ظریف کاندیدا برای انتخابات نمی شود

او در این گفت‌وگو از جلسه‌ای جنجالی روایت می‌کند که در کمیسیون امنیت ملی مجلس برگزار شده و دلواپسان علی‌رغم تکذیب‌های چندباره وزارت خارجی اصرار دارند بگویند ظریف گفته «اشتباه کردم» او در بخش دیگری از این گفت‌وگو این رفتارهای غیراخلاقی را سیگنال‌هایی دانسته که دست دیپلمات‌های ایرانی را در مذاکره پایین می‌آورد. ظریف همچنین در گفت‌وگوی خود می‌گوید ریز مذاکرات هسته‌ای را به رهبری گزارش داده است. متن این گفت‌وگو که توسط همدلی پیاده شده است، در ادامه می‌آید:

ظریف در ابتدای این گفت‌وگو مطلع شدن از فوت آیت‌الله‌هاشمی رفسنجانی را چنین روایت کرد: جلسه هیات دولت یکشنبه‌ها بعد از ظهر برگزار می‌شود که به خاطر حساسیت سیاست خارجی و این‌که به ما اجازه نمی‌دهند در هیات دولت لوازم ارتباطی داشته باشیم من مجبورم چندین بار از جلسه خارج شوم. آن روز آمدند دکتر ‌هاشمی را بردند و ما هم نفهمیدیم ایشان چرا رفته‌اند. یکی از دفعاتی که از دولت بیرون آمدم خبری در گوشی‌ام دیدم که آیت‌الله ‌هاشمی به خاطر مشکل قلبی به بیمارستان شهدای تجریش انتقال پیدا کردند. آقای روحانی آن روز تعهدی قبلی داشت و در دولت نمانده بودند. آقای جهانگیری هم حدود ساعت 7 و ربع که 45دقیقه قبل از زمان معمول تعطیلی دولت بود، با حال آشفته‌ای جلسه را تعطیل کرد. سوار ماشین که شدم تا ساعت هفت ونیم که متوجه شدم آقای‌ هاشمی رحلت کردند، سوره حمد می‌خواندم.

وزیر امور خارجه در ادامه از ارتباطات خود با آیت‌الله‌هاشمی رفسنجانی سخن گفت. او گفت: از زمانی که معاون نمایندگی نیویورک بودم، مخصوصا در بحث‌های مربوط به اجرای بند 6 قطعنامه 598، با ایشان ارتباط مستقیم داشتم. آنچه بیش از هرچیز من را درباره شخصیت ایشان تحت تاثیر قرار داد این بود که ایشان حاضر بود از همه چیز خود برای انقلاب مایه بگذارد. بزرگترین درسی که من از آقای ‌هاشمی گرفتم این بود که ما باید هزینه انقلاب شویم نه انقلاب

هزینه ما.

ظریف در پاسخ به اینکه آقای‌ هاشمی چه توصیه‌هایی به شما درباره برجام داشتند، گفت: من دو بار در جلسات خصوصی دو نفره از ایشان به خاطر حمایت‌هایشان تشکر کردم، اما ایشان گفتند تو نباید از ما تشکر کنی ما وظیفه‌مان را انجام می‌دهیم. ما باید از تو تشکر کنیم که به کشور این خدمت را می‌کنی. آخرین دیدار من با ایشان شاید دو سه ماه قبل بود. اما هفته قبل از رحلت‌شان با من کاری داشتند که به من زنگ زدند و مقداری با من شوخی کردند.

ظریف با بیان اینکه جای خالی آقای ‌هاشمی پر شدنی نیست به این سوال پاسخ داد که «چه موانعی باعث شد از ظرفیت آقای ‌هاشمی برای بهبود روابط ایران با اعراب چندان استفاده نشود؟» به گفته وزیر امور خارجه، ‌هاشمی رفسنجانی در دولت محمود احمدی‌نژاد برای بهبود روابط با اعراب تلاش‌هایی کرد که اجرایی نشد. پس از آن نیز آقای ‌هاشمی آمادگی ورود به این موضوع را نداشتند، مگر آنکه ضمانت‌هایی وجود داشته باشد که نتیجه بدهد. ظریف می‌گوید: در طول یک سال و نیم گذشته که ایشان اهتمام ویژه‌ای برای کاهش تنش در منطقه داشتند، ما احساس کردیم دولت سعودی دنبال حل مشکل نیست، بلکه بیشتر دنبال ایجاد تنش است. سعودی‌ها احساس می‌کردند چتر حمایتی آمریکا که برای ادامه حیات نیاز دارند کم‌کم دارد کنار می‌رود. برای همین، زمینه هم برای استفاده از وضعیت و احترامی که آقای‌ هاشمی داشتند فراهم نبود.

وزیر خارجه در پاسخ به اینکه به نظرتان چرا در سال‌های اخیر بیشتر از دیگران تخریب شده‌اید پاسخ می‌دهد: در این دوره کارهایی شده است که ما به آن خیلی عادت نداشتیم. عادت ما این بوده که صرفا مقاومت کنیم و این مقاومت را به شکل بارز نشان دهیم و به این عادت نکردیم که مذاکره هم شکلی از مقاومت است. اجرای برجام از خود مذاکرات بیشتر از ما وقت گرفته است که آن هم مقاومت است. ظریف در بخشی از این گفت‌وگو ادامه می‌گوید: آمریکایی‌ها می‌گفتند ایران فقط می‌تواند کار تحقیق و توسعه روی سانتریفیوژ IR1 انجام دهد. این سانتریفیوژ که از رده خارج است. اگر می‌خواستیم با IR1 نیاز نیروگاه بوشهر را تامین کنیم 4ساختمان مانند نطنز باید می‌ساختیم تا بتوانیم 190هزار سو خروجی بگیریم. لذا ما روی تحقیق و توسعه اصرار داشتیم و آنها به IR1 اصرار می‌کردند. لذا آنها هم در طول مذاکره ناگزیر شدند چیزهایی را که نمی‌خواستند بپذیرند و هم در طول اجرا. لذا تلاش دشواری در این مورد ادامه می‌دادیم. برای داخل که بعضی مقاومت را در تعامل نکردن می‌دیدند تا در تعامل همراه با مقاومت نگرانی‌هایی برای عده‌ای ایجاد شده بود.

ظریف می‌گوید: آنچه من نگران هستم تخریب خودم و همکارانم نیست. اطمینان دارم که همکارانم این آمادگی را به پیروی از آقای‌ هاشمی داشتند که آنها باید هزینه نظام شوند نه نظام هزینه ما. آنچه برای ما سخت بود این بود که تخریب‌ها روی مذاکره تاثیر می‌گذارد. هرچند عده‌ای می‌گفتند خوب است که خارجی‌ها بدانند که در داخل هم اختلاف نظر هست، اما گاهی اوقات خارجی‌ها پیام‌های غلطی می‌گرفتند. بعضی دوستان در تخریب از محدوده‌ای فراتر می‌رفتند و جوری وانمود می‌کردند که تیم مذاکره‌کننده اصلا تعلقی به مقاومت ندارد.

او با بیان اینکه برخوردهای ما در مذاکرات این توهم را از آنها دور کرده بود، اما آنها بالاخره تحت تاثیر قرار گرفتند، ادامه داد: مثلا همین موضوع افشا کردن بحث‌های محرمانه کمیسیون امنیت ملی، دست همکاران ما را در مذاکرات بعدی پایین آورد. بالاخره حرف‌هایی از قول من منتشر کرده بودند که درست خلاف حرفی بود که قرار بود همکاران من در مذاکره مطرح کنند. ظریف با انتقاد از بداخلاقی‌های سیاسی می‌گوید: نمی‌دانم چگونه عده‌ای حاضر می‌شوند با اعتقادات مردم بازی کنند و بعد عنوان انقلابی بودن و طرفداری از ارزش‌ها را هم داشته باشند. او در پاسخ به انتقاد برخی دلواپسان که چرا ظریف از زبان انگلیسی استفاده می‌کند، گفت: زبان در دیپلماسی یک ابزار است و ارتباطی به هویت ندارد. طرح این بحث‌ها مثل این می‌ماند که ما بگوییم مثلا چرا فلان رزمنده ما از هواپیمایی غیرایرانی استفاده می‌کند. ظریف گفت: زبان ابزار ارتباط است و کسانی که در حوزه ترجمه کار کرده‌اند می‌دانند که بهترین مترجم‌ها مثل مترجم‌های سازمان ملل هم در ترجمه بین 60 تا 70درصد محتوا را منتقل می‌کنند. زمانی که موضوع بحث فنی باشد حتی کلمات وزن دارند و نمی‌شود این بحث‌ها را با ترجمه به نتیجه رساند. او افزود: این مسئله هم خود از سیگنال‌های غلطی بود که به خارج فرستاده می‌شد، چرا که طرف خارجی اگر ببیند شما با کوچکترین حرکت خود با هجمه روبه‌رو می‌شوید آن‌چنان که باید و شاید با شما برخورد مناسب نمی‌کند.

ظریف در پاسخ به این سوال که آیا در جلسه محرمانه کمیسیون امنیت ملی مجلس از کلمه اشتباه استفاده کردید یا خیر؟ گفت: من آن طور که آقای کریمی قدوسی گفتند نگفته بودم، نه درباره مذاکرات برجام و نه راجع به بحث‌های دیگر. بلکه من درباره یک اظهار نظر عمومی گفتم اظهار نظر من درست نبود. مثل اینکه دوستان از شنیدن کلمه اشتباه مشعوف شدند. من هنوز اعتقاد دارم حرف‌هایی که در کمیسیون زدم حرف‌های محرمانه بود. البته نه محرمانه از مردم. همه دولت‌ها در برابر طرف‌های مقابل خود حرف محرمانه دارند. برای همین در وزارت خارجه ما سازوکار عظیمی برای کار محرمانه داریم. طرف مقابل نباید استراتژی مذاکرات را بداند وگرنه به مذاکره ضرر می‌زند و منافع ملی تخریب می‌شود. ظریف در پاسخ به اینکه با وجود تکذیب وزارت خارجه تیتر برخی رسانه‌ها این بود که ظریف اشتباه کرده است، گفت: این گونه خودشان را بی‌اعتبار می‌کنند. لااقل بروند متنی که نباید منتشر می‌شد، اما شد را بخوانند.

ظریف در پاسخ به این که آیا رهبری در جریان ریز مذاکرات بودند؟ پاسخ داد: ایشان در مذاکرات درباره جزئیات اظهار نظر نمی‌کردند، بلکه خطوط کلی را مشخص می‌کردند. اما ما جزئیات را هم گزارش می‌دادیم. اما شان رهبری ورود به جزئیات نیست.وزیر خارجه با بیان اینکه ما خدمت رهبری می‌رفتیم و به صورت مکتوب و شفاهی گزارش می‌دادیم، افزود: گزارش‌های شفاهی بیشتر راجع به اصول و چارچوب‌های مذاکره بود. ایشان هم هر وقت مصلحت می‌دیدند رهنمود می‌دادند. اما مشی و منش ایشان این نیست که وارد جزئیات شوند.

ظریف در پاسخ به این سوال که«ترامپ معتقد است برجام بدترین توافق تاریخ است، دلواپسان هم همین نگاه را دارند. علت این شباهت چیست؟» می‌گوید: ترامپ به این نگاه می‌کند که آمریکا نمی‌خواست ایران حتی یک عدد سانتریفیوژ داشته باشد و اکنون این همه سانتریفیوژ دارد. او ادامه داد: ترامپ متوجه نیست در مذاکره نمی‌شود همه چیز را به دست آورد. از طرفی هم دوستان ما در ایران خواسته‌های سنگینی داشتند. آنها می‌خواستند همه تحریم‌ها برداشته شود. اگر وارد مذاکره می‌آمدند می‌فهمیدند ما قرار است راجع به تحریم‌های هسته‌ای صحبت کنیم نه حقوق بشر. البته آنها آمادگی مذاکره در این باره را داشتند. آنها حتی آمادگی داشتند درباره موشک صحبت کنند. اما اگر ما درباره موشک حرف می‌زدیم، تحریم‌های موشکی هم روی میز می‌آمد. اما وقتی ما می‌گوییم برنامه موشکی ما به شما ربطی ندارد، تحریم موشکی هم روی میز نمی‌آید. همان‌طور که آقای ترامپ در مذاکره نبود و نمی‌داند ما راجع به چه چیزهایی صحبت کردیم، بعضی هم متوجه نیستند که دولت آمریکا هیچ امتیازی از روی میل و رغبت به ما نداد. یکی از ایراداتی که به ما می‌گیرند بدعهدی آمریکاست. ما هم این ایراد را می‌گیریم، اما بدعهدی آمریکا افتخار تیم مذاکره است، چرا که صفحه ننگینی برای آمریکاست.

ظریف در بخشی از این گفت‌وگو می‌گوید بیش از 20 سال است که با سردار سلیمانی ارتباط نزدیک دارد و زمانی که در باره عراق یا افغانستان مذاکره می‌شد، من به عنوان مسئول ایرانی ارتباط خوب و کاری با سردار سلیمانی داشتم. من ایشان را شخصیت خوب، فهیم و بسیار دلیری می‌دانم که امکان مفاهمه برای بنده و ایشان وجود دارد. ممکن است بنده و سردار سلیمانی در موضوعاتی اختلاف دیدگاه داشته باشیم، اما توانسته‌ایم در موضوعاتی رابطه کاری مناسبی دنبال کنیم. در بحث سوریه با هم ارتباط بسیاری خوبی داشتیم. در موضوع آتش‌بس حلب همکاری خوبی داشتیم.

وزیر خارجه در پاسخ به اینکه مردم ایران بی‌اعتمادی عمیقی به دولت‌های آمریکا و انگلیس دارند گفت: ما هم به عنوان دولت ایران این بی‌اعتمادی عمیق را داریم. او در ادامه در پاسخ به اینکه این بی‌اعتمادی نسبت به روسیه هم ایجاد شده و دلیل نزدیک شدن این سال‌های ایران و روسیه چیست؟ پاسخ داد: ما با روسیه همسایه‌ایم و روسیه شریک مهم ما در منطقه است. دیدگاه‌های مشابهی هم داریم. این به این معنا نیست که همه دیدگاه‌های ما مشابه است، اما کلیاتی که هر دو کشور در مسائل بین‌الملل می‌بینند به هم نزدیک است. ظریف با بیان اینکه ارتباطات ایران با روسیه و چین در این دولت بی‌نظیر است، افزود: ما معتقدیم کشورهایی که در شرایط سخت در کنار ما بودند، شرکای مهمی برای ایران هستند. او درباره بی‌اعتمادی مردم به روسیه نیز گفت: مردم ایران نگاهی تاریخی به روابط خارجی دارند و این نگاه در عمق 200- 300 ساله تاریخ ماست. ظریف با بیان اینکه بیش از 515سال رابطه با روسیه نقاط تلخی هم داشته و در ذهن تاریخی مردم فهیم ما زنده است. البته برخوردهای تلخ آمریکا و انگلیس نسبت به مردم ما جدیدتر است.

ظریف در پاسخ به این که «ظریف یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری سال 1400 است» گفت: می‌توانم با قطعیت بگویم که هیچ‌گاه کاندیدای ریاست جمهوری نخواهم بود، چون این توان را در خودم نمی‌بینم. او ادامه داد: اعتقاد دارم باید در حوزه‌ای که تخصص دارم کار کنم و تاکنون در حوزه‌ای که تخصص نداشته‌ام کار نکردم.او درباره رابطه خود با رهبری و در پاسخ به این که برخی گفته‌اند رهبری کمتر کسی را عزیز خطاب کرده‌اند، گفت: من اولین باری که خدمت ایشان رسیدم زمانی بود که کارمند محلی در نیویورک بودم و البته مسئول نمایندگی هم بودم که خودش از اتفاقات نادر تاریخ دیپلماسی هر کشور است. ایشان به عنوان رئیس‌جمهور تشریف آوردند مجمع عمومی. از آن زمان محبتی که ایشان به من داشتند محبت ویژه‌ای بوده و من مرهون لطف و محبت بی‌نظیر ایشان بوده و هستم. او در پاسخ به این سوال که هرچند وقت یک‌بار با ایشان جلسه دارید؟ گفت: عادتی که من دارم این است که معمولا درخواست جلسه نمی‌کنم مگر اینکه بفهمم با بنده کاری دارند تا خدمت‌شان برسم. اما سعادتی که دارم این است که قبل از ملاقات‌های خارجی آقا، چند دقیقه‌ای خصوصی خدمت ایشان هستم.