کاغذ زباله نیست

بامدادجنوب- هدی خرم‌آبادی:

یکی از راه‌های حفاظت از منابع، بازیافت مواد است. امروزه قسمت عمده‌ای از زباله‌های جامد را کاغذ و مقوا تشکیل می‌دهد. بر اساس پژوهش‌های انجام شده در خصوص زباله‌های شهری در ایران به طور متوسط حدود۱۰ در صد از این زباله‌ها را کاغذ و مقوا تشکیل می‌دهد.

 بازیافت راه‌حلی است که نسبت به دفن یا سوزاندن مواد زائد و حتی در مورد کاغذ از تبدیل آن به کمپوست هزینه کمتری را به شهرداری‌ها تحمیل می‌کند و صرفه‌جویی در انرژی و حفاظت از محیط زیست اساس آن را تشکیل می‌دهد. بازیافت فرآیندی است که طی آن مواد با ارزش موجود در زباله جداسازی و جمع‌آوری شده و به شکل اولیه یا به عنوان مواد خام برای تولید محصولات جدید به کار گرفته می‌شود.

 تولید روزافزون زباله از جمله کاغذ و مقوا و دفع غیر اصولی آن بدون توجه به مقوله بازیافت علاوه ‌بر هدر دادن سرمایه‌های ملی باعث از بین رفتن منابع طبیعی می‌شود. این در حالی است که سازمان‌های مردم‌نهاد در حوزه محیط زیست با ارائه انواع طرح‌ها و برنامه‌ها در راستای فعالیت‌های اجتماعی‌شان سعی در فرهنگ‌سازی مساله بازیافت و زباله می‌کنند. یکی از این سازمان‌ها، انجمن زیست‌محیطی پرونگ سبز در شهرستان دیر است که از امروز (چهارشنبه) طرح «کاغذ زباله نیست» را اجرا می‌کند. در همین راستا با مسوول انجمن زیست‌محیطی پرونگ سبز شهرستان دیر گفت‌وگو کردیم.

ابراهیم جاگرانی در خصوص این طرح با بیان این‌که طرح مورد نظر با عنوان «کاغذ زباله نیست...» با هدف جمع‌آوری کتاب‌ها، جزوات و دفاتر غیر قابل استفاده دانش‌آموزان و دانشجویان شهرستان دیر» در راستای بازیافت و بازگردانی آنها به چرخه تولید و بهره‌وری از امروز آغاز می‌شود، گفت: با توجه به اهمیت حفاظت از محیط زیست و فضای سبز به عنوان منبع تولید کاغذ و به منظور کاهش قطع درختان، جمع‌آوری کتاب‌های درسی و غیر درسی، دفاتر دست دوم و بدون استفاده و کاغذهای باطله با هدف بازیافت و بازگردانی به چرخه تولید و بهره‌مندی مجدد، ضرورتی غیر قابل اغماض است.

   وی با اشاره به این‌که به اهمیت مساله زمانی می‌توان بیش از پیش پی برد وقتی بدانیم از هر درخت استاندارد تعریف شده جهت تولید کاغذ با ارتفاع 20/12 متر و قطر بین 8/1 تا 4/2 متر فقط می‌توان به طور میانگین 67/16 بند کاغذ با اندازه A4 تولید کرد که هر بند نیز 500 برگه کاغذ را شامل می‌شود، افزود: به عبارتی از هر درخت رشد کرده متناسب با تعریف استاندارد فقط  8333کاغذ A4  می‌توان تولید کرد. برای مثال در یک مدرسه 150 نفره ابتدایی اگر هر دانش‌آموز به طور میانگین هشت کتاب درسی 120 صفحه‌ای (60 برگ)، پنج دفتر 80 صفحه‌ای (40 برگ) و دو کتاب کمک آموزشی 100 صفحه‌ای (50 برگ) و  پوشه کار با 40 برگ داشته باشد، در یک سال تحصیلی حداقل از 820 برگ4 A استفاده می کند. حال اگر عدد به دست آمده را در تعداد کل دانش‌آموزان مدرسه ضرب کنیم، به عدد 123هزار خواهیم رسید. اگر حاصل را بر 8333 تقسیم کنیم، متوجه خواهیم شد که برای تهیه این همه کاغذ، می‌بایست تقریبا 15 درخت استاندارد را قطع کرد. بدیهی است که اوراق امتحانی، نامه‌نگاری‌های رسمی و... در این آمار لحاظ نشده است.

مسوول انجمن زیست‌محیطی پرونگ سبز در ادامه با تاکید بر این‌که برای به ثمر نشستن 15 درخت استاندارد به چه مقدار زمان و برای تولید این همه کاغذ به چه میزان آب و انرژی نیازمندیم، خاطرنشان کرد: این نکته قابل ذکر است که در حالت بازیافت این میزان قطع درخت را می‌توان به یک‌چهارم کاهش داد.

 به گفته جاگرانی، جانشين كردن آسان كاغذ بازيافت شده بدون کاهش كيفيت نسبت به كاغذ تازه، تفاوت نداشتن آنها با كاغذهاي سفيد از نظر بهداشتی، كاهش آلودگی زيست‌محيطی توليد كاغذ از طريق كم كردن مصرف مواد شيميايي و كاهش حجم و وزن زباله شهری و در پی آن كاهش نياز به زمين و امكانات جمع‌آوری و حمل و دفع زباله از جمله مزاياي استفاده از كاغذ بازيافتي است که می‌توان به آنها اشاره کرد.

وی در پاسخ به این سوال که با اجرای این طرح چه اهدافی را دنبال می‌کنید، تصریح کرد: طرح یاد شده اهداف کلی و جزئی دارد. هدف کلی همانا حفاظت از محیط زیست و فضای سبز است و اهداف جزئی عبارت است از: بازگردانی کتاب‌ها، جزوات و دفاتر غیر قابل استفاده دانش‌آموزان و دانشجویان به چرخه بازیابی، نشر فرهنگ حفاظت از محیط زیست و نشر و تقویت فرهنگ استفاده بهینه از منابع.

این عضو انجمن زیست‌محیطی پرونگ درباره چگونگی اجرای این طرح گفت: فاز اول  طرح «کاغذ زباله نیست...» با تصویب هیات‌مدیره انجمن زیست‌محیطی پرونگ برای اجرا در شهریور ماه سال 1396 شمسی در بخش آبدان برنامه‌ریزی و طراحی شده است که در زیر به اختصار معرفی می‌شود:

 الف- رده‌های سنّي‌‌‍ پوشش دهنده طرح: دانش‌آموزان همه مقاطع تحصیلی مدارس بخش آبدان و دانشجویان

 ب- برنامه‌های جانبی: مراسم اختتامیه و اهدای جوایز: به قید قرعه به تعدادی از افراد شرکت‌کننده در طرح  جوایزی اهدا خواهد می‌شود.

جاگرانی در ادامه با اشاره به برپایی کارگاه آموزشی به منظور نشر و تعمیق فرهنگ حفاظت از محیط زیست، برگزاری کارگاه‌های آموزشی در حاشیه طرح برای رده‌های سنی گوناگون اشاره و تاکید کرد: توزیع جزوات آموزشی به منظور آشنایی با باید و نبایدهای محیط زیستی و آشنایی با ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل مخاطرات، تهدیدها و فرصت‌های پیش رو در حوزه زیست‌محیطی شهرستان دیر و جزوات و نرم‌افزارهای آموزشی محیط زیستی بین همه افراد شرکت‌کننده در طرح توزیع می‌شود. 

وی به دیگر برنامه‌های جانبی طرح اشاره کرد و گفت: برگزاری مسابقات نقاشی، داستان‌نویسی و... در حاشیه طرح و برگزاری مسابقات متنوع در رشته‌های مختلف با موضوع محیط زیست در شهرستان دیر برگزار می‌شود و به افراد برگزیده، جوایزی اهدا خواهد شد.

طرح« کاغذ زباله نیست» از امروز (چهارشنبه) آغاز و کارگاه‌های آموزشی در 5/6/1396 در دبستان بنت‌الهدی (دانش‌آموزان ابتدایی) برگزار می‌شود. پایگاه سیار در 8/6/96 در روستاهای گشی، سرمستان و لوحک  برای خواهران و برادران فعال می‌شود. در همین راستا در 11/6/1396 مسوولان از پایگاه‌های جمع‌آوری بازدید خواهند کرد. در 12/6/1396 کارگاه آموزشی در دبیرستان امام خمینی برای دانش‌آموزان دوره متوسطه اول و دوم برگزار می‌شود. استقرار پایگاه سیار دیگری در  14/6/96 در روستاهای جاشک، کنارترشان و ملگه  برای خواهران و برادران برپا می‌شود و در همین راستا، در15/6/96 در دبستان شهید مطهری برای عموم دانش‌آموزان مسابقه نقاشی برگزار می‌شود. لازم به ذکر است، مراسم اختتامیه در 18/6/96 مسجد جامع برگزار می‌شود.

برنامه‌ها و فعالیت‌های انجمن زیست‌محیطی پرونگ در بحبوحه‌ای که همه تیشه به دست به جان طبیعت افتاده‌اند، بسیار قابل توجه و ستایش و شایسته حمایت است. در سایه حمایت از چنین انجمن‌هایی می‌توان در راستای ارتقای سطح فرهنگی شهروندان تلاش کرد و موفق هم بود اما اگر در غبار بی‌توجهی‌ها به فراموشی سپرده شوند، قطعا این‌گونه فعالیت‌ها راه به جایی نخواهد برد.