راضیه علی‌زاده

یکی از بهترین روش‌های آموزش و یادگیری برای کودکان روش تعاملی است. معمولا در روش تعاملی کودکان درک بهتری از مفاهیم پیدا می‌کنند و موضوعات مختلف را راحت‌تر به ذهن می‌سپارند. یادگیری از طریق بازی یکی از این روش‌های تعاملی است که موجب می‌شود تا کودکان به کمک بازی، موضوعات را بهتر درک کنند و در طول یادگیری احساس خستگی کمتری داشته باشند.

در حقیقت کودکان و نوجوانان با انجام بازی، ‌نوعی زندگی کردن را تمرین می‌کنند و انواع مهارت‌ها را می‌آموزند. بازی می‌تواند در خلاقیت مؤثر باشد و سبب رشد و شکوفایی استعداد آن‌ها شود کودک بدون بازی و بازیچه مانند ماهی بدون آب است بازی وسیله سلامت جسم و پرورش حواس است و برای رشد اجتماعی کودک ضروری است آموزش با بازی می‌تواند در دو نوع کاملا متفاوت باشد که روش مبتنی بر بازی کامپیوتری و یادگیری از طریق بازی‌های غیر کامپیوتری جزء این آموزش هستند، البته باید توجه داشت که هر نوع بازی نمی‌تواند نقش مؤثری در یادگیری داشته باشد، بازی‌ها باید طوری باشد که کودک یا نوجوان از آن بازی احساس رضایت کند و همچنین خود بازی نیز در افزایش تمرکز و یادگیری کودک تاثیرگذار باشد.

اولین تاثیر بازی بر یادگیری افزایش سرعت یادگیری است. سرعت یادگیری، علاقه کودکان به بازی کردن است تأثیر بعدی بازی بر یادگیری افزایش تجربه کودک و یادگیری تجربه است. چون در محیط بازی کودک از فضای انتزاعی خارج می‌شود و به‌صورت عملی موضوع مورد نظر را یاد می‌گیرد، موضوع همانند یک تجربه همیشه با او می‌ماند و معمولا کودک هیچ‌وقت این موضوع موردبحث را فراموش نمی‌کند همین‌طور امکان خطرپذیری و اجازه تصمیم گرفتن در محیطی امن و سالم از دیگر تاثیرات بازی بر یادگیری است نقش بازی در یادگیری کودکان مشارکت در فعالیت یادگیری به‌صورت مساوی است؛ زیرا در این روش کودک کند آموز و سریع آموز در کنار همدیگر بازی می‌کنند و فضای رقابتی از بین می‌رود سهولت در یادگیری از تأثیر بازی در یادگیری است و کودکان به آسان‌ترین شکل ممکن موضوعات مختلف را می‌آموزند آخرین تأثیر بازی بر یادگیری افزایش تعامل بین کودکان است که تجربیات خود را به یکدیگر منتقل می‌کنند و از زبان خودشان موضوعات مختلف را می‌آموزند بازی می‌تواند از جهات مختلف به تقویت رشد مغزی در کودک کمک کند. برای نمونه تجربیات ضروری برای زندگی را فراهم می‌کند و زمینه‌ساز رشد مغز می‌شود.

آشکارترین فایده بازی این است که باعث افزایش خلاقیت در کودکان می‌شود. خلاقیت رابطه‌ی بسیار نزدیکی با تفکر واگرا دارد. تفکر واگرا با بررسی راه‌حل‌های ممکن همراه است و معمولا ایده‌‌پردازی خلاقانه را به دنبال دارد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که بازی در شکل‌گیری تفکر واگرا بسیار مؤثر است.

فواید دیگر بازی کردن برای کودکان بهبود مهارت‌های کلامی و ارتباطی همچنین ارتقای مهارت‌های کنترل عواطف و تنظیم هیجانات یکی از مهارت‌های اساسی برای رفتن به مدرسه است. کودکانی که این مهارت را کسب کرده‌اند، آمادگی بیشتری برای حضور در مدرسه دارند. آن‌ها برای رسیدن نوبتشان صبورترند، در برابر وسوسه‌ی سایر بچه‌ها برای گرفتن اشیاء مختلف مقاومت بیشتری از خودشان نشان می‌دهند، هیجانات منفی را کنترل می‌کنند و می‌توانند فعالیت‌های چالش‌برانگیز را ادامه دهند.

بازی کردن برای تقویت رشد اجتماعی کودکان بسیار مهم است. انجام بازی‌های فعال و بدون ساختار با دیگران (والدین، خواهر و برادر و هم‌سالان) فرصت بسیار خوبی برای پرورش مهارت‌های اجتماعی است. وقتی در بازی، کودکان نقشی را اجرا می‌کنند یا با هم‌سالان خود مذاکره می‌کنند، مهارت‌های اجتماعی بیشتری را می‌آموزند. والدینی که با فرزندان خود بازی می‌کنند، رابطه‌ی بهتر و محکم‌تری با آن‌ها برقرار می‌کنند. حتی یک بازی ساده مانند «دالی موشه» می‌تواند به یک فرصت خوب برای برقراری رابطه‌ای ویژه بین کودکان و والدین تبدیل شود. این‌گونه لحظات جزء تجربه‌های مثبت کودکان هستند. تجربیاتی که به رشد ذهنی کودکان کمک می‌کنند. در پایان بازی کردن برای رشد کودک ضروری است و به همین دلیل مراکز پیش‌دبستانی باید اهمیت ویژه‌ای برای رویکرد «بازی برای یادگیری» قائل باشند. در مقایسه‌ی با سایر روش‌های آموزشی، استفاده‌ از این رویکرد می‌تواند شرایط بهتری را برای یادگیری فراهم کند. والدین هم هنگام انتخاب پیش‌دبستانی، به نحوه‌ی برگزاری کلاس‌ها، روش‌های آموزشی و میزان زمانی که به‌عنوان زمان آزاد به بازی بچه‌ها اختصاص داده می‌شود بیشتر توجه کنند.