طرح خطرناک امریکا برای عراق پساداعش

تجزیه و تقسیم عراق در چارچوب طرح خاورمیانه بزرگ امریکا موضوع جدیدی نیست، بلکه از سال‌ها پیش بحث تقسیم و تجزیه این کشور دست‌کم به سه بخش کردنشین در شمال، سنی‌نشین در مرکز و شیعی‌نشین در جنوب مطرح بوده است. 

آنچه این روزها تحت عنوان راهبرد امریکا برای نظم بخشیدن به صحنه سیاسی عراق در دوران پسا‌داعش از سوی برخی رسانه‌های غربی مطرح شده، در واقع همان طرح پیشین در پوششی جدید و عنوانی دیگر است و این گزارش به مضمون و محتوای آن می‌پردازد. 

بر اساس آنچه راهبرد امریکا برای نظم بخشیدن به صحنه سیاسی عراق در دوران پسا داعش عنوان شده است، کاخ سفید را به عنوان دوست راهبردی عراق به‌صورت مستقیم به سیستم و منظومه امنیت ملی امریکا مرتبط خواهد کرد. 

در گام دوم، نظام فدرالیته به واسطه قطعنامه‌ای که شورای امنیت سازمان ملل تصویب خواهد کرد، بر عراق تحمیل خواهد شد. در گام سوم، شاهد برگزاری کنفرانسی بین‌المللی تحت عنوان دوستان دشمنان عراق خواهیم بود که زمینه و بستر مناسب برای اجرای قطعنامه شورای امنیت را فراهم خواهد کرد‌. قطعنامه نظام فدرالیته شورای امنیت، عراق را به سه منطقه تقریبا جدا از یکدیگر تقسیم خواهد کرد، این مناطق به جز در وضع قوانین و اعلام جدایی و استقلال در مابقی امور خود مختار بوده و در عین خود مختاری به بغداد به‌عنوان پایتخت و مرکز عراق که منطقه‌ای آزاد خواهد بود، مرتبط هستند. این طرح در واقع به‌نوعی نظام فدرالیته‌ای است که در امریکا شاهد آن هستیم.

به موجب این طرح، مناطق سه‌گانه به بغداد مرتبط هستند که به‌عنوان حکومت مرکزی مورد حمایت امریکا و غرب است و عبارتند از: یک: منطقه کردستان هسته و کانون تشکیل این منطقه بر نیروهای پیشمرگه مبتنی است. در این طرح اجازه سیطره یک حزب یا حاکمیت یک نفر بر کردستان داده نخواهد شد، بلکه 5 حزب اصلی کُرد، اداره امور کردستان را عهده دار خواهند بود که مهم‌ترین آنها عبارتند از: 1- حزب دموکراتیک کردستان به رهبری بارزانی 2- حزب اتحاد کردستان به رهبری طالبانی 3- و سه حزب دیگر کُرد از جمله حزب التوجهات الاسلامیه (گرایشات اسلامی) کردستان. دو: منطقه سنی‌نشین این منطقه از سوی شماری از احزاب سنی و نه به وسیله یک حزب یا جماعت اداره خواهد شد و نظارت دقیق صورت می‌گیرد تا از تشکیل حکومت‌های محلی مانند حکومت محلی موصل یا رمادی و غیره جلوگیری شود، در همان حال به برخی از کشورهای سنی منطقه اجازه داده می‌شود تا از استان‌ها و مناطقی خاص در اقلیم اهل سنت حمایت و پشتیبانی صورت گیرد تا از شکل‌گیری یک حکومت قدرتمند و سازمان یافته سنی در اقلیم که بر تصمیم‌گیری‌ها و اداره امور سیطره داشته باشد و زمینه ساز مشکلات و چالش‌های طایفه‌ای و منطقه‌ای و سیاسی شود، جلوگیری به عمل آید. 

وضعیت منطقه سنی‌نشین عراق منطقه‌ای که تحت عنوان منطقه سنی‌نشین در عراق تشکیل خواهد شد، از لحاظ سیاسی و اقتصادی و امنیتی وضعیتی با ثبات خواهد داشت و همین ثبات و استقرار موجب می‌شود، روند بازسازی و آبادانی مناطق در آن روند با سرعت بسیار انجام شود. احداث چندین پایگاه نظامی امریکایی برای این مناطق غنی از جمعیت در نظر گرفته شده و یکی از مهم‌ترین کارکردهای این پایگاه‌ها جلوگیری از بروز نزاع‌ها و درگیری‌های قبیله‌ای و عشیره‌ای و سیاسی است و در این راستا، طرح‌هایی برای حمایت و پشتیبانی نظامی و سیاسی و اقتصادی از این منطقه سنی‌نشین آماده شده است. بنابر ادعای این راهبرد، گروه موسوم به مجموعه آبادانی و بازسازی استان‌های سنی‌نشین عراق متشکل از شرکت ژنرال الکتریک امریکا و شماری از شرکت‌های غربی از بیست و ششم ماه مه 2016 میلادی در ریاض، پایتخت عربستان سعودی تشکیل شده است. این گروه موظف است، به محض پایان نبردهای داعش در عراق، فعالیت خود را در مناطق سنی‌نشین آغاز کند. در این تردید نیست که سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی عراق از این موضوع و تشکیل چنین گروهی بی‌اطلاع هستند، چون آنها درگیر فرونشاندن ناآرامی‌ها و بی‌ثباتی و ناامنی‌هایی هستند که این کشور با آن روبه‌رو است و در واقع ساخته و پرداخته سرویس‌ها و دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیت خاص غربی است و این جدای از درگیری دولت عراق در پرونده‌های فساد و سهم‌بندی سیاسی و غیره است. 

به عبارت دیگر، در عراق دیگر موسسه و مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی وجود ندارد که درصدد ارزیابی و بررسی و رصد اوضاع سیاسی و امنیتی عراق و آینده این کشور و آنچه در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی در حال تدارک و برنامه‌ریزی است، باشد. گروه بازسازی و آبادانی استان‌های سنی‌نشین عراق در ریاض از هم‌اکنون برنامه کاری دقیق و از پیش طراحی شده‌ای را برای شروع فعالیت تجاری، سیاسی و اقتصادی خود در این مناطق آماده کرده که مهم‌ترین طرح‌های اجرائی آن به شرح زیر است: 

یک: استان الانبار و مناطق پیرامون آن: بازسازی و آبادانی این مناطق منحصرا بر عهده دو کشور عربستان سعودی و امارات متحده عربی است. 

دو: استان نینوی و مناطق پیرامون آن، بازسازی و آبادانی این مناطق بر عهده دو کشور ترکیه و قطر است. 

سه: استان صلاح‌الدین و مناطق پیرامون آن، بازسازی و آبادانی این مناطق منحصرا بر عهده سه کشور قطر و امارات متحده عربی و کویت است، مشارکت کویت با هدف از بین بردن کینه‌ای است که اهالی تکریت از این کشور دل دارند. 

چهار: استان دیالی و مناطق پیرامون آن: بازسازی و آبادانی این مناطق بر عهده دو کشور قطر و امارات متحده عربی است. البته نباید نفوذ قدرتمند ایران در مناطق شیعه‌نشین دیالی را نادیده گرفت، موضوعی که موجب می‌شود، این منطقه با ناآرامی‌هایی در آینده روبه‌رو باشد. راهبرد امریکا در این خصوص سناریو نزاع بین جناح‌ها و جریان‌های شیعی بر سر قدرت در این استان را مطرح و در این زمینه به وجود بیش از 55 گروه مسلح که ادعای مبارزه با داعش و کسب مناطق نفوذ را دارد، اشاره می‌کند. در نتیجه بر اساس راهبرد امریکا استان دیالی صحنه درگیری‌ها و تسویه حساب‌های بزرگ اما بی‌صدایی است که به ثبات و استقرار امنیتی این استان لطمه می‌زند.

در واکنش به تمام این چالش‌ها، راهبرد امریکا تکرار تجربه افغانستان این بار در مناطق شیعه‌نشین عراق خواهد بود، روی کار آوردن حکومت مرکزی ناتوان در کنار حکومت‌های محلی ناکام و شکست خورده در مناطق شیعی‌نشین تا به این ترتیب شاهد مجموعه‌ای از شهرهای ناآرام و ناامن فراتر از نمونه قندهاری آن در افغانستان باشیم. بنابراین برخلاف برخی از سیاستمداران عراقی که برای حال خود و غارت و چپاول یک روزه عراق برنامه‌ریزی می‌کنند، امریکا برای 100 سال آینده خود در عراق برنامه‌ریزی می‌کند و می‌داند، برای اجرای طرح‌ها و برنامه‌هایش هیچ راهبردی سودمندتر از ایجاد اختلاف بین شیعیان عراق نیست، به‌گونه‌ای که امریکایی‌ها مدعی هستند، مناطق شیعی عراق زمینه بیشتری برای تبدیل شدن به قندهارهای دیگر نسبت به مناطق سنی نشین عراق دارند. بنابراین راهبرد جدید امریکا تاکید می‌کند، برای حفظ ثبات و امنیت در مناطق سنی نشین و کردنشین راهی جز انتقال رویارویی‌ها و جنگ‌ها به مناطق شیعی و تبدیل این مناطق به عرصه رویارویی و میدان جنگ نیست، در این صورت می‌توان شاهد انقلاب اقتصادی و رشد و پیشرفت در دو منطقه دیگر باشیم. به گفته تهیه کنندگان این راهبرد، آنچه در مناطق سنی‌نشین در قالب یورش داعش و اشغال این مناطق به دست این گروه و قتل و کشتار اهالی این مناطق از سوی تروریست‌های تکفیری شاهد آن هستیم، با هدف در هم شکستن خیره سری و سرکشی آنها در برابر امریکا صورت می‌گیرد تا از آنها جامعه‌ای کاملا مطیع و فرمانبر امریکا به دست آید و این دقیقا همان چیزی است که در مناطق سنی‌نشین عراق به وقوع پیوست. البته باید توجه داشت، امریکایی‌ها به‌صورت علنی و آشکار طرح خود در مناطق شیعه‌نشین را پیاده نمی‌کنند، بلکه آرام و نامحسوس، بدون آن‌که نگاهی را به خود جلب کنند، آن را اجرا می‌کنند.

سومین منطقه حاصل از اجرای طرح فدرالیته عراق، منطقه شیعه نشین است که وجه مشخصه آن نفوذ عمیق و گسترده ایران است، لذا بنابر ادعای این راهبرد مناطقی ناامن خواهند بود و همان گونه که در سطور بالا به آن اشاره شد، این مناطق صحنه نزاع و رویارویی احزاب و گروه‌های شیعی جهت دستیابی به قدرت خواهد بود.