
بامدادجنوب- جواد شکریان:
هوا که تاریک میشود، چراغهای خانهها یکی پس از دیگری روشن میشود. در این بین اما خانههای بسیاری وجود دارد که هیچوقت چراغشان روشن نمیشود؛ خانههایی که خالی نگه داشته میشوند تا در فرصت مناسب و با قیمت بیشتری به فروش برسند.
در همین خصوص، سال گذشته طرحی بهعنوان یکی از راههای مبارزه با احتکار مسکن و کاهش قیمت آن در دستور کار مجلس قرار گرفت که طبق آن از خانههایی که بیش از یکسال خالی مانده باشند، مالیات بیشتری اخذ میشود. این طرح که با سیل عظیم مخالفان روبهرو شد. سرانجام در مجلس تصویب شد اما به این علت که شورای نگهبان به برخی از بندها ایراد وارد کرد، مجلس شورای اسلامی عمل اصلاحیه این طرح را در دستور کار قرار داده است. طی اقداماتی قرار است این قانون بهعنوان یکی از موارد مالیات بر ثروت در لایحه اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم ذکر و شبهات و مشکلات آن رفع شود.
طرح مالیات بر واحدهای مسکونی خالی هرچند بهتازگی در کشور ما مطرح شده اما در اغلب کشورها این طرح به شکل قانونی سالهاست که اجرا میشود و بخش بزرگی از منابع درآمد دولتها نیز به شمار میرود.
بهعنوان مثال، دولت ایالتی باسک اسپانیا مالکان واحدهای خالی را به میزان روزانه ٩٩ یورو جریمه میکند. با اتخاذ این تصمیم از سوی دولت ایالتی باسک اسپانیا در صورتی که ملک مورد نظر برای سال دوم نیز خالی بماند مقدار جریمه به میزان 12 یورو در روز افزایش مییابد. بنا بر این گزارش، مقامات ایالتی باسک اظهار داشتهاند در شرایطی که بسیاری از مردم نیازمند خانه هستند، وجود خانههای خالی از سکنه غیرقابل قبول است.
در امریکا نیز خانههایی که به امید افزایش قیمت و کسب سود در آینده خالی نگه داشته شده باشند، صاحبان آنها مالیاتی معادل 10 درصد ارزش ملک را باید بپردازند. این مالیات بر خانههایی اعمال میشود که برای مدتزمان یکسال خالی ثبت شوند. این وضعیت در بسیاری کشورهای توسعهیافته دیگر مانند فرانسه و انگلستان نیز با شدت زیادی پیگیری میشوند.
وضعیت خانههای خالی از سکنه در کشور
نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ نشان میدهد که حدود 5/2 میلیون خانه خالی و دو میلیون خانه دوم در کشور وجود دارد.
بر اساس اطلاعات سرشماری سال 95 نفوس و مسکن مرکز آمار ایران، کل واحدهای مسکونی موجود در کشور از سه دسته «خانه در حال استفاده»، «خانه خالی از سکنه» و «خانه شبهخالی» تشکیل میشود که مجموعه آنها معادل ۲۷ میلیون و ۵۲۸ هزار و ۲۸۲ واحد است.
اکنون ۱۷ درصد از کل خانههای موجود در شهرها و روستاها بهصورت «خالی از سکنه» و «اقامتگاه دوم خانوارها»، توسط مالکان، نگهداری میشود که ۱۰ درصد آن، «خالی از سکنه» و هفت درصد دیگر، «اقامتگاه دوم» است.
آمار تعداد خانههایی که «اقامتگاه دوم» خانوارها بوده برای اولینبار اعلام میشود و گزارشها از آن حکایت دارد که اکنون دو میلیون و ۱۱۵ هزار واحد مسکونی در کل کشور خانه دوم افراد است که بهصورت موردی یا مقطعی برای سکونت روزها یا هفتههایی از سال، از آنها بهرهبرداری و استفاده میشود.
ملاک عمل در شمارش خانه دوم هم استفاده ناپیوسته در حداکثر شش ماه از سال بوده است به این معنا که عمده ویلاهای استانهای شمالی و همچنین آپارتمانهایی در سایر شهرها که مالک آنها، برای گذراندن اوقات فراغت، برای مدتی از سال در آن ساکن میشود، جزء «اقامتگاه دوم» طبقهبندی میشود و عملا این نوع خانههای دوم با «خانههای دوم یا چندم افراد که هیچ استفادهای از آن نمیشود و خالی بودن آنها از سوی مامور سرشماری محرز شده است»، کاملا تفاوت دارد.
به عبارتی آمار 1/2 میلیونی از «اقامتگاه دوم»، با خانههای دوم افرادی که در حال حاضر اقوام آنها در آن خانه، ساکن دائم هستند یا اجاره داده شده است، متفاوت است. تعداد این خانهها در فاصله ۹۰ تا ۹۵ با رشد ۲۰۰ درصدی، از ۷۰۰ هزار واحد مسکونی به دو میلیون و ۱۱۵ هزار واحد رسیده است.
آمارها نشان میدهد که میزان خانههای خالی که هفت درصد موجودی بازار مسکن را تشکیل میدهند، طی پنج سال گذشته با روند صعودی همراه بوده و از رشد 50 درصدی برخوردار شدهاند. تعداد این خانهها از حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی به حدود دو میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی افزایش یافته است.
همچنین کل موجودی مسکن کشور بدون احتساب «واحدهای مسکونی خالی از سکنه» و «اقامتگاه دوم دستهای از خانوارهای کشور»، رقمی معادل ۲۲ میلیون و ۸۲۵ هزار و ۴۶ واحد است که با احتساب این دو به رقم 27 میلیون و 528 هزار و 46 واحد مسکونی رسیده است.