مـردم دوسـت دارنـد بخنـدند

بامدادجنوب- الهام بهروزي:

سینمای ایران در این سال‎ها کوشیده است تا با تولید فیلم‎های گوناگون مخاطبان خود را افزایش بدهد. عموما در این سال‏ها با تولید فیلم‎های باکیفیت و بامحتوایی هم روبه‏رو بوده‎ایم که هر کدام به سهم خود در آگاهی‎بخشی و فرهنگ‎سازی و پر کردن اوقات فراغت افراد جامعه نقش موثری را ایفا کرده‌اند. البته هنوز مانده که سینمای ایران به بلوغ برسد ولی روند رو به رشدی را در پیش گرفته است که امید می‏رود این مسیر ادامه یابد. 

بررسی برخی از فیلم‎های تازه اکران شده ایرانی نشان می‏دهد که بسیاری از این فیلم‏ها برگرفته از جامعه و زندگی همین افرادی است که نمونه آنها را در طول روز به‎وفور می‏بینیم اما یک چیز در بیشتر این فیلم‏ها مشترک است و آن هم این‌که محتوای آنها بسیار تلخ و گزنده است. در این فیلم‎ها موضوعاتی چون فقر، خیانت، طلاق، اعتیاد و... بسیار عریان و واقعی به تصویر کشیده شده است. شاید این مساله باعث شود که پس از تماشای آنها ساعت‎ها تلخی آن را با تمام وجود لمس کنید و درگیر آن شوید... . 

بدیهی است که هنر مناسب‏ترین و کارآمدترین ابزار برای بیان و نمایش دردها و مشکلات و آسیب‎های اجتماعی است اما گاه نمایش همین دردها خود دردآفرین هستند. هرچند، پرداختن به آسیب‏های اجتماعی نظیر اسیدپاشی، خیانت و... که روزبه‎روز بر تعداد آنها افزوده می‎شود، با روایتی واقع‌گرایانه تاثیرگذارتر است اما تولید آثار طنز هم نیاز جامعه جوان امروز است، جامعه‎ای که سال‎ها طعم تلخ سختی را چشیده است. جامعه‏ای که اینک بیش از هر چیز به به امید و شادابی و تحرک نیاز دارد. در اینجا همواره چند سوال ذهن نگارنده را به خود مشغول کرده است!!! چرا کم سینما می‎رویم؟ چرا آثار طنزی که تولید می‌‎شود نسبت به نمونه‏های پیشین خود دارای نقاط ضعف بیشتری هستند؟ چرا فیلم‏های اجتماعی اینقدر تلخ و غم‏انگیز هستند که پس از تماشای آن تا مدتی افسرده می‎شویم؟ سوالاتی که پاسخ هر کدام نیاز به واکاوی دقیقی دارند. 

اینک در فصل تابستان به‎سر می‎بریم و با توجه به گرما و شرجی هوا در بوشهر، عموما سینما رفتن یکی از انتخاب‎های مناسب خانواده‏ها و جوانان برای پر کردن اوقات فراغت در این موسم است. از آنجایی که در این فصل به‏دلیل گرمای طاقت‎فرسای هوا اهالی جنوب کمی سریع‏تر بدخلق می‎شوند، می‏طلبد برای حفظ شادابی و امید در میان شهروندان عموما فیلم‎هایی برای اکران در این ایام انتخاب شود که رگه‎های طنز آن بیشتر باشد، چون مردم بوشهر به‌دلیل خلق و خویی که دارند آثار طنز را بیشتر دنبال می‏کنند. هرچند امروزه این آثار از ضعف شدیدی در محتوا و فیلمنامه برخوردارند و صرفا مردم را می‏خندانند اما پیامی ندارند که بتواند آنها را درگیر خود سازد. در ادامه این گزارش نظر دو شهروند را نیز در خصوص سینما و وضعیت فیلم‏های تولیدشده در این سال‎ها را جویا شدیم.

هدی خرم‌آبادی که این روزها درگیر دفاع از رساله دکتری خود در رشته زبان و ادبیات فارسی است، در پاسخ به این پرسش که آخرین بار که به سینما رفتی، کی بود و چه فیلمی را تماشا کردید، به بامداد جنوب گفت: آخرین باری که سینما رفتم سال گذشته آن هم برای تماشای فیلم «فروشنده» بود.

این استاد دانشگاه، محقق و پژوهشگر حوزه ادبی در ادامه با تاکید بر این‎که سینمای ایران هنوز مسیر طولانی برای نزدیک شدن به ایده‌آل‌ها دارد، افزود: در حال حاضر فیلم‌های محدودی با تفکر و ایدئولوژی به‌صورت هدفمند و جهت‌دار ساخته می‌شوند. به‌نظر می‌رسد برخی صرفا برای درآمدزایی و پر کردن رزومه هنری و کاری خود مبادرت به ساخت فیلم می‌کنند. البته منظورم به هیچ وجه مستندها نیستند. در زمینه ساخت مستند با وجود تمام کارشکن‌یها و موانع موجود کارهای خوبی صورت گرفته است اما در زمینه سینما و فیلم‌های سینمایی نوزاد نوپایی هستیم که در حال تاتی‌تاتی کردن است و باید زمان بگذرد تا از خلال تجربیات و آزموده‌ها، سینمایی پخته داشته باشیم که حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد.

وی در پاسخ به این پرسش که فیلم‌هایی که در این چند سال تولید شده‎اند، بیشتر به آسیب‌های اجتماعی و موضوعاتی نظیر فقر، بیکاری، طلاق، خیانت و ... توجه دارند، این مساله فیلم‌ها را غم‌انگیز کرده آیا با این نوع فیلم‌ها موافق هستید؟ آیا اگر این دردها در ژانر طنز تولید شود، در انتقال پیامش موفق‌تر ظاهر نخواهد شد، توضیح داد: به‌هر حال موضوعاتی از قبیل فقر، طلاق، خیانت و... جزء لاینفک زندگی جامعه کنونی ما شده و نه می‌شود آنها را توجیه کرد و نه انکار. غم‌انگیز شدن فیلم‌ها با چنین موضوعاتی بسته به نوع پرداخت به آن و زاویه دیدی که انتخاب می‌شود، مربوط است؛ یعنی می‌تواند فضای غم‌انگیزی را هم رقم نزند. نکته مثبتش این است که می‌تواند به منزله یک تلنگر نقش آگاهی‌بخشی را بر عهده بگیرد. به‌نظر می‌رسد پرداخت چنین موضوعاتی در ژانر طنز حداقل برای ما چندان راهگشا نباشد و نتواند نقش پیام‌رسانی‌اش را به خوبی بازی کند، چراکه چند و چونی پرداختن به این نوع طنز کار هر کسی نیست و از آنجا که اغلب مردم ما از طنز همان پوسته ظاهری آن (جنبه شوخی و مزاح آن) را می‌بینند، پرداخت جدی به این مسائل موثرتر واقع می‌شود.

خرم‎آبادی در ادامه با اشاره به این‎که سینما تا حدودی توانسته مخاطبانش را بیابد، تاکید کرد: اما این هنر-صنعت بایست در ارائه محصولات و کیفیت آنها پیراهن‌های بیشتری پاره کند و به‎طور قطع با گذشت زمان می‌توان در این‌باره اظهار نظر دقیق‌تری کرد. با توجه به شرایط، در جامعه کنونی تولید فیلم‌های طنز و جدی با پرداخت به مشکلات اجتماعی بیشترین مخاطب را دارند، چراکه مردم ما یا به‌دنبال سرگرمی و شادی صرف هستند یا در پی کشف آسیب‌های اجتماعی و غصه خوردن صرف.

جعفر دهقانی که دانشجوی رشته معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد عالیشهر است، در خصوص این‎که آخرین بار کی به سینما رفتید، به بامداد جنوب گفت: تا به حال سینما نرفته‎ام، چون در شهر زادگاهم سینما وجود نداشت و با وجود این‎که چند سالی است ساکن بوشهر هستم ولی هنوز فرصت نشده به سینما بروم. البته من بیشتر دوست دارم از طریق لب‎تاپم فیلم ببینم چون بیشتر لذت می‎برم تا این‎که در فضای عمومی به تماشای فیلم بنشینم.

وی در ادامه با بیان این‎که من عموما دوست دارم بیشتر فیلم‌های طنز ببینم آن هم طنز خوب و تاثیرگذار و کمتر با فیلم‎های اجتماعی جدی ارتباط برقرار می‎کنم، افزود: در این سال‏ها هم تنها چند فیلم دیدم که به ذائقه و سلیقه‎ام نزدیک بوده که از آنها می‏توان به «گشت ارشاد» و «فی‎المدت معلوم» و به تازگی هم «گشت 2» اشاره کرد که همه این فیلم‎ها را در خانه و به همراه خانواده دیده‎‎ام و لذت بردم. 

دهقانی با اشاره به این‎که فیلم‏هایی که در مورد آسیب‎های اجتماعی تولید می‎شود، من را جذب نمی‎کند، خاطرنشان کرد: چون بعد از تماشای این‎گونه فیلم‏ها حس خوبی به من دست نمی‎دهد. عموما فیلمی نگاه می‎کنم که یا یک چیز جدید چه از نظر رفتاری و چه از نظر هنری به من بیاموزد یا دست‎کم پس از پایان آن حس و حال خوبی را تجربه کنم. پس به‌طور قطع با این گونه فیلم‏ها که به‌تمامی تلخ و سیاه است، ارتباط برقرار نمی‎کنم.

این دانشجو با ابراز خوشحالی از افزایش مخاطبان سینما در سال‎های اخیر گفت: خوشبختانه در این چند سال اخیر روند جذب مخاطب در سینما روبه پیشرفت بوده است. الان به محضی که یک فیلم خوب یا نسبتا خوب در سینما اکران می‌شود، شاهد رکوردزنی در فروش بلیت و جذب مخاطب هستیم.

جعفر دهقانی در پایان با تاکید بر این‎که تولید فیلم‏‎های باکیفیت در هر ژانری می‎تواند مخاطبان را بیش از پیش به سینما جلب می‎کند، خاطرنشان کرد: فیلم‏های تاریخی، عاشقانه، طنز، انگیزشی و حتی اجتماعی می‎توانند مخاطب خود را متقاعد کنند که هم زمان و هم وقت خود را صرف تماشای آن کند. البته ناگفته نماند که فیلم‏های اجتماعی که در سال‏‎های اخیر تولید شده‎اند، موضوعات خوبی داشتند و توانسته‎اند جوایز متعدد ملی و بین‎المللی را از آن خود کنند که امیدوارم در دیگر حوزه‎ها هم شاهد این حرکت رو به جلو باشیم.