دو موسسه مالی در بوشهر تعطیل شدند

‏‎بامدادجنوب- ابوذر راستین: 

حدود یک سال از آخرین تغییر در سودهای بانکی می‌گذرد. تیرماه ۱۳۹۵ بود که بر اساس آنچه «توافق بانک‌ها» نامیده شد سودهای سپرده سالانه از ۱۸ به ۱۵ درصد کاهش یافت و برای سپرده‌های کوتاه‌مدت روزشمار نیز نرخ بود حداکثر ۱۰ درصدی تعیین شد. نرخ سود تسهیلات نیز با اختلاف سه درصدی از سود سپرده به ۱۸ درصد کاهش یافت.

گر‌چه در ابتدای امر سودها به ۱۵ درصد رسید اما طولی نکشید که روال بانک‌ها به‌گونه‌ای دیگر تغییر کرد و با این‌‌که اکنون هم در جواب اول خود در مورد نرخ سود سپرده، میزان سالانه را ۱۵ درصد اعلام می‌کنند اما در اغلب بانک‌ها به ویژه بانک‌های خصوصی نرخ‌ها از جذابیت بیشتری نیز برخوردار است.

بر همین اساس، این روزها کمتر بانک و موسسه‌ای را می‌توان یافت که تنها به سودهای مصوب شورای پول و اعتبار بسنده کرده باشد. با این حال، بسته‌های پیشنهادی رنگارنگی که برای جذب سپرده سپرده‌گذاران و دور زدن قانون مصوب محدودیت سود بانکی، از سوی برخی بانک‌ها و  موسسات به مردم پیشنهاد می‌شود، آنها را با چالش‌های روبه‌رو کرده و سبب شده تا هر چند وقت یک‌بار خبر ورشکستگی یکی از این بانک‌ها به گوش برسد. 

برای مثال در روزهای اخیر، خبر ورشکستگی دو موسسه مالی در بوشهر سبب شد تا مردم برای دریافت سرمایه خود رهسپار این موسسات شوند. البته مدیران استانی این موسسات، در ابتدا ورشکستگی موسسات خود را انکار می‌کردند اما شنیده‌ها حاکی از آن است که کارمندان این دو موسسه هم‌اکنون کرکره را پایین کشیده و در محل کار خود حاضر نمی‌شوند. در همین حال، سپرده‌گذاران که شامل اقشار مختلف جامعه از جمله کارخانه‌دار، کاسب، کارمند، کارگر و... می‌شوند، در مقابل فرمانداری بوشهر تجمع کرده و خواستار رسیدگی به حقوقشان هستند. 

‌‌گذری بر شعب بانک‌ها از این حکایت دارد که وقتی سپرده‌گذار تمایلی برای سود ۱۵ درصدی ندارد، اغلب با دریافت مبالغی بالاتر و یا تعیین کفی برای میزان سپرده نرخ سودها از ۱۸ درصد عبور کرده و گاه ۲۰ تا ۲۳ درصد را هم در قالب طرح‌هایی که بانک در نظر گرفته پشت سر می‌گذارد.

‌در مواردی برخی بانک‌ها اعلام می‌کنند که هرچقدر مبلغ شما بالاتر باشد سود بیشتری نیز تعلق خواهد گرفت. جالب اینجاست که همین مورد از بانک‌ها در حدود یک سال پیش و در ابتدای کاهش نرخ به ۱۵ درصد به هیچ عنوان زیر بار پرداخت سود بالاتر نمی‌رفتند اما اکنون روال آنها در رقابت با سایر بانک‌هایی که از ابتدا هم چندان نسبت به اجرای سودهای بانکی منضبط عمل نمی‌کردند، تغییر کرده است.

‌‌اما در مورد سودهای روزشمار می‌توان گفت بیشتر بانک‌ها نسبت به نرخ‌های مصوب پایبند نیستند و مشاهده می‌شود که روزشمارهای ۲۲ درصد و حتی بالاتر در بانک‌ها وجود دارد، آن هم در شرایطی که طبق ضوابط باید نرخ‌های روزشمار بلافاصله بعد از نرخ‌های مصوب جدید و ابلاغ آن تغییر کند.

‌با این حال در شرایطی که در یک سال گذشته تصمیم جدیدی برای کاهش نرخ سود با وجود تک‌رقمی شدن تورم از سوی شبکه بانکی اخذ نشده، مدیران بانکی نیز از شرایط موجود چندان راضی به‌نظر نمی‌رسند و گاه در اظهارات آنها مشاهده می‌شود که نسبت به روال کاهش نرخ سود با توجه به شرایط موجود بانک‌ها گله‌مند هستند.

پرداخت نرخ‌های سود بالای بانکی البته در ماه‌های گذشته نیز با حواشیی همراه شد، جایی که رئیس‌کل بانک مرکزی به سپرده‌گذاران در رابطه با سودهای بالایی که به آنها پرداخت می‌شود هشدار داده و گفته بود که مبلغ مازادی که به عنوان سود به سپرده‌گذار پرداخت می‌شود بیانگر رقمی است که باید از سهم سهامدار کاسته شده و به سپرده‌گذاران منتقل شود که در این شرایط مسوول این اضافه پرداخت مدیریت بانک‌ها بوده و سهامداران باید از آنها بازخواست کنند. در عین حال که پرداخت سودهای بالا نشان‌دهنده ریسک بیشتر عملیات بانک‌هاست و سپرده‌گذاران هم باید بدانند که این نرخ بالاتر بهای ریسکی است که متقبل شده و باید پیامدهای آن را بپذیرند.

‌در حال حاضر تنگنای مالی که بانک‌ها با آن روبه‌رو بوده و تا ۵۰ درصد منابع آنها در دسترس نیست، خود عاملی شده تا به رقابتی سخت برای جذب سپرده ورود کنند.

این در حالی است که اکنون عمده درآمد بانک‌ها از محل سود تسهیلات تامین می‌شود که با توجه به اختلاف حدود سه درصدی که بین نرخ سود سپرده و تسهیلات وجود دارد، چندان پاسخگوی نیازها و هزینه‌های آنها نیست. از سویی دیگر راه اصلی درآمدزایی بانک‌های دنیا یعنی دریافت کارمزد نیز بر بانک‌های ایرانی از جایگاه چندانی برخوردار نبوده و خود بر ناتوانی بانک‌ها در تامین هزینه از محل‌های دیگر افزوده است.

‌رئیس‌کل بانک مرکزی به‌تازگی موضوع تامین هزینه‌ها از طریق دریافت کارمزد در بانک‌ها را مورد اشاره قرار داده و گفته بود که در صورتی که تمام هزینه‌های بانک از محل کارمزد خدمات بانکی تامین شود می‌تواند نشان‌دهنده ثبات و پایداری آنها باشد اما متاسفانه در ایران نه‌تنها از ارائه خدمات بانکی سودی به‌دست نمی‌آید بلکه زیان نیز ایجاد می‌کند.

این در حالی است که در بانکداری امروز بین‌الملل بسیاری از هزینه‌های موجود از محل درآمدهای کارمزد پوشش داده می‌شود.

در حال حاضر در ایران کسب درآمد از کارمزد محقق نشده و با وجود این‌که بانک‌ها در بانکداری الکترونیک سرمایه‌گذاری کرده و رو به جلو حرکت می‌کنند اما به اذعان مدیران بانکی رقابت و فرهنگ نادرستی ایجاد کرده‌اند که خدمات را به‌صورت رایگان و با کمترین هزینه ارائه می‌کنند که مجموع این عوامل موجب عدم توازن درآمدها و هزینه‌ها و اثرگذاری آن بر تعادل نرخ سود بانکی می‌شود.