ترامپ اگر پیش از برجام می‌آمد، خطر محسوب می‌شد

بامداد جنوب: چهارمین گزارش وزارت امور خارجه روز گذشته در جلسه فوق‌العاده کمیسیون امنیت ملی ارائه کرد. سیدحسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی که یکی از منتقدان جدی برجام حسوب می‌شود، در تشریح جلسه این کمیسیون گفت: آقای عراقچی در این جلسه اعلام کرد که بعد از یک سال اجرای برجام شرایط خوب است و آنچه که هدف ما در برجام بوده به دست آمده و آنچه که به‌عنوان رفع تحریم انجام شود، انجام شده و تحریم‌ها مطابق برجام برداشته شده است. این‌که ما چقدر از رفع تحریم‌ها بهره‌برداری کرده‌ایم بحث دیگری است. مثلا خرید هواپیما تحریمی ندارد، تحریم خرید کشتی برداشته شده است اما این‌که دولت چه تدابیری برای خرید هواپیما و کشتی دارد بحث دیگری است. برجام مانع و تحریم فروش نفت را برداشته است اما این‌که ما چگونه و چقدر نفت فروخته‌ایم بحث‌های بعدی است.

با این حال برخی منتقدین و رسانه‌ها از جمله سازمان صدا و سیما تلاش می‌کنند که از هر فرصتی برای نقد کردن برجام استفاده کنند تا بتوانند با این شیوه دولت یازدهم را زیر سوال ببرند.

گفتنی است عراقچی در این جلسه از آثار عملی برجام در کلیه حوزه‌ها مشهود است سخن گفته و به سه حوزه اصلی انرژی، حمل و نقل و مالی و بانکی که سایه تحریم‌ها از آن برداشته شده اشاره کرد. به گفته معاون وزیر امور خارجه، در هر سه حوزه برجام کار خود را انجام داده و تحریم‌های هسته‌ای هر سه حوزه برداشته شده و ما به شرایط عادی برگشته‌ایم. فروش نفت و پتروشیمی و سرمایه‌گذاری در حوزه نفتی عادی است و شروع شده و اگر جایی کندی وجود دارد برجام مانع آن نیست. پول نفت هم بازگشت دارد و در اختیار جمهوری اسلامی است. در حوزه حمل و نقل که حدود 85 درصد تجارت کشور با کشتی انجام می‌شود حوزه کلیدی بود که شدیدترین تحریم‌ها در این بخش اعمال شده بود. تقریبا کلیه مشکل‌های پرچم، دسترسی به بندرها، بیمه و رفت و آمدها حل شده است. در بخش کلیدی سوم یعنی بخش بانکی و مالی وضعیت به حالت عادی برنگشته است. در این زمینه برجام مقصر نیست بلکه تحریم‌های اولیه امریکا در این زمینه هنوز وجود دارد که ما را از بهره‌برداری از سیستم مالی و بانکی امریکا محروم کرد و چون این سیستم بزرگ و گسترده است در بسیاری از معاملات با مشکل بانکی برخورد می‌کنیم. یعنی مطابق برجام، تحریم بانکی و مالی برداشته شده ولی تحریم‌های اولیه امریکا سر جای خودش است. یعنی برجام نقش خود را به درستی عمل کرده است ولی تبدیل ارزها و مبادله آنها با مشکلاتی روبه‌روست. مثلا FATF یکی از مشکلات سر راه ماست. البته مشکلات سیستم بانکی خودمان نیز با مشکلاتی روبه‌روست ولی هیچ نوع اقدام بانکی و مالی و انجام عملیات بانکی جمهوری اسلامی با مانع روبه‌رو نیست و هر نوع اقدام و انجام عملیات بانکی و مالی برای جمهوری اسلامی امکان‌پذیر است.

یکی دیگر از مباحثی که در چهارمین گزارش وزارت خارجه به آن پرداخته شد، اظهارات دونالد ترامپ بود که به‌عنوان یکی از چالش‌های برجام محسوب شد. سخنگوی کمیسیون امنیت ملی در این‌باره گفت: عراقچی در بخش چالش‌ها عنوان کرد که ترامپ یکی از چالش‌های برجام است. البته اگر ترامپ قبل از برجام می‌آمد که ما مشکلات جدی داشتیم. چون قبل از برجام، اجماع بین‌المللی علیه ما وجود داشت اما الان اجماع بین‌المللی به‌نفع ایران و به حمایت از برجام وجود دارد. پس شرایط ما به جهت برجام، شرایط بسیار خوبی در مقابله با ترامپ است و اگر برجام نبود، ترامپ ابزارهای بسیاری برای مقابله با جمهوری اسلامی داشت، چراکه نتایج برجام لطف کسی به جمهوری اسلامی نبوده و کشوری به ما لطف نکرده بلکه این هنر جمهوری اسلامی بود که با یک نرمش قهرمانانه خود را احیا کرده و حقوق خود را از حلقوم آنها بیرون کشیده است. عراقچی معتقد است در حال حاضر، ترامپ تحت فشارهای مختلفی از جمله عربستان سعودی و دیگران است و همه می‌خواهند ترامپ را علیه ایران تحریک کنند. ترامپ ممکن است سناریوهای مختلفی را در پیش بگیرد و بدترین سناریو این است که ترامپ با حفظ برجام، جمهوری اسلام را تحت فشار قرار دهد و با وضع تحریم‌های جدید غیر هسته‌ای مانع انتفاع ایران از منافع برجام شوند و به هر شکلی ممکن است ایران در تنگنا قرار گیرد. ترامپ و تیم او سعی می‌کند با گسترش ایران هراسی، جلوی فعالیت‌های ایران را بگیرد و نگذارد که ایران از منافع برجام بهره مند شود. این جمله که ساختار تحریم‌ها هنوز حفظ شده؛ چه از بیرون مطرح شود و چه در داخل، گسترش ایران هراسی است و مانع همکاری بنگاه‌های اقتصادی با ایران می‌شود.

با این حال به‌نظر می‌رسد ترامپ با همه مواضع تندی که علیه برجام اتخاذ کرده بود، در حال حاضر کمی مردد است. ممکن است استعفای معاون ضد ایرانی‌اش کمی معادلات او را به هم بزند. با این حال او آخر اردیبهشت باید در مورد بی‌اثر کردن تحریم‌ها علیه ایران تصمیم بگیرد که تمدید بشود یا نشود. اگر بی‌اثر کردن تحریم که چهار ماه به چهار ماه باید از سوی رئیس‌جمهور امریکا تمدید شود را مجددا تمدید کند تکلیف روشن می‌شود و اگر تمدید نکند تحریم‌ها برگشت پیدا خواهد کرد و در واقع همان پاره کردن برجام است.

معاون وزیر امورخارجه یادآوری کرد که قرار نبوده برجام خصومت امریکا علیه ایران را بردارد، بلکه قرار بوده موانع بر سر راه اقتصاد ایران را بردارد که برداشته است اما خصومت امریکا علیه ایران که برداشته نشده و تا جمهوری اسلامی هست، خصومت امریکا نیز هست، ولی کارکرد برجام در حوزه خودش انجام شده و موانع از سر راه اقتصاد جمهوری اسلامی برداشته شده است.

یکی دیگر از مسائلی که مورد توجه مقامات امریکای قرار گرفته است ازمایش های موشکی است. موضوعی که در جلسه کمیسیون امنیت ملی نیز به آن پرداخته شد. عراقچی در یک جمع‌بندی با بیان این‌که در حال حاضر جمهوری اسلامی سرپا شده و در حوزه‌های مختلف موفقیت‌های خوبی کسب کرده است، گفت: در حوزه موشکی موفقیت‌های مورد نیاز را به‌دست آوردیم و بخش عمده‌ای از ایران‌هراسی خنثی شده است و یک جمهوری اسلامی آماده، محکم و استواری در مقابل برجام قرار دارد و اگر برجام نبود، معلوم نبود که شرایط ما چگونه می‌شد. در حال حاضر ما باید شرایط را مدیریت کنیم.