دولت گذشته مردم را به قاچاق دعوت می‌کرد

قاچاق کالا یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌هایی است که می‌تواند تولید کشور را با مشکل مواجه کند. پیامدهای کوتاه‌مدت این پدیده در حوزه اقتصادی شامل پایین آمدن سطح اشتغال، تضعیف تولید ملی، رشد تصنعی قیمت کالاها، ایجاد در آمد نامشروع و پولشویی و صدمه زدن به وارد‌کنندگان قانونی کالا است ضمن این‌که پدیده قاچاق پیامدهای بلندمدتی را نیز برای کشور به همراه دارد. پیامدهای بلند‌مدت قاچاق کالا، اخلال در نظام پولی و ارزی کشور، سلب امنیت اقتصادی، کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری و ضربه زدن به امنیت ملی و مرزها است. با این حال در کشور ما با توجه به وجود تبصره‌های فراوان در واردات، قاچاق تعریف متفاوتی پیدا می‌کند تا جایی که رئیس‌کل گمرک ایران معتقد است که در ایران چهار تعریف مختلف برای قاچاق وجود دارد. 

در همین زمینه، رئیس‌کل گمرک ایران با بیان این‌که بسیاری از آنچه که به‌عنوان قاچاق مطرح می‌شود در حقیقت کالاهای ته‌لنجی، ملوانی، کوله‌بری یا خرید مسافران از مناطق آزاد و‌... است، افزود: بررسی‌ها حاکی از آن است که آمار واقعی قاچاق کالا از مبادی رسمی در کشور بین 650 تا 700 میلیون دلار است .

مسعود کرباسیان با اشاره به چهار شیوه محاسبه ارزش کالاهای قاچاق در کشور، افزود: همه این شیوه‌ها با یکدیگر انطباق داشته و به نتایج یکسانی منتج می‌شوند.

به‌گفته این مقام مسوول، همه ساله مرکز آمار ایران میزان مصرف سرانه در کشور را اعلام کند، همچنین با مشخص بودن میزان واردات رسمی (از آمارهای گمرک) و میزان تولید در کشور (از آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهاد کشاورزی) و کسر کردن مجموع آنها از مصرف کل، آنچه در مبادی غیر‌ رسمی ثبت نشده یا به‌صورت قاچاق وارد شده، مشخص می‌شود.

وی با بیان این‌که در برخی موارد شاهدیم واردات مضاعف و مجدد نیز در آمارهای وارداتی گنجانده می‌شود، افزود: به‌طور نمونه شریک تجاری ایران در برخی سال‌ها امارات متحده عربی بوده، در حالی که این کشور اصلا تولیدکننده نیست و باید آمار مربوطه حذف شود. این‌که گفته می‌شود «صادرات چین به ایران در یک فاصله زمانی 13 میلیارد دلار بوده و ورودی به گمرک ایران هشت میلیارد دلار بوده پس بقیه‌اش قاچاق است»، تحلیل صحیحی نیست، زیرا بخشی از کالاهای چینی از طریق امارات متحده عربی وارد کشورمان می‌شود.

کرباسیان همچنین با اشاره به شیوه اقتصادسنجی در محاسبه قاچاق، خاطرنشان کرد: این شیوه علمی مورد قبول ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز هست. شیوه آخر نیز روش سیستم بانکی و ارز است و از آنجایی که همه واردات و صادرات با نرخ ارز محاسبه می شود، آمار قاچاق قابل استخراج خواهد بود.

رئیس‌کل گمرک ایران در ادامه با اشاره به برخی آمارها در این زمینه، یادآوری کرد: برخی کالاها جزء کالاهای ممنوعه شرعی و قانونی هستند که وارد آمارهای رسمی نمی‌شود و ارزش تجاری آنها نزدیک به 2 میلیارد دلار است.

این مقام مسوول با اشاره به این‌که از 25 میلیارد دلار کالای قاچاق که در سال‌های گذشته با آن مواجه بودیم، پنج میلیارد دلار آن مربوط به قاچاق سوخت بود؛ اما زمانی که قیمت سوخت اصلاح شد و شکل منطقی به خود گرفت، قاچاق آن دیگر به‌صرفه نبود، تصریح کرد: کاهش قیمت جهانی نفت نیز دلیل دیگری شد تا قیمت جهانی تولید بنزین و گازوئیل در کشورهای همسایه با کاهش مواجه شود، همچنین ثبات نسبی نرخ ارز در کشور منجر شد تا قیمت فرآورده‌های نفتی در کشور در مقایسه با کشورهای همسایه و منطقه دیگر جذابیت سابق را نداشته باشد. مجموع این عوامل سبب شده تا آمار پنج میلیارد دلار قاچاق سوخت، به حدود یک میلیارد دلار کاهش یابد.

کرباسیان در ادامه با اشاره به آمار سالیانه 17 میلیون نفری ورود مسافر به کشور و مسافرت 40 میلیون نفر به مناطق آزاد برای خرید، تاکید کرد: این خریدها قاچاق محسوب نمی‌شود و آمار آنها نباید در زمره قاچاق محاسبه شود. علاوه بر اینها، برخی افراد در بازارچه‌های مرزی تحت عنوان کوله‌بری فعالیت دارند و وجود بیش از شش هزار لنج در کشور که کالاهایی با عنوان ته‌لنجی و ملوانی وارد می‌کنند و ارزش آنها سالیانه بین هشت تا 5/8 میلیارد دلار برآورد می‌شود، نیز قاچاق محسوب نمی‌شود.

رئیس‌کل گمرک ایران در پایان خاطرنشان کرد که در نظر گرفتن مجموع این عوامل، ما را به این نتیجه می‌رساند که آمار واقعی قاچاق کالا از مبادی رسمی کشور رقمی بین 650 تا 700 میلیون دلار است.

گفتنی است که هم‌اکنون در گمرک ایران عامل انسانی به حداقل رسیده و کنترل خیلی دقیق‌تر شده است. در پایان سال گذشته اتحادیه حمل‌ونقل بین‌المللی جاده‌ای ایرو که در ژنو است، ایران را به‌عنوان تنها کشوری که توانسته سیستم تیر (سيستم بين‌المللى تسهيل‌کننده ترانزيت و ترانسپورت) را کاملا الکترونیکی کند، معرفی کرد. به‌طور مثال کامیونی که از اروپا حرکت می‌کند تمام اطلاعاتش در اختیار ما قرار می‌گیرد. تمام این فرآیندها افزایش 50 درصدی کشف قاچاق و افزایش درآمد گمرک از هشت هزار میلیارد به 18 هزار میلیارد تومان را در پی داشته است.

همچنین «قاسم خورشیدی» سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در گفت‌وگویی تاکید کرد: در مقطعی دولت مردم را به قاچاق تشویق کرد چرا که بحث تحریم بود. به خاطر تحریم‌‌ها، یک دفعه اوج پیدا کرد و به 25 میلیارد دلار رسید. گفتیم می‌خواهیم تحریم را دور بزنیم و این مسیر تشویق به قاچاق بود. این دولت قاچاق را از 25 میلیارد، به «12 میلیارد دلار» رساند.