زنگ خطر برای آل‌سعود به صدا در آمده است

با شعله‌ور شدن دامنه جنگ در نقاط مختلف جبهه‌های مبارزاتی یمن و به بن‌بست رسیدن اهداف جریان متجاوز به یمن به‌نظر می‌رسد، شکاف و اختلاف در میان مهره‌های این ائتلاف افزایش پیدا کرده است. از سوی دیگر امریکا نقش خود را در تحولات یمن پر رنگ‌تر کرده تا بتواند اوضاع نابسامان این جنگ را به‌نفع خود و متحدان منطقه‌ای‌اش مدیریت کند.

با نگاهی به مولفه‌های اوضاع میدانی جنگ در یمن، نشانه‌ای از پایان روشن برای آن دیده نمی‌شود. با وجود بن‌بست ائتلاف متجاوز در تحقق اهداف جنگ یمن، به‌نظر می‌رسد همچنان قدرت‌های غربی به‌دنبال ایجاد حاشیه امنیت و پوشش دادن جنایت‌های این ائتلاف در یمن هستند اما با نزدیک شدن به دومین سال آغاز جنگ در یمن به‌نظر می‌رسد دو جریان اصلی حاضر در جنگ یمن، یعنی عربستان و امارات که سطح اختلافات خود را جدی‌تر کرده‌اند و وارد درگیری‌های دو جانبه شده‌اند. آنها از طریق ابزارهای داخلی خود به‌دنبال رقابت نفوذ در این کشور هستند. بررسی برخی رفتارهای منطقه‌ای امارات حاکی از آن است که این کشور تلاش می‌کند ضمن اجتناب از برهم خوردن روابطش با عربستان، نفوذ خود را در کشورهای عربی افزایش دهد و از عربستان عقب نماند. در حالی که عربستان و امارات در جنگ علیه یمن همسو و هماهنگ عمل می‌کنند اما امارات برخلاف عربستان در صحنه سیاسی یمن از خالد بحاح، نخست‌وزیر سابق دولت مستعفی منصورهادی حمایت می‌کرد. عربستان سعودی نیز با آگاهی از این سیاست امارات، به بهانه اختلاف میان منصور هادی و خالد بحاح، زمینه برکناری بحاح از نخست‌وزیری دولت مستعفی یمن را فراهم کرد و در انتخاب محسن الاحمر که روابط نزدیکی با آل سعود دارد، به‌عنوان مشاور منصور هادی نیز نقش داشت.

دامنه درگیری‌های خونین در تعز بین گروه‌هایی که از سوی این دو کشور تامین مالی می‌شوند، نشان‌دهنده این حجم از رقابت قدرت است. این در حالی است که منابع متعدد یمنی تاکید می‌کنند که امارات به‌دنبال همگرایی با کنگره ملی یمن بوده و دشمنی با این گروه را به‌عنوان ابزاری تبلیغاتی در جهت مراعات برادر بزرگ‌تر خود مطرح می‌کند. در جریان این درگیری‌ها هجمه تبلیغاتی گسترده‌ای بین دو گروه صورت گرفته است. رسانه‌های وابسته به امارات جریان الاصلاح را به سستی در مورد جنگ و همراهی با انصار‌الله متهم می‌کنند و مدعی هستند که عقب‌نشینی این گروه از برخی مناطق نظامی باعث شده ارتش یمن و نیروهای کمیته‌های مردمی کنترل این مناطق را در دست بگیرند. 

در مقابل رسانه‌های وابسته به جریان الاصلاح نیز گروه مقابل را متهم می‌کنند که برخی مناطق در تعز را برای جلوگیری از ورود اخوانی‌ها به درگیری‌های الساحل تحت سلطه خود گرفته‌اند.

شهر عدن نیز اخیرا نمونه‌ای دیگر از هرج و مرج و درگیری‌های موجود بین دو گروه را شاهد بود. ایجاد درگیری و اعتراضات خیابانی و قطع مسیرهای تردد برای دریافت حقوق و حمله به بانک مرکزی و ربایش نگهبانان این بانک، بخش‌هایی از اوضاع نابسامان این شهر اشغال شده بود که در نتیجه اختلافات موجود بین عربستان و امارات و نیروهای تحت امر آنها به وجود آمده است. رقابت قدرت بین گروه‌های مختلف تحت پرچم امارات و عربستان در یمن گرچه در برخی مناطق از جمله حوادث و درگیری‌های به وقوع پیوسته در تعز بین گروه سلفی تحت امر ابو‌العباس حمایت شده از سوی امارات و جنبش الاصلاح مورد پشتیبانی عربستان سعودی به درگیری‌های خونین ختم شده است‌ اما به‌نظر نمی‌رسد که این روند تاثیر زیادی در مناسبات دو جانبه امارات و عربستان داشته باشد. امیر‌نشین ابو‌ظبی گر چه از مدت‌ها پیش خصومت‌های نهفته‌ای با خاندان آل‌سعود دارد، اما در حال حاضر رسیدن به درگیری با تیم حاکم بر عربستان سعودی را به‌نفع خود نمی‌بیند. امارات تا زمانی که چراغ سبز امریکایی‌ها در حمایت مطلق از خود را دریافت نکند، وارد رقابت جدی با پدرخوانده منطقه‌ای خود نمی‌شود.

در همین راستا ابو‌ظبی سعی دارد از شکست‌های ریاض در تمامی کشورها در عملیات نظامی استفاده کند تا خود را به‌عنوان متحد عرب مورد اعتماد کشورهای غربی در روند آنچه که مبارزه با تروریسم می‌نامند، معرفی کند. رقابت سعودی – اماراتی به‌نظر می‌رسد در راستای تعیین موقعیت این کشورها در دولت جدید کاخ سفید است. آنها تلاش دارند در تصمیم‌گیری‌های دولت ترامپ در زمینه نحوه تعامل با منطقه عربی نقش‌آفرینی کرده و بیشترین حد آمادگی خود را برای اجرای پروژه‌های امریکایی اعلام کنند. امارات تلاش مخفیانه‌ای برای رسیدن به جایگاه کنونی عربستان در منطقه به‌عنوان ابزار اصلی سلطه غرب دنبال می‌کند. امارات در این راستا سعی دارد از وجهه مخدوش عربستان درنتیجه جنایت‌های صورت گرفته بر ضد غیرنظامیان این کشور و تبدیل شدن آن به حامی فکری، مالی و تسلیحاتی تروریست‌ها در منطقه استفاده کند و غربی‌ها را به سرمایه‌گذاری بر روی خود وا دارد. در همین رابطه منابع خبری اعلام می‌کنند که سرویس اطلاعات امارات به‌طور مستقیم با سرکرده‌های شبه نظامیان تروریست وابسته به ائتلاف سعودی تماس گرفته و آنها را به پناهندگی به نیروهای اماراتی دعوت کرده است. این منابع تاکید دارند که امارات قوی‌تر از عربستان در جنوب یمن عمل می‌کند و با صرف دلارهای نفتی، خود را مستقیما وارد جنگ یمن نمی‌کند. آنها بر خلاف عربستان که همواره در حال جنگ با نیروهای یمنی است، هیچ عملیات نظامی در این کشور ندارند.

افق نگاه امارات این است که در دولت جدید امریکا به ریاست دونالد ترامپ نقش مهم‌ترین متحد واشنگتن در منطقه را ایفا کند‌، البته ابو‌ظبی می‌داند که رسیدن به این روند نیازمند اثبات قدرت نظامی و توان ارتش این کشور است، لذا ابو‌ظبی گروه‌های نظامی را تحت عناوین مختلف نظیر ارتش نخبگان حضرموت با 12 هزار نیرو و نیروهای کمربند امنیتی با 12 هزار نیرو تشکیل داده و آنها را در جنوب یمن فعال کرده است. این نیروها از جریان‌های سلفی تشکیل شده‌اند که از عربستان اطاعت نمی‌کنند. طی ماه‌های اخیر سران امارات، هیثم قاسم طاهر، وزیر دفاع سابق این کشور را مامور تشکیل یک یگان نظامی متشکل از 20 هزار نفر در جنوب یمن کرده‌اند. در مرحله اول پنج هزار نفر از این افراد در بندر عصب در اریتره تمرین‌های یک ماهه را پشت سر گذاشتند‌ اما شتاب اماراتی‌ها برای رسیدن به روزهای اولیه ریاست جمهوری ترامپ باعث شد دوره‌های آموزشی این نیروها در مراحل بعدی به صورت دوره‌های فشرده 15 روزه و در اردوگاه‌های داخلی برگزار شود. نیروهای هجومی که امارات آنها را در جبهه باب المندب مستقر کرده، عموما از شبه نظامیان یمنی و سودانی وابسته به طاهر هستند که علاوه بر دو یگانی که پیش از این نام بردیم، از سوی عبد ربه منصور هادی مرد اول وابسته به عربستان در یمن به رسمیت شناخته نمی‌شوند. افراد این یگان‌ها‌، حقوق خود را از طریق سرکردگان گروه‌ها از امارات دریافت می‌کنند.

به‌نظر می‌رسد امارات سعی دارد بدون وارد کردن نیروهای خود در یمن، جریان‌های شبه نظامی وابسته به خود و مستقل از عربستان را در داخل این کشور تاسیس کند تا بتواند علاوه بر در اختیار گرفتن ابتکار عمل در یمن و جلوگیری از افزایش تلفات نظامیان خود در این کشور‌، خود را از زیر چتر سعودی‌ها نیز خارج کند. نکته قابل توجه این‌که فعالیت‌های جدید امارات در یمن زیر نظر امریکایی‌ها و تحت مدیریت آنها دنبال می‌شود. شاخص‌های موجود نشان می‌دهد که دولت جدید امریکا گرایش بیشتری به استفاده از اماراتی‌ها دارند. امریکایی‌ها موجودیت امارات در جزیره سقطری و بندر العصب اریتره و استان‌های جنوبی یمن را در راستای خدمت به پروژه غربی و امریکایی می‌دانند. از همین رو افسران و کارشناسان نخبه امریکا در پایگاه‌های اماراتی حضور دارند و افسران اماراتی نیز به اجرای برنامه‌های امریکا از طریق وابستگان خود در جنوب یمن مبادرت می‌کنند. لذا به‌نظر می‌رسد جنگ تجاوز‌طلبانه بر ضد یمن نه تنها مراحل پایانی خود را پشت سر نمی‌گذارد، بلکه وارد مرحله‌ای تازه با کلید واژه پس زدن عربستان سعودی می‌شود.