
بامدادجنوب- سیدعلی موسوی:
طبق اعلام منابع عراقی قرار است حیدر العبادی نخستوزیر عراق در آینده نزدیک به منظور دیدار با مقامات سعودی به ریاض سفر کند. پیشتر در رسانهها اعلام شده بود که این سفر در هفته جاری صورت میپذیرد؛ با این حال مقامات نزدیک به نخستوزیر عراق اعلام کردند که هرچند سفر به ریاض برای دیدار با مقامات سعودی در جدول برنامههای العبادی وجود دارد اما وی هنوز زمان دقیقی را برای انجام این سفر مشخص نکرده است. با این حال، طبق آنچه که در رسانهها اعلام شده است، پیشبینی میشود که سفر العبادی به عربستان سعودی در آیندهای نزدیک انجام شود. حیدر العبادی از زمان تصدی پست نخستوزیری در عراق از سال ۲۰۱۴ تاکنون به عربستان سعودی سفر نخواهد کرد و سفر آینده در صورت انجام، اولین سفر وی به ریاض بهشمار میرود.
نخستوزیر عراق درحالی از عزم خود برای سفر به عربستان سعودی خبر داده است که برخی گروهها و جریانهای داخلی به دلیل اقدامات سعودیها در عراق، مخالف انجام این سفر هستند.
حدود چهار ماه پیش بود که عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی در سفری غیرمنتظره وارد بغداد، پایتخت عراق شد. این سفر در همان زمان نیز موجبات اعتراضات گسترده اقشار مختلف مردم و همچنین برخی گروهها و جریانهای سیاسی عراق را بهدنبال داشت. بسیاری این شائبه را مطرح کردند که با توجه به حمایتهای عربستان سعودی از تروریستهای تکفیری در عراق و تلاش آن برای ترویج هرج و مرج در این کشور، سفر الجبیر به عراق نیز در همین چارچوب قابل تعریف است و ریاض با اعزام فرستاده خود یعنی الجبیر به عراق، خواب جدیدی را برای بغداد دیده است. هرچند هیچگاه مشخص نشد که نیت اصلی عربستان سعودی از اعزام الجبیر به عراق چه بوده است، اما پس از آن سفر نیز هیچ تغییر و تحولی در نحوه سیاستهای خاندان سعودی در قبال تحولات منطقه بهصورت عام و در قبال تحولات عراق بهصورت خاص، مشاهده نشد.
واقعیت این است که در حال حاضر با توجه به اختلاف نظرهای گسترده میان مقامات بغداد و سعودی در عرصههای مختلف، بهبودی روابط میان دو طرف با مواجه بسیار بزرگ و جدی مواجه است. در واقع، این عربستان سعودی است که همواره به دنبال دیکته کردن سیاستهای توسعهطلبانه و جنگطلبانه خود به سران کشورهای منطقه از جمله عراق بوده است و به ضرس قاطع میتوان گفت که ریاض عامل اصلی ظهور و بروز بخش عمدهای از اختلافات با دولت بغداد است. یکی از مهمترین مشکلات میان بغداد و ریاض، دخالتهای بیجا و گاه و بیگاه خاندان سعودی در امور داخلی عراق است. خاندان رژیم سعودی هیچگاه نتوانستند به خود بقبولانند که امور داخلی هر کشوری به سران آن کشور مربوط میشود و آنها هیچ حقی برای اعمال نظر در خصوص مسائل دیگران ندارند. یکی از مهمترین مسائل داخلی عراق که طی سالهای گذشته همواره با دخالتهای بیجای عربستانسعودی مواجه شد، مسأله تشکیل حشد شعبی، در این کشور بود. مقامات سعودی بارها و در مناسبتهای گوناگون ضمن بیان اظهارات کاملا مداخله جویانه درخصوص امور داخلی عراق، خواستار انحلال حشد شعبی شدهاند. این درحالی است که این گروه با حمایت ارگانهای سیاسی مختلف عراق صورت گرفته بود. دخالتهای سعودیها در مسأله حشد شعبی تا جایی پیش رفت که وزارت خارجه عراق خواستار از آل سعود خواست تا ثامر السبهان، سفیر سابق خود در بغداد را از این شهر خارج کرده و سفیر دیگری را به عنوان جایگزین وی معرفی کند. السبهان بارها حشد شعبی را آماج حملات لفظی قرار داده بود. البته وزیر خارجه سعودی نیز بارها خود وارد عمل شده و حشد شعبی را آماج اتهامات واهی و ساخته ذهن بیمار خود قرار داده بود. وی در برهه ای از زمان مدعی شده بود: «حشد شعبی یک گروه فرقه ای است که به جنگهای طایفه ای در عراق دامن میزند». اکنون این سؤال وجود دارد که آیا عربستان سعودی حاضر است برای بهبود روابط خود با بغداد از دخالت در امور داخلی آن دست کشیده و حشد شعبی را به عنوان یک گروه مشروع در ذیل ساختار نیروهای مسلح عراق به رسمیت بشناسند یا خیر؟
از جمله دیگر اختلافات میان عراق و عربستان میتوان به روابط مستحکم میان بغداد و تهران اشاره کرد. عربستان سعودی اخیرا با تشدید سیاستهای خصمانه خود علیه جمهوری اسلامیایران در عرصه منطقهای و بینالمللی، همواره قطع روابط و یا حداقل کاهش سطح روابط با تهران را از کشورهای مختلف مطالبه کرده است. خاندان سعودی همواره با اعمال فشار بر کشورهای حاشیه خلیج فارس آنها را به تبعیت از خود در انجام پروژه ایران هراسی وادار کردهاند. حال این سؤال مطرح است که آیا سعودیها حاضرند در سایه روابط مستحکم و حسنه میان بغداد و تهران، آنها نیز روابط مناسب و مستحکمیرا با مقامات دولت عراق داشته باشند و یا هرگونه بهبودی روابط با بغداد را به کاهش سطح روابط آن با ایران مشروط میکنند؟
علاوه بر این، پس از سرنگونی رژیم صدام معدوم، دولتهایی که در عراق بر سر کار آمدند حاضر به همراهی با عربستان سعودی در ائتلافهایی که تشکیل داده است، نشدند. از جمله این ائتلافها میتوان به ائتلاف متجاوز سعودی علیه یمن اشاره کرد که دولت بغداد نه تنها در آن شرکت نکرد، بلکه بارها خواستار پایان جنگ علیه مردم بی دفاع و بی گناه یمن شد. خاندان سعودی در طول سالهای گذشته ثابت کردهاند که تحمل سرکشی کشورهای همسایه در پیاده سازی سیاستهای ریاض در منطقه را نداشتهاند. برهمین اساس، باید منتظر ماند و دید که آیا سعودیها هرگونه بهبودی روابط با دولت بغداد را در گرو تبعیت دولتمردان عراقی از سیاستهای منطقهای ریاض قرار میدهند یا خیر. جای هیچ شکی وجود ندارد که سفر حیدر العبادی، نخست وزیر عراق به عربستان سعودی با هدف بازی کردن بغداد در زمین ریاض و تن دادن به تبعیت از سیاستهای خصمانه رژیم سعودی در منطقه و علیه ملتهای مظلوم و بیدفاع، نیست.
بهنظر میرسد که العبادی در شرایط کنونی قصد دارد با نزدیک شدن به سعودیها زمینه را برای دست کشیدن آنها از اقدامات خصمانهشان در عراق فراهم آورد. از سوی دیگر، با نزدیک شدن به پایان تروریستهای تکفیری داعش در خاک عراق، بغداد برای بازسازی این کشور به حمایتهای مالی گسترده از سوی همسایگان خود و همچنین جامعه جهانی احتیاج دارد. بی شک در این میان، عربستان سعودی کمک فراوانی میتواند به دولت بغداد ارائه دهد. برهمین اساس، العبادی بهدنبال آن است تا ضمن مهار اقدامات خصمانه سعودیها در عراق از طریق کانالهای دیپلماتیک، از ظرفیت منابع مالی آنها در بازسازی عراق بهرهبرداری کند.