صهیونیستها در شاخ آفریقا چه میخواهند؟
در مورد رفتارها، اقدامات و رویکردهای رژیم حاکم بر امارات متحده عربی بسیار نوشته و در مورد این رفتارهای منافقانه، مزورانه و چندگانه هشدارهای بسیاری دادهایم. با این حال، به دلایل مختلف هنوز کسی نخواسته در برابر این رفتارهای چندبعدی که بیش از آنکه ناشی از زیرکی باشد، به دلیل حماقت و بلاهت است موضعی دقیق و شفاف اتخاذ کند. اما روابط ابوظبی-تلآویو دیگر بر کسی پوشیده نیست و شاهد ائتلافها، هماهنگیها و همکاریهای گسترده امنیتی، نظامی و اقتصادی میان دو طرف هستیم که هدف نهایی آن نیز نابودی ساز و کار حاکم بر منطقه است.
اعلام رسمی رژیم صهیونیستی مبنی بر بهرسمیتشناختن منطقه سومالیلند، واکنشهای گستردهای را در جهان عرب و اسلام به دنبال داشت. بسیاری از کشورها با صدور بیانیههایی، این اقدام را نقض صریح حقوق بینالملل دانسته و بر حمایت خود از وحدت، حاکمیت و تمامیت ارضی سومالی تأکید کردند. این کشورها هشدار دادند که چنین تصمیمی میتواند زمینهساز تقویت گرایشهای تجزیهطلبانه و بیثباتی بیشتر در منطقه شاخ آفریقا شود.
با این حال، در میان این موج محکومیتها، سکوت امارات بیش از همه جلب توجه کرد. ابوظبی تاکنون هیچ موضع رسمی در تأیید یا رد اقدام رژیم صهیونیستی اتخاذ نکرده است؛ موضوعی که با توجه به روابط گسترده و چندلایه امارات با سومالیلند، از نگاه ناظران معنادار تلقی میشود. محمد بن زاید که فکر میکند با این رفتارها و بر هم زدن تعادل در منطقه میتواند زمینه را برای توسعه سرزمینی فراهم کرده و بخشهایی از عربستان، عمان و حتی ایران را به خود منضم کند، جهت تحقق این اهداف همکاریهای گستردهای با صیهونیستها داشته و دارد.
پایگاه بربره؛ محور نفوذ
رسانههای منطقه در طول روزهای گذشته گزارشها و تحلیلهای متعددی در این زمینه منتشر کردهاند. یک رسانه مصری در گزارشی درباره دلایل سکوت امارات نوشت: کارشناسان سیاسی به غیبت نام امارات از فهرست کشورهای محکومکننده اشاره کرده و یادآور شدهاند که گزارشهای متعددی در سالهای گذشته از گسترش روابط ابوظبی با سومالیلند حکایت دارد. این روابط، بنا بر همان گزارشها، شامل حضور نظامی امارات در بندر راهبردی بربره در ساحل خلیج عدن است؛ منطقهای که به دلیل نزدیکی به یمن و تنگه بابالمندب، از اهمیت ژئوپلیتیکی بالایی برخوردار است.
رسانههای عبری نیز به این مسئله پرداخته و ضمن اشاره به انتقاد «دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا از شتابزدگی رژیم صهیونیستی در این تصمیم، گزارش دادهاند که امارات در سومالیلند دارای یک پایگاه نظامی فعال است. به گفته این منابع، این پایگاه شامل باند پروازی طولانی، آشیانههای هواپیما و تأسیسات بندری آبهای عمیق است و تصاویر ماهوارهای نیز وجود چنین زیرساختهایی را تأیید میکند.
روزنامه عبری «یدیعوت آحارونوت» در این زمینه نوشت که امارات متحده عربی تنها کشوری است که نهتنها اقدام رژیم صهیونیستی را محکوم نکرده، بلکه خود نیز عضو توافقهای ابراهیم بهشمار میرود. این روزنامه تأکید کرد که چنین موضعی اتفاقی نیست، زیرا گزارشهای سالهای اخیر نشان میدهد ابوظبی، با وجود عدم شناسایی رسمی سومالیلند، روابط خود را با این اقلیم بهطور مستمر تقویت کرده است.
بر اساس گزارشهای بینالمللی، امارات از سال ۲۰۱۷ و پس از موافقت پارلمان سومالیلند، یک پایگاه نظامی در شهر ساحلی بربره ایجاد کرده است. از آن زمان تاکنون، به گفته این گزارشها که رسانههای عبری نیز به آن پرداختهاند، این پایگاه نقش پشتیبان در فعالیتهای امارات در یمن ایفا کرده است. امارات بدون حمایتها و کمکهای لجستیک رژیم صهیونیستی و امریکا به هیچ عنوان نمیتوانست در این منطقه سرمایهگذاری کرده و چنین پایگاهی را بسازد.
پایگاه بربره در فاصلهای حدود ۲۵۰ کیلومتری از جنوب یمن قرار دارد و همین موقعیت، اهمیت آن را دوچندان کرده است. گزارشها حاکی است که این پایگاه دارای باند پروازی به طول چهار کیلومتر است که امکان فرود هواپیماهای سنگین و جنگندهها را فراهم میکند. همچنین شواهد ماهوارهای از وجود آشیانهها، محوطههای پارک هواپیما و توسعه زیرساختهای بندری در اطراف این باند حکایت دارد. البته این پایگاه را باید در کنار دیگر پایگاههایی که اولاد زاید در دریای سرخ و خلیج عدن ساختهاند، تکمیل کننده یک مسیر و محور دانست.
رویکرد دوگانه ابوظبی
در عین حال، تحلیلگران صهیونیست معتقدند امارات رویکردی دوگانه را در پیش گرفته است؛ بهگونهای که از یکسو روابط رسمی خود را با دولت فدرال سومالی حفظ کرده و بر همکاری دوجانبه تأکید میکند و از سوی دیگر، نفوذ میدانی و عملی خود را در سومالیلند گسترش میدهد. در همین چارچوب، در ماه اوت گذشته اعلام شد که «شیخه بن نِهیّان» وزیر مشاور در وزارت خارجه امارات با «حسن شیخ محمود» رئیسجمهور سومالی دیدار کرده و درباره توسعه همکاریها در زمینههای مختلف گفتوگو داشته است.
وی در این سفر به موگادیشو رفت و چند ماه بعد نیز رئیسجمهور سومالی به ابوظبی سفر کرد و با «محمد بن زاید» رئیس امارات دیدار داشت؛ دیداری که در آن، راههای تقویت همکاریهای دوجانبه، بهویژه در حوزه توسعه و ثبات سومالی، مورد بحث قرار گرفت. در واقع، همین رفتارهای منافقانه اولاد زاید است که آنها را در رتبه بسیار منفورتری از اردوغان و نتانیاهو قرار داده است. با این حال، مشکلات ابوظبی با این رفتارها حل نخواهد شد و اگر نتواند موقعیت خود را به صورت دقیق تعریف کند، دچار بحرانهای بسیاری خواهد شد.
به باور تحلیلگران، سکوت امارات در برابر اقدام رژیم صهیونیستی را نمیتوان جدا از شبکه پیچیده منافع امنیتی و دریایی در شاخ آفریقا و چارچوب همکاریهای ناشی از توافقهای ابراهیم تحلیل کرد. در حالی که تلآویو بهصورت علنی مسیر شناسایی یک موجودیت تجزیهطلب را در پیش گرفته، ابوظبی ترجیح داده است نفوذ خود را بیسروصدا و به دور از تنشهای دیپلماتیک مدیریت کند. اما سکوت هیچ وقت تایید کننده نهایی نیست. کشورهای منطقه به خوبی از نیات شوم و اشتراک و ائتلاف امارات و رژیم صهیونیستی آگاه هستند.
اعتراف رژیم صهیونیستی به سومالیلند و سکوت معنادار امارات در قبال آن، پرده از تحولات عمیق در معادلات نفوذ در شاخ آفریقا برمیدارد؛ تحولاتی که در آن منافع نظامی، دریایی و اقتصادی بر شعارهای رسمی درباره حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها پیشی گرفته است. در چنین شرایطی، این پرسش همچنان بیپاسخ مانده است: آیا سکوت امارات موضعی موقت و تاکتیکی است، یا نشانه پذیرش ضمنی پروژهای بزرگتر برای بازطراحی ژئوپلیتیک منطقه تحت چتر همکاریهای ابراهیمی؟
