«آلودگی» خور صیادی گناوه را بلعیده است

ناهمگوني سواحل از نظر جنس، تاثيرات امواج و جريان‌های دريايي بر آنها از يك سو و عمل فرسايش آب‌های جاری سطحي از سوى ديگر، سبب پديدار شدن ساختارها و شكل‌های متفاوتي دركناره دريا مي‌شود. از اين ميان مي‌توان به خورها اشاره كرد. خورها كه بيشتر با دريا و يا خليج‌های كوچك ساحلي مرتبط هستند، به صورت اكوسيستم‌های تالابي ساحلي دركنار دريا جلوه مي‌كنند. اين شاخابه‌ها بسته به نوع ارتباط با دريا و ساير تاثيرات محيطي به‌ويژه تاثيرپذيری از نظام هيدرولوژيك خشكي اغلب با تغييرات پردامنه‌ای از فاكتورهای فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي در طول سال برخوردارند و ساختارهای بستر و حاشيه آنها نيز بسته به ارتباطات آبشناختي آنها با تفاوت‌هايي همراه است كه همين مساله موجب مي‌شود خورها در رديف اكوسيستم‌های مولد و در عين حال حساس و شكننده معرفي شوند.

با توجه به شکنندگی خورها و ظرفیت‌های گردشگری که دارند، متاسفانه اهمیتی به حیات آنها داده نمی‌شود و با اقدامات کارشناسی نشده و یا رسیدگی نکردن به وضعیت تخلیه فاضلاب‌ها و مواد صنعتی به آنها روز به روز شاهد نابودی خورها و تهدید آبزیان و به خطر افتادن سلامت و بهداشت مردم هستیم. بامداد جنوب تا کنون بارها گزارش‌هایی را در خصوص آلودگی دریاها و تهدیداتی که دریاها و سواحل را تهدید می‌کند منتشر کرده و به نقل از کارشناسان و متخصصان این حوزه تبعات منفی و خطرات فاجعه‌آفرین و گاه جبران‌ناپذیر این پیامدهای سوء را به اطلاع عموم رسانده است اما به نظر می‌رسد هیچ مسوولی در اندیشه بهداشت و سلامت شهروندان نیست. بندر گناوه از جمله شهرهای تجاری مهم استان است که متاسفانه از نظر بهداشتی از ایده‌آل‌های استاندارد فاصله بسیاری دارد. روز گذشته تصاویری از خور صیادی و تجاری بندر گناوه در فضای مجازی منتشر شد که نشان از آلودگی تاسف‌بار این خور می‌داد. برای بررسی این مساله با مسوول انجمن یاوران سبزاندیش گناوه گفت‌وگو کردیم. غلامرضا نعمتی در گفت‌وگو با بامداد با بیان این‌که بندر گناوه جزء معدود بنادری است که از چند خور بی‌نظیر از منظر تنوع زیستی، چشم‌انداز طبیعی و گستردگی برخوردار است اما از این ظرفیت بالقوه گردشگری کمترین بهره‌برداری تاکنون صورت گرفته است، تصریح کرد: طی چند سال اخیر در پی اقداماتی که در نتیجه بی‌توجهی متولیان به مسائل زیست‌محیطی رخ داده اکوسیستم خور به‌شدت آسیب دیده است، برای مثال طرح احداث پل خور گردشگری بدون ارزیابی زیست‌محیطی و نظارت ادارات حفاظت محیط زیست و منابع آب منطقه‌ای ضمن استحصال 110 متر دهانه خور، منجر به نابودی اکوسیستم غنی خور شد و پروژه نیز در مرحله شمع‌کوبی به سبب تامین نشدن اعتبار متوقف شد.

به گفته نعمتی، رهاسازی پسماندها -پساب‌های آلوده- از جمله معضلات زیستی و چالش‌های جدی در این حوزه است که ضرورت تغییر نگرش‌ها و رویکردها نسبت به حفاظت از ظرفیت‌های طبیعی و بالقوه گردشگری  از سوی متولیان الزامی است تا با اتخاذ تمهیدات حفاظتی، آموزشی و زیرساختی در به فعلیت رسیدن ظرفیت‌های بوم‌گردی موثر واقع شوند و علاوه بر آن منجر به حفاظت از اکوسیستم و به‌دنبال آن اشتغالزایی، درآمدزایی و کاهش آسیب‌های اجتماعی شود.

وی با تاکید بر این‌که از قدیم‌الایام به‌واسطه گستره دریا باور عمومی به‌ویژه خدمه شناورها بر قابلیت دریا در هضم و دفع پسماندها استوار بوده که با گذر زمان و پیشرفت‌ تکنولوژی و تغییر سبک زندگی به‌خصوص‌ در تغذیه و رواج و عرضه اغذیه و نوشیدنی‌ها در ظروف یک‌بار مصرف شاهد پراکندگی حجم انبوه پسماندها در سواحل و حاشیه خورها هستیم، افزود: پسماندهای خطرناکی که علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن چشم‌انداز و فشار اکولوژیکی به‌عنوان جدی‌ترین تهدیدکننده تنوع زیستی سواحل به شمار می‌روند. 

مسوول انجمن یاوران سبزاندیش طبیعت گناوه با اشاره به شناورهای چند صدمیلیونی فاقد کمترین تجهیزات نگهداشت و کنترل آلایندگی زیست‌محیطی استاندارد، از نشتی و غیر استاندارد بودن مخازن سوخت تا فقدان جایگاه مناسب برای پسماندها، پساب‌ها، نشتی مشتقات نفتی ناشی از شست‌وشوی شناورها در خور، گفت: ضرورت ایجاد و تعبیه این تجهیزات در ساحل و شناورها بنا به مقتضیات، نظارت مستمر متولیان امر دریانوردی در تطبیق با استانداردهای زیست‌محیطی، کنترل شناورهای در تردد و مستقر در خور الزامی است، ضمن آن‌که آموزش و اقدامات ترویجی در کاهش حجم آلایندگی‌ها بسیار تاثیرگذار است که ایفای نقش تشکل‌های زیست‌محیطی حائز اهمیت است.

نعمتی با تاکید بر این‌که البته بخشی از پسماندها مانند لاستیک‌های خودرو که به‌دنبال بی‌توجهی و نبود نظارت متولیان امر از طرف برخی صیادان برای ایجاد صیدگاه مصنوعی به اعماق دریا سرازیر می‌شوند، خاطرنشان کرد: مواد آلاینده تشکیل دهنده لاستیک‌ها و عمر طولانی موجب خسارت زیست‌محیطی می‌شود، همچنین رهاسازی ضایعات شناورها از جمله مخازن سوخت‌گیری و ادوات چوبی و فلزی دیگر که به وفور در خور بندر گناوه مشاهده می‌شود. با توجه به این‌که خور تحت کنترل آنلاین اداره بندر و دریا نوردی است، انتظار می‌رود توجه و نظارت جدی‌تری بر این مهم به‌علاوه آموزش‌های مورد نیاز در این زمینه داشته باشند.

وی در ادامه به موضوع مهم دیگری اشاره کرد و یادآور شد: پسماندهای موجود در خور و حاشیه علاوه بر تحت شعاع قرار دادن چشم‌انداز مورد نظر به شکل‌گیری و تشدید حوادث غیر مترقبه کمک کرده و به دنبال آن در روند امدادرسانی اختلال ایجاد می‌کنند.

این در حالی است که خورها در محل تلاقي محيط دريا و خشكي قرار دارند و متاثر از ورود مواد آلي و مغذی روان‌آب‌ها، فاضلاب‌ها و يا زمين‌های پيرامون خود هستند. بدين لحاظ ميزان توليد در آنها بالا است. در نتيجه چنين حالتي توليد اوليه بالا و در نتيجه حاصلخيز بودن خورهاست و از این نظر مي‌توانند محل‌های مناسبي برای حضور ماهي‌ها يا سخت‌پوستاني باشند كه مقاومت خوبي نسبت به شرايط حاكم دارند. حال تصور کنید خوره به جای این‌که ظرفیت مناسبی برای گردشگری باشند، محل تجمع آلودگی‌ها شوند! حال باید از اداره محیط زیست و بهداشت گناوه پرسید که چرا وضعیت خور صیادی گناوه به این شکل است؟!