پدیده مدرنیته همواره موافقان و مخالفان خود را دارد. هر دو جبهه با متوسل شدن به براهین متقن خود سعی در متقاعد کردن طرف مقابل و برحق بودن خود دارد. گذر از سنت به مدرنیته در ایران با چالش‌های فراوانی روبه‌رو بوده است. یکی از عینی‌ترین این چالش‌ها، تفاوت‌های شخصیتی دهه شصتی‌ها با دهه هفتادی‌هاست. این تفاوت و تمایز در وهله نخست در تیپ ظاهری و شکل پوشش این دو نسل است. همان‌طور که نخستین قیام قلندران برای مبارزه با ریای جامعه، تفاوت در هیات و شکل ظاهری آنها بود، به نظر می‌رسد، تفاوت در شکل ظاهری و پوشش، یکی از ابتدایی‌ترین و اولین اقدامات بشر برای آغاز تغییر و دگرگونی است.
از دیگر تمایزهای بین دهه شصتی‌ها و دهه هفتادی‌ها، ریشه در نوع نگاه آنها به زندگی و سبک زندگی آنها دارد. این تفاوت برای نگارنده از آنجا برجسته و چشمگیر شده که با نگاهی سرسری به سبک زندگی دهه پنجاهی‌ها در مقایسه با دهه شصتی‌ها، تفاوت چندانی مشاهده نمی‌شود. به‌عنوان مثال، اسباب‌بازی دوران کودکی یک دهه شصتی تقریبا همان وسایل بازی و تفریح یک دهه پنجاهی است. به عبارتی در این دهه دیگرگونی خاصی رخ نداده است اما در فاصله دهه شصت تا هفتاد، به یک‌باره سبک و سیاق اندیشه‌ها و تفکر، طرز پوشش و سبک زندگی متفاوت، به کلی شالوده نگرش به زندگی و معیارهای گزینش، اسباب تفریح و ... تغییر کرده است.
این در حالی است که این «تفاوت‌ها» به‌دنبال خود «تناقض‌ها» را رقم زده است و این تناقض‌ها تنها دامن دهه هفتادی‌ها را نگرفته بلکه در یک رابطه دوسویه، هم دهه شصتی‌ها و هم دهه هفتادی‌ها در آتش عبور از سنت و رسیدن به پدیده مدرنیته می‌سوزند. دهه شصتی‌ها با چشمانی از حیرت باز، هاج و واج به زندگی دهه هفتادی‌ها می‌نگرند، برخی از این دهه شصتی‌ها بر این باورند که نسل هفتادی‌ها زندگی سر به راه و مستقیمی ندارند، به عبارتی بی‌بند و بار هستند و باورهای این‌چنینی... ، برخی دیگر اما به نحوه و سیاق زندگی دهه هفتادی‌ها تمایل دارند و در حسرت زمان از دست رفته و گذشته‌ای که از کف داده‌اند، افسوس می‌خورند و در تلاش هستند تا خود و شرایط را با نحوه زندگی هفتادی‌ها تطبیق دهند که در این بین تناقضاتی که آنها در گروه خانواده، دوستان و محیط کار خود با آن درگیر هستند، دور از ذهن نیست و کمتر خواننده دهه شصتی و هفتادی است که این گفته‌ها برایش ناملموس باشد.
در آن طرف ماجرا نیز دهه هفتادی‌ها از این تناقض بی‌نصیب نیستند و شاید درگیری آنها بیش از دهه شصتی‌ها باشد، چراکه یک دهه شصتی شخصیتش شکل گرفته و بهتر می‌تواند در برابر تغییر و تحولات یادشده مقاومت کند یا به عبارتی انتخاب کند. هر چند این مساله با توجه به تربیت و شخصیت افراد، متفاوت است و درجه‌بندی می‌شود، این در حالی است که یک دهه هفتادی هم به شیوه زندگی یک دهه شصتی با انتقاد، گاه با تعجب و در بسیاری موارد ترحم‌آمیز و حتی تمسخرآمیز می‌نگرد.
جدال بین سنت و مدرنیته که در فیلم جدایی نادر از سیمین به خوبی به نمایش گذاشته شد، در سکانس پایانی با درگیری و تردید دختر برای یک انتخاب دشوار بین پدر یا مادر، به‌وضوح تردید و تناقض در نسل جدید را نشان می‌داد. به نظر نگارنده این گزارش، سنت به همان اندازه مهم است که زندگی مسالمت‌آمیز با مدرنیزم. اوج هنرآفرینی در ترکیب و تطابق این دو پدیده با هم است، این‌که با حفظ سنت‌ها، در دوره مدرن، به شکل مدرن زندگی کرد، این‌که تشخیص داد از پدیده مدرنیته چه چیزهایی را گرفت و چه چیزهایی را دفع کرد. این مساله در همه ابعاد زندگی خود را نشان می‌دهد؛ چه در ادبیات، چه در تاریخ، چه در سیاست، چه در فرهنگ و چه در موسیقی و ... . نمی‌توان رودکی و حافظ و سعدی و مولانا و ... را دوست نداشت و نخواند اما شعر نیما و شاملو و اخوان و کسرایی را فهمید. نمی‌توان با موسیقی سنتی ارتباط برقرار نکرد و از موسیقی پاپ لذت تمام و کمال برد و موسیقی‌دان شد. نمی‌توان از سیاست سیاستمردان بزرگ تاریخ، از رقم‌زنندگان جنگ‌های جهانی، از امیرکبیرها و مصدق‌ها بی‌خبر بود و سیاست حال حاضر را ارزیابی کرد. یکی از دلایل این‌گونه تناقض‌ها بین دو دهه یادشده به نبود فرهنگ لازم و مناسب در جامعه برمی‌گردد. جامعه‌ای که بدون علم و شناخت تنها با اندیشه کسب تجربه گذار با گذار از سنت‌ها وارد دوره مدرن شد، طبیعی است که با چگونگی رفتار و عملکرد التقاطی و مسالمت‌آمیز بین این دو پدیده (سنت و مدرنیزم) ناآشنا باشد. خانواده، نهادی است که بیشترین نقش را در کاهش این تناقض‌ها دارد و پس از خانواده، جامعه با نهادهای دیگر همچون محیط‌های کار، تحصیل و ... باید همگام با خانواده و همسو با موازین و شرایع و عرف موجود در جامعه باشند. تفاوت بین زندگی دهه شصتی‌ها و دهه هفتادی‌ها نه تنها در شکل و پوشش ظاهری است که به‌تبع در همه ابعاد زندگی این دو نسل مانند ازدواج، اشتغال، فرزندآوری و ... تاثیرگذار است. بامداد جنوب طی روزهای آینده علاوه بر گفت‌وگو با این دو نسل نظرات کارشناسان این حوزه را در گزارش‌های دیگر منتشر می‌کند.
لینک کوتاه:
گزارش خطا
پسندها: ۰
نظرات بینندگان
پربازدید ها