داد هنرمندان تجسمی از نبود نگارخانه درآمد

بامدادجنوب- الهام بهروزی:

اینستاگردی همیشه بد نیست، چراکه گاه از طریق همین شبکه اجتماعی می‎توان از بسیاری از رویدادهای فرهنگی-هنری مطلع شوید. به‎طور اتفاقی در همین فضا از برگزاری یک نمایشگاه گروهی طراحی در گالری «سوره» -که به همت واحد هنرهای تجسمی حوزه هنری استان بوشهر و با همکاری دانشگاه علمی-کاربردی (دانشکده فرهنگ و هنر) برگزار شده- باخبر شدیم. در این نمایشگاه که از 24 تیرماه فعالیت خود را آغاز کرده تا 29 تیرماه ادامه دارد، آثار یازده دانشجوی رشته تصویرسازی دانشکده فرهنگ و هنر دانشگاه علمی کاربردی بوشهر به نام‏های سمیرا جمالی، سعیده میربهرسی، سولماز کرمی، مریم رجب‎پور، نونا لاریان، اعظم سلیمانی، فاطمه جمالی، سارا اسدی، فاطمه صداقت‎جو، مریم بهادریان و مسعود ماهینی به نمایش گذاشته شده است. روز گذشته به این نمایشگاه رفتم تا این آثار منحصربه‎فرد و مفهومی را از نزدیک به نظاره بنشینم. همین‏‎که وارد فضای کوچک تنها گالری مرکز شهر شدم، وجودم آبستن غمی مبهم شد که آیا در استانی که چپ و راست به پایتخت انرژی بودن آن فخر می‏فروشیم، نباید یک نگارخانه استاندارد وجود داشته باشد؟!! به‌راستی چه کسی در این زمینه پاسخگو است؟! اداره‎کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر، شهرداری یا استانداری؟!! 

بامداد جنوب بیش از این چندین بار در خصوص این دغدغه جدی جامعه هنرمندان تجسمی نوشته ا اما هر بار هم بی‎نتیجه مانده است. درست سال گذشته بود که یک گزارش جدی در خصوص نبود نگارخانه استاندارد و ایده‎آل در شهر بوشهر نوشتیم و ارگان‏های مربوط را به چاره‎اندیشی دعوت کردیم. یکی از آن ارگان‏ها شهرداری بوشهر بود که غلامعلی میگلی‎نژاد، شهردار بوشهر در نشست خبری که یک هفته بعد از آن گزارش برگزار شد، تاکید کرد که در پی این هستیم که یک نگارخانه در بافت تاریخی بوشهر راه‎اندازی کنیم که البته هنوز خبری از راه‏اندازی این نگارخانه نیست. در آن گزارش ما با برخی از اعضای شورای چهارم گفت‎وگو کرده بودیم که شوربختانه با پاسخ‎هایی که از آنها شنیدیم، متوجه شدیم که آنها یک بار هم به فکر احداث یا راه‎اندازی نگارخانه نبوده‏‎اند. این در حالی است که یکی از وظایف شهرداری‎ها ایجاد زیرساخت‎های فرهنگی-هنری است و شورا هم موظف است که در این زمینه پیگیر و ناظر باشد اما حمیده ماحوزی، مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هم در پاسخ به این مطالبه بحق هنرمندان تجسمی توضیح داده بود که ما چندین بار طرح احداث نگارخانه در شهر بوشهر را به شورای اداری ارائه کرده‎ایم که متاسفانه هر بار این طرح از سوی این شورای به‏دلیل این‏که تا طرح‏های ناتمام به پایان نرسیده است نمی‏توان با طرح‎های جدید موافقت کرد، رد شده است. حال این سوال پیش می‎آید که در این چهار سال شورای اداری استان در حوزه زیرساخت‎های فرهنگی چند طرح را تصویب و اجرائی کرده است؟!! آیا همیشه باید فرهنگ قربانی حوزه‎های دیگر شود؟!! آیا زمان آن فرا نرسیده است که کمی با فرهنگ مهربانه‎تر برخورد و به آن جدی‎تر نگریسته شود؟!! چراکه فرهنگ همچون اقتصاد دقیقا نبض جامعه را در اختیار دارد. در واقع در جامعه‎ای که فرهنگ از کمترین توجه برخوردار است، انواع ناهنجاری‎های اجتماعی و فسق و فجور را شاهد خواهیم بود، چنانچه در جامعه کنونی به‎‎وفور با آسیب‏های اجتماعی نظیر اعتیاد، زنا، فقر، طلاق، ازدواج سپید و... روبه‎رو هستیم. امیدوارم این بار مدیران ارشد و متولیان حوزه فرهنگ دغدغه هنرمندان را جدی‎تر بنگرند. هنرمندان تجسمی استان بوشهر واقعا مورد بی‎توجهی واقع شده‏اند، انتظار می‎‏رود از این حوزه بیشتر از قبل حمایت شود.

برگردیم به فضای نمایشگاه که بیست اثر در آن به نمایش گذاشته شده بود. هر کدام از این آثار با روایتی سوررئال دردی از جامعه امروز را به نمایش گذاشته بودند، دردهایی نظیر اعتیاد، فقر، کارتن‎‏خوابی، بحران آب، بی‎توجهی به کتاب و مطالعه و... . فاطمه ایرانزاد، مدرس دانشکده فرهنگ و هنر نقش زیادی در برگزاری این نمایشگاه داشته است. وی در یک اقدام تحسین‎شده تلاش کرده تا با نمایش برخی از آثار دانشجویان خود که بیشتر آنها اکنون دانش‎آموخته شده‎اند، هنر طراحی و قابلیت‎های آن را به نحو مطلوب‎تری معرفی کند اما نکته حایز اهمیت این نمایشگاه گروهی حضور مسعود ماهینی، کاریکاتوریست مطرح هم‎استانی بود که با چهار اثر در آن حضور دارد. در حاشیه بازدید از این نمایشگاه گفت‎وگویی را با فاطمه ایرانزاد، مسوول برگزاری این نمایشگاه و مسعود ماهینی صورت دادیم که در ادامه می‎آید.

مسوول برگزاری نمایشگاه گروهی طراحی در خصوص برگزاری آن به بامداد جنوب گفت: این نمایشگاه به همت واحد هنرهای تجسمی حوزه هنری برگزار شده است و در بردارنده آثار یازده دانشجویان تصویرسازی دانشگاه علمی کاربردی است که در حال حاضر دانش‎آموخته شده‎اند.

فاطمه ایران‌زاد در ادامه با بیان این‎که در این نمایشگاه آثاری در زمینه طراحی به نمایش گذاشته شده است، افزود: چون طراحی اساس و پایه هنرهای تجسمی را تشکیل می‎دهد. بنابراین باید به نحو بهتری به مخاطب معرفی شود و آثاری که در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده است، سوررئال هستند که در واقع کلیشه‎های نرمال را در همه شکسته‎اند و هر کدام از عناصر و فرم‎های را در یک قالب متفاوت قرار داده‎اند. بنابراین همین باعث شده که هنرجویان آثاری مستقل، اصل و متفاوت عرضه کنند. 

وی با تاکید بر این‎که در حقیقت این دانشجویان در این نمایشگاه تمرین کرده‎اند که وقتی می‏خواهند که تصویرسازی مدرنی را ارائه کنند، چگونه عناصر و فرم‎ها را جاسازی کنند، خاطرنشان کرد: در این آثار تنها در زمینه طراحی و نحوه پرداختن به آن مانور داده شده و هنرمندان وارد فضای رنگی نشده‎اند. چون هدف فقط نشان دادن قابلیت‎های هنر طراحی بوده است. یکی از مزیت‎های این نمایشگاه این است که تمام این آثار اصل هستند و حاصل ذهن و خلاقیت صاحبان این آثار است، یعنی الان هنرمندان حاضر در این نمایشگاه به این نتیجه رسیده‏اند که می‎دانند به جای کپی کردن باید خالق اثر باشند. در واقع ویژگی اصلی این آثار اصل بودن آنهاست.

ایرانزاد در پایان استقبال از نمایشگاه را خوب ارزیابی کرد و گفت: ‎به نظر من هنر می‎تواند به شکل لطیف‎تری مخاطب را با مقوله‎های مثبت و منفی اجتماع روبه‎رو کند و چه خوب است که هر از چند گاهی نمایشگاه این چنینی با موضوعات اجتماعی در سطح شهر برگزار شود اما به اندازه‏ای که هنر به جامعه کمک می‏کند، هنرمند سودی نمی‏برد جز نفع معنوی. هنرمند زمانی حمایت مالی می‎شود که مردم آثار این هنرمندان را وارد خانه‏های خود کنند. مردم برای تماشای اثر استقبال می‎‏کنند اما در زمینه خرید هنوز حمایت چندانی ندارند و ای کاش فرهنگ خرید آثار هنری در میان مردم نهادینه ‎می‎شد تا از این طریق هنرمند هم بیشتر به کارش دلگرم می‎شد. در این زمینه تنها درخواستی که از مسوولان داریم، این است که حداقل در اطلاع‎رسانی و تبلیغات هنرمندان را حمایت کنند. البته در خصوص خرید آثار تجسمی هم سه یا چهار سال پیش صحبت از تصویب مصوبه‏ای از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود که قرار است بودجه‎ای برای خرید آثار تجسمی به ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‏ها اختصاص یابد که نمی‏دانم آیا این مصوبه اجرائی شد یا خیر؟!! اما امیدوارم از این پس شاهد حمایت بیشتر مسوولان از هنرمندان تجسمی باشیم.

مسعود ماهینی نیز در خصوص انتخاب سوژه‎های آثار این نمایشگاه به بامداد جنوب گفت: سوژه‎هایی که در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده است، برگرفته از واقعیتی از است که هم‏اکنون با آنها در جامعه دست‎به گریبان هستیم. در واقع ما در این نمایشگاه کوشیدیم تا این واقعیت‎ها را به شکل سوررئال مجسم کنیم و همان‎طور که می‎بینید در این نمایشگاه آثاری با موضوعاتی نظیر فقر، اعتیاد، کارتن‎خوابی، زمان، زوال، سفر، بحران بی‎آبی و... ارائه شده است. در حقیقت انتخاب موضوعاتی نظیر کارتن‎خوابی، اعتیاد، بی‏خانمانی و ... بر این اساس بود که جامعه امروز ما شاهد این مسائل تلخ اجتماعی است و تلاش کردیم تا در فضای سیاه و سفید طراحی این معضلات اجتماعی را ترسیم کنیم، چراکه همین مشکلات منجر به شیوع فساد و فحشا در سطح جامعه می‎شود. به همین دلیل خودم در کارم بیشتر به معضلات اجتماعی توجه دارم. 

این کاریکاتوریست مطرح بوشهری در پاسخ به این سوال که آیا هنر طراحی می‏تواند مانند کاریکاتور پیام صاحب اثر را به مخاطب منتقل سازد، توضیح داد: بله. در این نمایشگاه صرفا تلاش شد که به کمک هنر طراحی سیمای زشت آسیب‏‎ها و ناهنجاری‎های اجتماعی را ترسیم کنیم. در حقیقت هنر آسان‎ترین و کم‎هزینه‎ترین ابزاری است که به‎کمک آن می‎‏توان آسیب‎ها و مسائل اجتماعی را به نمایش گذاشت و مسوولان و مردم را به چاره‎اندیشی دعوت کرد. متاسفانه با وجود این همه پتانسیلی که هنر دارد، امروز دائم سرکوب می‎شود. 

وی درخصوص مهم‎ترین مشکل هنرمندان تجسمی تصریح کرد: عمده‎ترین مشکل هنرمندان تجسمی در بوشهر نبود نگارخانه است که این مساله همواره هنرمندان این عرصه را رنج می‏دهد. نگارخانه «سوره» هم در حقیقت تنها اسم نگارخانه را یدک می‎کشد و فضای آن با یک نگارخانه استاندارد و ایده‎آل فاصله فراوان دارد.

ماهینی در مورد توجه ویژه‎اش به فرهنگ عامیانه در انعکاس مسائل اجتماعی گفت: بهره‎گیری از فرهنگ عامیانه در فعالیت هنری‎ام به‏خصوص در حوزه کاریکاتور (کارتن) خیلی به من کمک کرده است. چون همیشه برای تاثیرگذاری بیشتر به‎ویژه در کارتن از کارکترها یا شخصیت‎هایی متعددی استفاده می‎کنیم که با آگاهی از گویش و سنت‎‏های خاص آنها می‎توانیم بهتر سوژه را پردازش کنیم.

وی در ادامه در پاسخ به این پرسش که یکی از شخصیت‏های آثار  شما کودکان کار است، آیا به کمک هنرتان توانسته‎اید دردها و حسرت‎های آنها را منعکس کنید، توضیح داد: بله، بحث کودکان کار یکی از معضلاتی است که روزبه‌روز هم بر تعداد آنها افزوده می‎شود. پیرو توضیحات بالا باید تاکید کنم که با جمع کردن این کودکان نمی‎توان این معضل را برطرف کرد، بلکه اگر متولیان بتوانند موسسه یا تشکیلاتی را برای نگهداری یا آموزش این افراد فراهم کنند یا ساماندهی شوند که در کنار کارشان مانند سایر افراد جامعه بتوانند درس بخوانند، می‏توان آینده زیبایی را برای آنها پیش‎بینی کرد و من همواره در تلاش هستم تا با ترسیم سیمای این معضل مسوولان را به چاره‏‎اندیشی در این زمینه تشویق کنم.

مسعود ماهینی معتقد است طراحی و کاریکاتور هر دو برایش مهم هستند چون طراحی را مکمل کاریکاتور می‏داند، در خصوص قابلیت‎های کاریکاتور در انعکاس آسیب‎های اجتماعی گفت: این هنر در این زمینه قابیلت‎های فراوانی دارد. خوشبتانه در حال حاضر وقتی به روزنامه‏ها نگاه می‎کنید، می‏بینید یک ستون خود را به کارتن اختصاص داده‎اند و عموما در این قسمت به موضوعات روز می‎پردازند و همین جنبه طنز آن به انتقال بهتر پیام کمک می‏کند، زیرا مردم از پیام‏های نیشدار کاریکاتور و طنز بیشتر استقبال می‏کنند.

صاحب اثر «مندو دماغی» در پاسخ به این پرسش که آیا تاثیرگذاری طنز و کاریکاتور در انتقال پیام یکسان است، بیان کرد» صد درصد، چراکه هر دو مقوله یکی هستند یک نوشتاری و دیگری دیداری است اما رسالت هر دو یکی است. 

وی که در حال حاضر با روزنامه‏های «اصفهان امروز»، «همشهری»، «قانون» و مجله «اصفهان نیم‎روز» در زمینه کاریکاتور همکاری دارد، در پایان تاکید کرد: از مسوولان یک خواهش دارم که اگر از هنرهای تجسمی حمایت نمی‏کنند، دست‏کم چوب لای چرخمان هم نگذارند.