چه کسی پشت ماجرای واردات برنج است؟

بامدادجنوب:

واردات و تولید برنج در ایران از جمله مسائلی است که هر ساله در کشور خبرساز می‌شود. از تعطیلی واردات برنج در آستانه فصل برداشت برنج داخلی و قاچاق گسترده برنج گرفته تا واردات بی‌رویه و بیش از نیاز برنج‌های پاکستانی و هندی از جمله خبرهایی است که در این خصوص حاشیه‌ساز می‌شود. در سال جاری نیز وضعیت برنج تغییر محسوسی نکرده و باوجود رکوردشکنی تولید برنج در کشور، بار دیگر واردات بی‌رویه برنج بر طبق روال سابق هرسال خبرساز شده است.

بر این اساس، در حالی که تولید برنج امسال کشور در مقایسه با سال‌های گذشته با افزایش نسبی به حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار تن رسید و به‌گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور زراعت رکورد بی‌سابقه‌ای را در دهه‌های گذشته به جا گذاشت، واردات نیز با افزایش محسوس و قابل توجهی همراه شد.

افزایش تولید برنج در سال جاری، به‌دلیل شرایط جوی بسیار مناسب برای شالیزارهای استان‌های شمالی و وضعیت تولید مساعد این اتفاق افتاد تا جایی که شالیکاران در حد گسترده‌ای (حدود ۱۴۰ هزار هکتار) کشت دوم و راتون را در استان‌های شمالی مازندران و گیلان انجام دادند که پیش از این سابقه نداشت.

در این زمینه، عباس کشاورز، معاون وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرد که با توجه به رکوردشکنی تولید حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار تنی برنج در کشور و واردات بیش از یک میلیون و هشت هزار تنی برنج که در پنج ماهه امسال با افزایش حدود ۷۹ درصدی مواجه شد، دیگر نیازی به واردات این محصول که بیش از حد نیاز هم وارد شده، نداریم.

البته با یک حساب سرانگشتی هم می‌توان به این مساله پی برد، چراکه بر اساس آمارهای جهاد کشاورزی و به‌گفته مسوولان این سازمان، هر ایرانی سالانه حدود ۳۸ کیلوگرم برنج مصرف می‌کند که به حدود ۱۰۵ گرم در روز می‌رسد و بر این اساس میزان مصرف برنج ایرانی‌ها در هر سال به حدود سه میلیون تن می‌رسد.

به گزارش ایسنا، در چنین شرایطی حساب و کتابی ساده به ما می‌گوید وقتی دو میلیون و ۳۰۰ هزار تن برنج سفید تولید کرده‌ایم و به قولی رکورد شکسته‌ایم نهایتا میزان نیاز و در واقع وابستگی ما به واردات حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تن است نه یک میلیون و هشت هزار تن.

جالب‌تر این‌که به‌غیر از سال‌های ابتدایی دولت یازدهم که ثبت سفارش‌های سرسام‌آور باعث واردات بی‌رویه شده بودند، میزان واردات برنج در پنج ماهه امسال بیش از میزان آن در ۱۲ ماهه سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۴ شده است، چرا‌که میزان واردات برنج طی دو سال اخیر به‌ترتیب حدود ۸۴۰ و ۷۴۶ هزار تن بود که روند نزولی قابل توجهی در مقایسه با سال‌های میلیونی برنج وارداتی داشت.

البته یکی از دلایلی که در سال‌های نه‌چندان دور دولت گذشته افزایش بی‌رویه و اعداد و ارقام نجومی در واردات محصولات کشاورزی به‌ویژه کالاهای اساسی مانند برنج رایج و معمول به‌نظر می‌رسید، این بود که بین دو وزارت جهاد کشاورزی و بازرگانی وقت سر همین سرانه مصرف ایرانیان اختلاف نظرهای فاحش وجود داشت و همین مناقشه با توجه به این‌که وزارت بازرگانی خود تنها متولی تجارت در همه بخش‌ها بود، سبب می‌شد تا مصرف ۴۷ کیلوگرمی مدنظر قرار گیرد و به‌دلیل همین اختلاف نظر باعث واردات دو میلیون و چند صد هزار تنی برنج می‌شد که بعدها و با واگذار شدن وظایف بازرگانی بخش کشاورزی به وزارت جهاد کشاورزی، تحت عنوان «قانون تمرکز وظایف بازرگانی بخش کشاورزی» همه وظایف تنظیم بازار داخلی و خارجی، بازرگانی، قیمت‌گذاری، تجارت و... این بخش به «جهاد کشاورزی» واگذار شد و در نهایت ملاک همان ۳۸ کیلوگرم سابق شد و میزان نیاز نیز بر همان اساس تنظیم شد که در سال‌های دولت گذشته با ایجاد محدودیت و ممنوعیت واردات گندم تا حد بسیار زیادی کنترل شد.

اما با وجود این‌که این مقام مسوول تاکید کرد که با توجه به تولید مناسب برنج در سال جاری و واردات انجام شده در ماه‌های ابتدایی، امسال به‌نظر می‌رسد نیاز چندانی به واردات برنج نداریم و باید به تناسب تولید و نیاز داخلی واردات صورت گیرد، طی پنج ماهه نخست امسال نیز که آمارها منتشر شده و در دسترس است، نه‌تنها بیش از نیاز یکساله ایران برنج به کشور وارد شده است، بلکه این میزان واردات از نظر وزنی 97/78 درصد و از نظر ارزشی 4/102 درصد در مقایسه با پنج ماهه نخست سال گذشته افزایش داشته است.

حال با توجه به واردات بیش از حد برنج و تولید بیش از پیش‌بینی و برآورد وزارت جهاد کشاورزی به‌نظر می‌رسد این وزارتخانه به‌عنوان متولی تنظیم بازار محصولات کشاورزی به‌ویژه محصولات اساسی بهتر است که جلوی واردات برنج را در ادامه بگیرد تا امسال مانند سال‌های نه‌چندان دور در دولت گذشته شاهد اعداد و ارقام نجومی و بی‌حساب و کتاب در واردات برنج نباشیم.