الهام بهروزی

هنر یکی از ابعاد مهم زندگی بشر است که کرونا ضربه سهمگینی به پیکره آن وارد ساخته و تقریبا اقتصاد آن را فلج کرده است در این میان، صنعت سینما و هنر مردمی تئاتر نیز به تاسی از شرایطی که این ویروس بسیار پیچیده و کشنده ایجاد کرده است، دچار رکود شده‌اند تا جایی که این هنرها در برخی از کشورهای جهان نظیر ایران در سال گذشته وضعیت اسفناکی را تجربه کردند.

بر اساس آمارها، سینمای ایران که در سال‌های اخیر و دوران پیش از کرونا توانسته بود در سایه تدبیر یک‌سری سیاست‌های حمایت‌جویانه و ارتقای کیفیت پاره‌ای از آثار سینمایی و ظهور کارگردان‌هایی جوان و حرفه‌ای توانسته بود گام‌های استواری را در محبوبیت خود در نزد مردم و فیلم‌دوستان بردارد؛ اما با شیوع ویروسی ناشناخته به نام کویدد ۱۹ تمام ترقی آن رنگ باخت و بسیاری از تولیدات سینمایی در پستوی «چه کنم، چه کنم»های تهیه‌کنندگان آن برای اکران آنلاین به‌منظور جلوگیری از زیان‌های مالی احتمالی محبوس ماندند و تنها در جشنواره‌های فیلم که به صورت جسته و گریخته و به‌شکلی محدود و غیرمتمرکز در سراسر جهان برگزار شدند، شانس خود را برای دیده و برگزیده شدن امتحان کردند. هرچند بسیاری از این آثار در چنین رویدادهایی موفق شدند عناوین برتر را از آن خود کنند اما این مهم اقبال مردم را در بحران کرونا به آن‌ها در سینماهای خلوت تضمین نمی‌کند.

از همین روی بود که اغلب تهیه‌کنندگان و کارگردانان فیلم‌های شاخص سینمایی با نگاهی سختگیرانه به اکران آنلاین فیلم‌هایشان ظاهر می‌شوند؛ چراکه بسیاری از این آثار با هزینه‌های بسیار بالایی تهیه و تولید شده‌اند و تجریه هم‌صنفان آن‌ها در اکران آنلاین درسی عبرت‌انگیز برای آن‌ها شده است. طبق آخرین آمارها، سال ۹۹ برای سینمای ایران سالی بسیار سخت و زیان‌بار بوده است تا جایی که در سه ماه نخست سال گذشته در مقایسه با سال ۹۸ تقریبا میزان فروش سینمای ایران تقریبا صفر درصد بوده است و در باقی ایام سال هم به‌دلیل تعطیلی بلندمدت سینماها تغییر چندان دلگرم‌کننده‌ای در جدول فروش فیلم‌ها مشاهده نشده است. به گفته سینماداران کشور، بیش از سه هزار نفر از کارکنان سینماها شغل خود در اثر شیوع کرونا از دست دادند، همچنین فروش کل سینماهای کشور در سال ۹۹ به فروش یک ماه سال ۹۸ هم نرسید که این دو مساله به خودی خود گواه رکود سینمای ایران در سال گذشته است!

هر چند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای جبران بخشی از این زیان‌ها و همچنین تحرک دوباره این صنعت کوشید تا سینما و تئاتر را از گروه مشاغل ۳ به گروه مشاغل ۲ انتقال دهد اما این انتقال هم با قرمز شدن بسیاری از کلانشهرها و مراکز استان‌ها نتوانست گره‌گشا باشد و قطعا با قرار گرفتن این شهرها در وضعیت قرمز راهی جز تعطیلی دوباره سینماها و پلاتوها و سایر فعالیت‌های فرهنگی هنری تا نرمال شدن وضعیت باقی نمی‌ماند.

این در حالی است که در همان دو هفته‌ای که در نوروز ۱۴۰۰ سینماها فعالیت کردند توانستند به فروش پنج میلیارد و 161 میلیون ریال دست بیابند هرچند این رقم در برابر فروش خوب سال ۹۸ رقمی ناچیز است اما با توجه به بحران کرونا می‌تواند نقطه امیدی برای تحرک دوباره سینما حتی در سال پیش رو باشد. البته دوباره با قرمز شدن تهران و برخی از شهرهای دیگر نظیر اصفهان، بوشهر و... دوباره سینماها و پلاتوها تعطیل می‌شوند چون طبق آیین‌نامه ستاد مبارزه با کرونا، مشاغل گروه ۲ نیز در شهرهای قرمز تعطیل می‌شوند.

تازه شش روز پیش بود که ستاد ملی کرونا به‌واسطه پیگیری مسوولان وزارت ارشاد با انتقال تئاتر و سینما به گروه مشاغل ۲ موافقت کرد و همین تصمیم باعث شد سالن‌های سینما و تئاتر پس از چند روز تعطیلی به‌واسطه شرایط نارنجی پایتخت، از تاریخ ۱۱ فروردین مجدد آغاز به کار کنند اما صبح روز گذشته ورق برگشت و با قرمز شدن وضعیت تهران و برخی از شهرهای دیگر بار دیگر کلیه سینماها و سالن‌های نمایش ملزم به تعطیلی شدند.

هر چند با اعلام رسمی تغییر وضعیت کرونایی شهر تهران و برخی از شهرها هنوز زیرمجموعه‌های وزارت ارشاد به‌صورت رسمی درباره تعطیلی سینما و تئاتر اطلاعیه‌ای صادر نکرده‌اند اما طبق قانون و نیز اطلاع‌رسانی‌های قبلی درباره وضعیت فعالیت این دو صنف، تعطیلی کلیه سینماها و سالن‌های نمایش از همان زمان اعلام قرمز شدن «الزامی» است. البته در این زمینه همایون امیرزاده، مدیر روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ایسنا گفت: با توجه به اینکه تازه اعلام شده که وضعیت تهران قرمز شده است، طبیعتا هر دستورالعملی از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام شود، همه فعالیت‌ها از جمله امور فرهنگی و هنری را هم در برمی‌گیرد. البته هنوز چیزی به ما ابلاغ نشده است و منتظر ابلاغیه جدید هستیم.

وی در پاسخ به این سوال که پیش از این به هنگام نارنجی شدن وضعیت تهران، اعلام شد مشاغل گروه سه به صورت خودکار تعطیل می‌شوند، تصریح کرد: حالا هم طبیعتا این اتفاق می‌افتد ولی حتما ستاد کرونا ابلاغ جدیدی خواهد داشت و ما منتظر آن هستیم.

در این میان، بوشهر هم یکی از شهرهایی است که از سه روز پیش در وضعیت قرمز قرار گرفت و با توجه به وخیم شدن شرایط ستاد شهرستانی مبارزه با کرونای بوشهر هم در جلسه‌ای اضطراری انجام هر گونه فعالیت‌های فرهنگی و هنری را در این شهر تعطیل اعلام کرد.

معاون هنری و سینمایی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در این خصوص به بامداد جنوب گفت: هرچند تا این لحظه اعلامیه‌ای از سوی وزارتخانه دال بر تعطیلی سینماها و پلاتوهای تئاتر در بوشهر دریافت نکرده‌ایم اما طبق آیین‌نامه ستاد ملی مبارزه با کرونا و همچنین بر اساس جدیدترین مصوبه نشست روزگذشته ستاد مبارزه با کرونا شهرستان بوشهر فعالیت کلیه سینماها و پلاتوهای شهرستان و همچنین برگزاری سایر فعالیت‌های فرهنگی و هنری در بوشهر تعطیل اعلام شد.

محمدحسین زندویان در ادامه با تاکید بر اینکه هرچند در مدتی که سینماها در استان باز بود اما به‌دلیل شرایط خاصی که کرونا بر استان حاکم کرده است، مخاطبان از فیلم‌های اکران شده نکردند، افزود: تعطیلی سینماها و پلاتوهای تئاتر تا مناسب و مساعد شدن وضعیت تعطیل خواهند بود.

وی در بخشی از گفته‌های خود به شمار تئاترهای اجراشده در سال گذشته اشاره و تصریح کرد: در بهمن و اسفندماه ۹۹ مجوز برای اجرای ۱۲ نمایش برای سراسر استان صادر شد که با ظرفیت ۳۰ درصد پلاتوها و رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی به روی صحنه رفت. پیش از این هم، در آبان سال گذشته اجراهای جشنواره تئاتر استانی به صورت محدود اجرا شدند.

در پایان این گزارش یادآوری می‌شود، بحران حاکم بر فعالیت تئاتر و سینما در حالی وارد دومین سال شده و تهدیدهای جدی‌تری را متوجه فعالان این دو حوزه در نخستین‌ماه سال ۱۴۰۰ کرده است که به نظر می‌رسد تعطیلی و بازگشایی گاه‌به‌گاه تا پایان سال جاری همچنان گریبان‌گیر تصمیم‌گیران خواهد بود و همچنان بزرگ‌ترین معضل پیش روی این دو صنف نحیف هنری «بلاتکلیفی» است.