
نیروهای عراقی پس از حدود هشتماه درگیری شدید با تروریستهای تکفیری داعش سرانجام موفق به تسلط بر تمامیمناطق اشغال شده بهوسیله آنها در موصل، شدند. عملیات بزرگ آزادسازی شهر موصل واقع در استان نینوا حدود هشتماه پیش یعنی در روز ۱۶ اکتبر سال ۲۰۱۶ با دستور مستقیم حیدر العبادی نخستوزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح عراق کلید خورد. نیروهای عراقی از زمان آغاز این عملیات، ضربات مهلکی را بر پیکره داعش وارد آوردند. تصمیم مهم و استراتژیک فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق در جریان عملیات موصل، موافقت با حضور نیروهای حشدالشعبی در این عملیات بود. نیروهای حشدالشعبی در طول این مدت نقش مهم و تعیین کنندهای را در نبرد آزادسازی موصل ایفا کردند و درست به همین دلیل است که همواره آماج حملات لفظی سران محور غربی ـ عربی گرفتهاند.
عملیات آزادسازی شهر موصل از همان ابتدا با فراز و نشیبهای مختلفی همراه بود. یکی از اولین چالشهایی که مقامات عراقی در مرحله ماقبل و همچنین مراحل ابتدایی عملیات موصل با آن روبهرو بودند، کارشکنیها و سنگ اندازیهای دولت آنکارا در مسیراین عملیات بود. دولت ترکیه در آستانه آغاز عملیات آزادسازی موصل در سخنانی مداخله جویانه رسما اعلام کرد که نیروهای این کشور نیز در عملیات آزادسازی شهر موصل مشارکت خواهند کرد. این سخنان مقامات ترکیه با واکنش تند مقامات عراقی و همچنین فرماندهان حشدالشعبی روبهرو شد. فرماندهان حشدالشعبی اعلام کردند که در صورت مشاهده نظامیان ترکیهای در نبرد موصل، بیدرنگ آنها را هدف شلیک گلوله قرار خواهند داد.
دولت بغداد نیز ضمن محکومیت شدید سخنان مقامات آنکارا صراحتا اعلام کرد که عملیات آزادسازی شهر موصل یک عملیات تماما عراقی است و نیروهای خارجی حق مشارکت در آن بدون مجوز دولت مرکزی را ندارند. هرچند دولت ترکیه بهدلیل هشدارهای قاطعانه مقامات سیاسی و فرماندهان نظامی عراقی جرات مشارکت خودسرانه در عملیات آزادسازی شهر موصل را پیدا نکردند، با این حال به حضور نظامی غیرقانونی خود در خاک عراق پایان ندادند. نیروهای عراقی پس از آغاز عملیات آزادسازی شهر موصل به دستور حیدر العبادی، فرمانده کل نیروهای مسلح این کشور، پیشرویهای بسیاری را در نبرد با تکفیریها محقق کردند. روند تحقق این پیشرویها بهگونهای بود که مقامات عراقی صراحتا اعلام کردند که عملیات موصل بسیار فراتر از جدول زمانی تعیین شده آن پیش میرود. روند پیشرویها در ابتدا از محور جنوبی شهر موصل آغاز شد. فرماندهی پلیس فدرال عراق از پاکسازی و آزادی ۳۵۲ کیلومتر مربع از مناطق جنوب شهر موصل خبر داد. سرتیپ رائد شاکر جودت، فرمانده پلیس فدرال عراق اعلام کرد که یگانهای این پلیس از زمان آغاز عملیات نظامی در استان نینوا ۳۵۲ کیلومتر مربع از جنوب موصل را پاکسازی و آزاد کردند. وی همچنین از آزادی کامل این روستا بهوسیله نیروهای تحت امر خود خبر داد. از سوی دیگر نیروهای عراق دو روستای «الصعویه» و «المهندس» در جنوب موصل را آزاد کردند.
تروریستهای تکفیری داعش پس از متحمل شدن شکستهای سنگین در نبرد با نیروهای عراقی، به استفاده از تسلیحات شیمیایی روی آوردند. فرماندهان نظامیعراق نیزاین مسأله را تأیید کردند که تکفیریها در برخی از مناطق موصل از تسلیحات شیمیایی استفاده کردهاند. در واقع، متوسل شدن تکفیریها به تسلیحات شیمیایی ناشی از عجز و ناتوانی آنها در برابر نیروهای عراقی بود. البته اینکه آنها چگونه و از چه طریقی به تسلیحات شیمیایی دست پیدا کرده بودند، خود محل تامل است. از آنجایی که پیش از استفاده داعشیها از تسلیحات شیمیایی، امریکاییها نسبت بهاین اقدام از سوی تکفیریها هشدار داده بودند، نمیتوان ایفای نقش واشنگتن دراین مساله را بعید دانست. چند تن از مقامات امریکایی در گفتوگو با رویترز ضمن بیاناین مطلب عنوان داشتند: «امریکا انتظار دارد که داعش برای عقب راندن نیروهای ارتش عراق در عملیات موصل از تسیحات شیمیایی استفاده کند». به گفتهاین مقامات که رویترز اشارهای به نام آنها نکرده، در همین رابطه نیروهای امریکایی حاضر در عراق شروع به جمع آوری پوکههای فشنگها و دیگر مهمات استفاده شده از سوی داعش کرده و آزمایشاتی را بر روی آنها انجام میدهند تا مطمئن شوند که آیا داعش از تسلیحات شیمیایی استفاده میکند یا خیر. به گفته این مقامات، داعش ازاین تسلیحات علیه نیروهای امریکایی یا ائتلاف استفاده نکرده بلکه از آنها در جنگ با نیروهای عراقی استفاده کرده است.
پس از گذشت مدتی از عملیات بزرگ آزادسازی شهر موصل و آشکار شدن قدرت نیروهای عراقی بر تکفیریها کمیته امنیتی شورای استان نینوا از فرار سرکرده گروه تروریستی داعش از این منطقه خبر داد. محمد البیاتی رئیس کمیته امنیتی شورای استان نینوا در سخنانی تاکید کرد: اکثر سرکردههای رده بالای داعش از ترس بسته شدن راه فرارشان بهوسیله حشدالشعبی چند روز پیش به همراه خانواده ازاین استان به سوریه فرار کردهاند. وی در ادامه سخنان خود در همین راستا تصریح کرد: در میان فرماندهان فراری به سمت سوریه، ابوبکر البغدادی سرکرده داعش به همراه فرمانده شورای نظامی و مشورتیاین گروه تروریستی نیز حضور داشتند. داعش در حال حاضر قادر به مقاومت در نبردهای کرانه چپ موصل نیست. حیدر العبادی، نخست وزیر عراق پس از گذشت مدتی از آغاز عملیات آزادسازی شهر موصل، عملیات آزادسازی محور غربی این شهر را به طور کامل به فرماندهان حشدالشعبی سپرد. نیروهای حشدالشعبی در همان روزهای ابتدایی دستاوردهای بسیاری را در نبرد با داعش محقق کردند. منابع عراقی در روزهای اولیه عملیات حشدالشعبی به قطع جاده تلعفر-سنجار از سوی این گروه اشاره کردند. به گفته این منابع نیروهای حشدالشعبی موفق به جدا کردن شهر موصل از دیگر شهرهای استان نینوا بهطور کامل شدهاند. عبدالجبار العبودی، عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق اعلام کرد: نیروهای امنیتی و حشدالشعبی به پیشرویهای خود پس از آزادسازی فرودگاه تلعفر برای قطع راه امدادرسانی داعشیها از الرقه ادامه میدهند. وی افزود: در جریان عملیات تاکنون روستاهای زیادی از لوث داعش آزاد شدهاند. نیروهای حشدالشعبی با نیروهای پیشمرگه هماهنگ عمل میکنند واین در تعقیب کردن باقیمانده داعشیها نقش به سزایی داشته است. پس از افزایش فشارهای سران محور غربی ـ عربی و در رأس آنهاایالات متحده امریکا و عربستان سعودی بر دولت مرکزی بغداد برای کنار گذاشتن نیروهای حشدالشعبی از عملیات بزرگ آزادسازی موصل، پارلمان عراق در اقدامی کاملا هوشمندانه با تصویب طرحی، ضمن موافقت با الحاق حشدالشعبی به ساختار نظامی رسمیکشور آن را بهعنوان یک گروه نظامی قانونی به رسمیت شمارد.
پس ازاین اقدام پارلمان عراق که در واقع سیلی محکمیبر گونه سردمداران سعودی و امریکایی بود، جنگندههای ایالات متحده امریکا بارها و بارها مواضع حشدالشعبی را هدف حملات نظامی قرار دادند و شماری از نیروهایاین گروه را به شهادت رسانده و یا زخمیکردند. آنها هربار پس از ارتکاب این جنایت، مدعی میشدند کهاین حملات به صورت اشتباهی انجام شده است! در هرصورت، الحاق حشدالشعبی به ساختار نظامی رسمیعراق به استخوانی در گلوی امریکایی و سعودیها تبدیل شد و آنها دریافتند باید تا ابد آن را تحمل کنند.
سران محور غربی ـ عربی از جمله ایالات متحده امریکا و رژیم سعودی در طول عملیات آزادسازی شهر موصل در استان نینوا اتهامات ناروایی را به جمهوری اسلامی ایران سردار قاسم سلیمانی نسبت دادند. این در حالی است که حضور سردار سلیمانی در خاک عراق برای انجام امور مستشاری و با مجوز رسمی دولت مرکزی بغداد صورت میگرفت. در همین ارتباط، سیدهاشم الموسوی، سخنگوی جنبش مقاومت اسلامی نجباء عراق در واکنش به توطئههای امریکا و غرب علیه ایران، به حمایتهای تهران از نیروهای عراقی در نبرد با داعش اشاره کرد و گفت: ایران با اعزام مستشاران نظامی و ارسال تسلیحات جنگی به عراق، نقش مهمی در نبرد با تروریسم دراین کشور ایفا کرده و میکند. اکنون این سؤال وجود دارد که چرا چنین هجمه رسانهای خارجی علیه سردار سلیمانی که بهعنوان مستشار در عراق حضور دارد، ایجاد شده است؟ چرا کشورهای عربی از هزاران مستشار نظامیدیگر که در عراق حضور دارند، حرف نمیزنند؟ وی در همین ارتباط تصریح کرد: ما خطاب به کسانی که علیه سردار سلیمانی هجمه ایجاد کردهاند، میگوییم: اگر تا این حد از سردار سلیمانی میترسید، چرا خودتان برای مبارزه با تروریسم در عراق به این کشور مستشار اعزام نمیکنید؟ سردار سلیمانی از در وارد عراق شده است و نه از پنجره. وی امروز تحت حمایت مردم، دولت و مرجعیت عراق است.
نیروهای نظامی عراق با همکاری و همیاری نیروهای حشدالشعبی طی هشت ماهی که از آغاز عملیات بزرگ آزادسازی شهر موصل میگذرد، دستاوردهای زیادی را خلق کردهاند. آنها اخیرا موفق به آزادسازی مسجد الهادین و هلاکت ابوبکر المصری یکی از سرکردههای بارز داعش در باب جدید در الموصل القدیمه شدند. علاوه براین، نیروهای لشگر نهم زرهی بخش جنوبی محله الشفاء در غرب موصل را از لوث داعش آزاد کردند و بر قلعه باستانی باشطابیان، یک زندان و مرقد یحیی ابوالقاسم مسلط شدند. نیروهای عراقی در جریان این پیشرویها همچنین موفق شدند بر کلیسای «شمعون» واقع در بخش قدیمیموصل سیطره یابند. از سوی دیگر رائد شاکر جودت، رئیس پلیس عراق گفت: «نیروهای عراقی پس از تسلط بر منطقه باب البیض به پیشرویهای خود ادامه میدهند. داعش ۶۰ درصد از توان دفاعی و مواضع حیاتیاش را در منطقه الموصل القدیمه از دست داده است از هفت محله الموصل القدیمه داعش فقط بر سه محله مسلط است که الفاروق و السرجخانه از جمله آنهاست».
سرانجام عملیات بزرگ آزادسازی شهر موصل با تمام فراز و نشیبهای مختلف، پس از قریب به هشت ماه پایان خوشی داشت. نیروهای عراقی امروز پنجشنبه موفق شدند تمامی مناطق تحت تصرف داعش در موصل را به کنترل خود درآورند. البته این به معنای پایان درگیریهای نظامیدر جنگ شهری در موصل نیست؛ چراکه عناصر داعش همچنان در برخی نقاط موصل حضور دارند. وزارت دفاع عراق در بیانیهای اعلام کرد: دیگر هیچ منطقهای در موصل تحت اشغال داعش نیست. این وزارتخانه افزود: وجود داعش در عراق برای همیشه پایان یافت. در همین حال، تلویزیون عراق نیز از پایان رسمی خلافت خودخوانده داعش در موصل خبر داد. آزادسازی کامل شهر موصل ضربه مهلکی را بر پیکره تکفیریها وارد میآورد، چراکه این شهر از لحاظ سیاسی و همچنین موقعیت جغرافیایی دارای اهمیت استراتژیکی است. از این پس تکفیریها دیگر نمیتوانند همچون گذشته از فاصله جغرافیایی نزدیک میان موصل و بغداد، پایتخت عراق برای انجام عملیاتهای تروریستی دراین شهر بهرهبرداری کنند. همچنین از دست دادن موصل، موجب ازهم پاشیدگی کامل روحیه آنها و همه پیالههایشان حتی در سوریه میشود. بی شک، اکنون که پایتخت تکفیریها در عراق از چنگ آنها خارج شده، آنها بهخوبی میدانند که دیر یا زود پایتخت دیگرشان در سوریه یعنی در الرقه به همین سرنوشت دچار خواهد شد.