سلامت پایدار در گرو تصمیمات صحیح است

بامدادجنوب- عیسی صفوی:

تدوین نظام‌نامه استانی مدیریت سلامت همه‌جانبه در تاریخ 22مرداد92 تصویب شد. این نظام‌نامه به تائید وزیر بهداشت و وزیرکشور رسیده است. دانشگاه علوم پزشکی بوشهر بنا به وظایف تشکیلاتی به‌دنبال نوشتن برنامه 5 ساله سلامت استان است. هر شهروند بوشهری حق برخورداری از بالاترین سطح سلامت است (سلامت و نه درمان). این شهروندان بیشتر به‌دنبال «بیمارنشدن» و یا « کمتر بیمارشدن» هستند تا « درمان شدن» یا «بهتردرمان شدن». برای داشتن توسعه پایدار استان باید «سلامت» محوریت داشته باشند. ارتقاء و ایجاد صنعت در بستر انسان سالم صورت می‌گیرد.

 برنامه بهداشت عمومی شامل: مراقبت‌های اولیه سلامت(PHC)، تکنولوژی مناسب، هماهنگی بین بخشی و مشارکت مردمی است. در دو مورد اول شرایط مطلوب و مناسب است اما در موارد سوم و چهارم آسیب‌های جدی دیده می‌شود. جهت ترمیم این دو مورد، شورای سیاست‌گذاری سلامت مد نظر قرار گرفته است. دبیرخانه این شورا در دانشگاه علوم پزشکی بوشهر قرار دارد. وظیفه این شورا: تدوین، تصویب، استقرار و ارزشیابی برنامه‌های متنوع سلامت استانی است. این وظیفه در چهار قلمرو: حوزه استانداری به همراه کلیه سازمان‌های ستادی و فرمانداری از طریق کارگروه تخصصی سلامت و امنیت غذایی؛ ستاد دانشگاه علوم پزشکی شامل کلیه معاونت‌ها و حوزه ستادی دانشگاه و دانشکده‌ها از طریق هیات امناء، هیات رئیسه و شورای دانشگاه؛ مراکز بهداشتی درمانی از طریق هیات رئیسه و معاونت بهداشتی شهرستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی از طریق هیات رئیسه و معاونت بهداشتی را شامل می‌شود. 

دبیرخانه بازوی تصمیم‌ساز کارگروه تخصصی سلامت و امنیت غذایی استان، هیات امناء و هیات رئیسه دانشگاه علوم پزشکی است که وظیفه مدیریت و هماهنگ‌سازی فرآیند سیاست‌گذاری را بر عهده دارد. از جمله وظایف راهبردی دبیرخانه شورا، مدیریت و هماهنگی در فرایند تحلیل وضعیت نظام سلامت استان، شناسایی و اولویت‌بندی مسائل کلیدی استان و تدوین برنامه جامع سلامت استان و پایش و ارزشیابی برنامه‌ها و تحلیل تاثیر سایر بخش‌ها بر سلامت، آموزش و مشاوره به مخاطبان دبیرخانه در محدوده شرح وظایف و تنظیم برنامه‌های توانمند‌سازی برای تدوین اسناد سیاست، پژوهش بر مبنای برنامه‌ریزی و اولویت‌ها در حیطه شرح وظایف، ارتباط از طریق حمایت‌طلبی و جلب مشارکت ذی‌نفعان برای تصویب سیاست‌ها و ارتباط منظم با زیر‌مجموعه‌ها و مستند‌سازی است. مواردی که خارج از فعالیت‌های پیش‌بینی شده در برنامه عملیاتی سالانه و ماهانه ارجاع می‌شود. جریان برنامه‌ریزی جامع سلامت استان زنجیره‌ای از فعالیت‌ها و فرآیندها را می‌طلبد که سمت و سوی آنها نیاز مبرم به شواهد معتبر برای برنامه‌ریزی موثق و مبتنی بر شواهد است. در این راستا ضرورت ایجاد حافظه سازمانی در دانشگاه در دبیرخانه شورای سیاستگذاری استان جای تردید باقی نمی‌گذارد. 

راه‌اندازی مرکز اسناد راهبردی سلامت استان ابزار این ضرورت است. همچنین شورای پیام‌گزاران سلامت به‌منظور ایجاد حساسیت در سازمان‌ها نسبت به حفظ سلامت کارکنان خود، سلامت محیط زیست پیرامون و سلامت مصرف کنندگان خدمات و محصولاتشان، پاسخگویی اجتماعی آنها و حفظ حساسیت در نظر گرفته شده است. راه‌اندازی شورای پیام‌گزاران سلامت که به منزله شبکه سازمانی رابطان یا مروجان سلامت در سازمان‌ها است. اطمینان یافتن جمعی از مشارکت بین بخشی و مردمی در اقدامات راهبردی برای مداخله در مولفه‌های اجتماعی سلامت استان هدف شورای پیام‌گزاران سلامت می‌باشد. خانه و شورای مشارکت مردمی به استناد برنامه جامع سلامت و نقش انکارناپذیر مشارکت مردم در مراحل گوناگون آن، آیین‌نامه خانه مشارکت مردم در سلامت تدوین شده است. 

تسهیل دستیابی به اهداف برنامه جامع سلامت استان، توانمندسازی مردم در ارتقای سلامت خود و محیط، استقرار نظام مناسب برای دسترسی آسان به گروه‌های مردمی از جمله اهداف شورای شورای پیام‌گزاران سلامت است. اندیشگاه یا اتاق فکر محلی برای گفت‌وگوی صاحب‌نظران درباره موضوعات چالش‌زای اولویت‌دار بر سر راه توسعه پایدار سلامت محور استان خواهد بود که نهادی وابسته به دانشگاه در پیوند با دبیرخانه سیاست‌گذاری سلامت استان است. شورای پیام‌رسان سلامت به‌منظور عملیاتی‌سازی راهبرد ارتقای سلامت مردم و اطلاع‌رسانی در زمینه اولویت‌دار مندرج در برنامه جامع سلامت استان تشکیل می‌شود. از مهم‌ترین اهداف این شورا: هدفمندی و افزایش سرعت اطلاع‌رسانی رفتارهای سالم و تسهیلات محیطی مناسب، ارتقای کیفیت اطلاعات و پیام‌های ارائه شده، مراقبت از تداوم و ارتباط پیام‌های سلامت، در ابعاد مختلف و دوره‌های زمانی، حفظ و ارتقای حمایت ذی‌نفعان از برنامه و تشویق و نهادینه‌سازی طرح جامعه سلامت استان است. 

کمیته پیوست سلامت به‌منظور نهادینه کردن ابزاری به نام ارزیابی اثرات سلامتی برای ایجاد حساسیت در سازمان‌ها و پاسخگویی آنها تهیه شده است. هدف ازاین پیوست ارزیابی تاثیر سیاست‌ها و طرح‌های مختلف بر سلامت مردم قبل و بعد از اجرای سیاست و یا در زمان اجرای آن و ارائه پیشنهادات اصلاحی می‌باشد. کمیته دیده‌بانی سلامت سالانه گزارش تحلیلی از وضعیت شاخص‌های اصلی و اولویت دار سلامت استان ارائه خواهد داد. شورای تحقیقات نظام سلامت استان به‌منظور ارتقای تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد در حوزه سلامت استان، توسعه تحقیقات بین بخشی و بین رشته‌ای سلامت و استفاده از ظرفیت‌های استانی است. شورای سلامت شهر با توجه به توسعه شهرنشینی و مشکلات سلامتی حاصل از آن به‌ویژه در حاشیه شهرها و به‌منظور حفظ و ارتقای سلامت مردم، تصمیم‌گیری مناسب و به موقع، برقراری همکاری بین بخشی و جلب مشارکت مردمی شورا تشکیل می‌شود. 

مطابق قانون، شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان موظف است با همکاری دانشگاه علوم پزشکی برای کلیه طرح‌های توسعه‌ای کلان استان و بودجه سالانه دستگاه‌های اجرائی/ نهادهای غیردولتی پیوست سلامت تدوین کند. دفتر برنامه و بودجه استانداری موظف است تفاهمنامه‌های بین بخشی سلامت مربوط به هر سازمان را که از طرف کارگروه تخصصی و شورای برنامه‌ریزی به تصویب رسیده است در پیوست تخصیص بودجه سازمان مذکور قرار داده و بر عملکرد دستگاه‌ها مطابق مقررات نظارت نماید. دبیرخانه سیاست‌گذاری سلامت موظف است در اسفند هرسال مقایسه سلامت محوری ادارات و نهادهای دولتی و غیردولتی را انجام داده و ضمن گزارش به کارگروه، قدردانی و تشویق به عمل آورد. 

دبیرخانه شورای سیاست‌گذاری سلامت استان موظف است شورای پیام‌گزاران سلامت را برای پایش استقرار تفاهمنامه‌ها و سایر وظایف مندرج در دستور عمل ایجاد و ضمن رفع موانع اجرائی، به کارگروه گزارش ارائه دهد. اجرای نظام‌نامه در رتبه‌بندی سالانه دانشگاه‌های کشور و ارزشیابی عملکرد استانداری‌ها لحاظ خواهد شد لذا وزارت کشور موظف است اجرای این نظام‌نامه را در شاخص‌های ارزشیابی استانداری‌ها ملحوظ کرده و در رتبه‌بندی استانداری‌ها کسب نتایج برتر در شاخص‌های سلامت استان را به‌عنوان معیار قرار دهد. وزارت بهداشت نیز موظف است نظام ارزشیابی جامع دانشگاه را در یکسال بعد از تصویب این آیین‌نامه تدوین و ابلاغ کند.