) کنیم، چهار سال پیش با رئیس‌جمهور ترامپ انجام می‌دادیم». بایدن هم اظهار کرده است که بازگشت به توافق هسته‌ای «یک نقطه شروع برای مذاکرات بعدی» خواهد بود و واشنگتن پس از آن با متحدانش همکاری خواهد کرد تا توافق هسته‌ای را تقویت کرده، گسترش داده و «دیگر مسائل نگران‌کننده» را نیز در آن مطرح کند.