بیش از هر چیز کودکی را به کودکان بیاموزیم

بامدادجنوب- الهام بهروزی:

دکتر ژوزف پیرو، استاد دانشگاه لانگ آیلند می‏‌گوید: «هنر به کودکان کمک می‌کند تا بدون شکست بهتر خطر کنند و اعتماد به نفس خود را بالا ببرند». 

همه‌ساله در ایران هشتم اکتبر (برابر با 16 مهرماه) به‌عنوان روز جهانی «کودک» با اجرای برنامه‎های متعدد و متنوعی جشن گرفته می‌شود، این در حالی است که در کشورهای دیگر روزهایی چون 20 نوامبر (29 آبان‏ماه) یا 1 ژوئن (11 خردادماه) و... به‌‏عنوان روز جهانی «کودک» نام‌گذاری شده است. کودکان سرمایه‏‌های بالقوه انسانی یک سرزمین به‎شمار می‌‏روند که به کمک آموزش صحیح و فعالیت‎های هنر و فرهنگی می‏‌توان خلاقیت و توانمندی‏‌های ذاتی و خدادادی آنها را شناسایی و بالنده کرد. اینک بر آن شدیم تا در این شماره در خصوص کودکان به‏مناسبت هفته «کودک» (که از 15 تا 21 مهرماه در ایران برگزار می‏‌شود) بنویسیم.

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یکی از مجموعه‌‏های فرهنگی است که در طول سال برای کودکان برنامه‌‏های آموزشی و هنری متنوعی را اجرائی می‏کند و نقش زیادی در بروز خلاقیت و استعدادیابی این قشر از جامعه دارد اما در این میان، امروزه بخش خصوصی و فعالان حوزه کودک نیز موازی با دستگاه‏های متولی عرصه کودک، تاثیر بسزایی در پویایی کودکان جامعه ایفا می‏کنند. نی‏نا غریب‏زاده، یکی از فعالان حوزه کودک در استان بوشهر است که با اجرای برنامه‏های آموزشی و تفریحی جدید، خلاقانه و کارامد در فرهنگسرای رمضان امیری در این چند سال اخیر توانسته گام‌های بسیار موثری را در این حوزه بردارد؛ او برای آموزش مناسب و کارامد کودکان این خطه به شیوه‏های آموزشی گذشته اکتفا نکرده و کوشیده است تا همپای کلانشهرهایی چون تهران، اصفهان و... و با بهره‎گرفتن از جدیدترین متدهای علمی و تجربیات اساتید این عرصه و با حضور در کارگاه‏های مختلف، زمینه بروز خلاقیت و درونیات کودکان و شکوفایی استعدادهای آنها را در جنوب کشور فراهم آورد. 

این فعال حوزه کودک همچنین با همکاری کتابفروشی «کتاب شهر» بوشهر اقدام به راه‎اندازی کافه کتاب و ترویج فرهنگ کتابخوانی در مدارس و روستاها کرده است. وی به‎منظور انس بیش از پیش خانواده‏ها با کتاب و کمک به آنها در معرفی کتاب پرمحتوا برای کودکانشان در تلگرام گروهی به‎نام «کافه کتاب استان بوشهر» را ایجاد کرده تا افزون بر یادآوری استفاده صحیح از فضای مجازی، رد پای کتاب را در این محیط پررنگ‏تر و محکم‌تر کند. با این اوصاف، می‏‌بینیم که وجود امثال نی‏نا غریب‎زاده‎ها برای جامعه ماشینی و مجازی امروز ضروری است، چراکه آنها دغدغه دارند و می‎دانند که کودکان امروز نیاز بیشتری به دیده شدن، درک شدن و آموزش دارند؛ آموزشی که هم متکی به فرهنگ اصیل ایرانی باشد و هم از متدهای علمی جدید تاثیر پذیرفته باشد، زیرا کودکان آینده‎سازان جامعه به‎شمار می‏‌روند و می‏طلبد بسیار جدی به آموزش و پرورش آنها پرداخته شود.

 از این رو، نیاز است در کنار فعالیت‏های اداری سیستم‌های آموزشی و فرهنگی، بخش خصوصی هم به حوزه کودکان ورود کند تا بتوان کودکان سالم، شاد و مسوولیت‏‌پذیر تربیت کرد. بر این اساس، با نی‏نا غریب‎زاده، مربی و مدرس کارگاه‎ها و کلاس‎های قصه‎گویی، نوشتن خلاق و... که دانش‎آموخته رشته زبان و ادبیات فارسی (کارشناسی ارشد) از دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر است و حضور در کارگاه‏های آموزشی متعددی نظیر کارگاه «اختلال‌های اضطرابی در کودکان»، «اختلال یادگیری در کودکان»، «کارگاه بازی درمانی» و برگزاری کارگاه‏ها و همایش‎های مختلفی چون همایش کودک و نوجوان با حضور احمد اکبرپور نویسنده کودک و نوجوان، نمایشگاه تصویرگری خلاق کودک و نوجوان در بوشهر و... و همچنین تجهیز و کتابخانه‏دار کردن برخی از مدارس روستایی و... را در کارنامه هنری خود ثبت کرده است، گفت‎وگویی را صورت دادیم که شما را به خواندن آن دعوت می‏کنم.

خواندن لازمه وجود هر انسانی است؛ هر انسانی برای رسیدن به کمال نیاز به طی کردن مسیر خواندن دارد اما چه چیزی خواندن و چگونه خواندن مهم‌ترین مساله است. به‎طور مسلم همزادپنداری که در خواندن رخ می‌دهد، پیامدهای بسیار مثبتی برای کودکان به همراه دارد و خود به خود آنها در این مسیر خود را پیدا می‌کنند و این‌که چگونه قهرمانی باشند؟! در حقیقت ما و کودکان در وهله نخست کتابخوانی می‏گیریم که ابتدا مسوولیت وجود و کارهای خود را بر‌عهده بگیریم و سپس سپس دیگری را.

با توجه به این‌که در حوزه کودک همیشه به‌دنبال علم بیشتر و شیوه جدید هستم، سعی کردم همه فعالیت‌ها، کارگاه‌ها و برنامه‌های اجرائی نیز به همان سمت و سو سوق پیدا کند. مثلا تولید تئاتر کودک و نوجوان و بازی‌های نمایشی هر کدام از این کارها مرتبط با حوزه کاری بوده که از قبل تمرین و شروع شده است. حوزه‏های نمایش، هنر و ادبیات برای من در این عرصه در اولولیت‌ بود‌ه‌اند.

هفته کودک یا روز جهانی کودک را چگونه می‌توان از نظر فرهنگی به یک هفته پر بار تبدیل کرد؟

در این هفته می‎توان برنامه‌های بسیار زیادی در زمینه توانمندی کودک و خانواده انجام داد. البته من معتقدم که باید کارهای بنیادین و اساسی در حوزه کودک صورت بگیرد و این برنامه‏ها تنها معطوف به هفته یا روز خاصی نشود ولی در این مدت می‎توان با اجرای برنامه‏های آموزشی و هنری مفرح و شاد، لحظات خوبی را برای کودکان رقم زد، چراکه این ایام به نام آنها نامگذاری شده است. من خودم تمام تلاشم این است که تا جایی که مقدور است از اجرای برنامه‌های صرفا نمایشی در این هفته جلوگیری کنم.

 به هیچ عنوان. در سوال پیشین هم تاکید کردم که در هفته کودک باید برنامه‌های بنیادین و تاثیرگذار اجرا شود. بدون شک همکاران عزیزم هم به این مساله توجه ویژه دارند. 

با توجه به این‌که از سال 93 به این طرف در زمینه ترویج کتابخوانی در مدارس استان فعالیت می‏کنم و کتابخوانی را در مدارس و بیرون از آن تزریق کرده‏ام، با مشاهده بازخوردهایی که از طرف بچه‌ها و خانواده‌ها دیده‎ام؛ می‌توانم بگویم که کتابخوانی (بلندخوانی) و قصه‌خوانی به همراه فعالیت‏های هنری در روند رو به رشد (عاطفی، هیجانی و اجتماعی) کودک بسیار موثر بوده است.

استقبال بسیار عالی بوده است. کار ما همچنان ادامه دارد و استقبال و آشنایی خانواده ها با حوزه کودک عمیق‌تر و بهتر به سرانجام رسیده است. همین که بیشتر والدین نیاز به قصه خواندن و داستان خواندن را برای کودک خود ضروری می‏دانند و تا حدودی کتاب جز سبد خرید شده است،جای امید بسیار دارد و با توجه به آمار میدانی که من به‌دست آورده‌ام؛ بیشترین خرید از سوی خانواده‌هایی صورت گرفته که فرزند یک تا شش سال داشته‌اند. 

سوال کلی است اما ادبیات، هنر و تاریخ از نظر من نیاز کودک امروز است، زیرا فقر زیادی در این حیطه مشاهده می‌شود و فعالیت‌های فرهنگی و هنری در حیطه نمایشی و تجسمی راهگشای کودک و نوجوان است، چراکه شکوفایی استعداد در هر زمینه‌ای از همین جا شروع می‌شود.

همین که ما بدانیم آموزش کودک از چه رده سنی باید آغاز شود، مشکل ما تا حدودی حل شده است اما متاسفانه امروزه خانواده‌ها آموزش ریاضی و زبان را از سه یا چهار سالگی شروع می‌کنند. تمام مشکل همین است، خانواده‏ها به این مهم توجه ندارند که کودک زیر هفت سال به بازی، رهایی و شادی نیاز دارد؛ نه صرفا آموزش. اگر ما تا بتوانیم فرهنگ کودکی را جا بیندازیم. بار بزرگی را جا‌به‌جا کرده‌ایم. ما در فرهنگس‌رای رمضان امیری به آموزش مستقیم اعتقادی نداریم و همین که توانسته‏ایم مربی‌هایی آموزش دهیم که به کودکان یک تا شش‎ساله آموزشی ندهند، بلکه نقش تسهیل‌گری خود را ایفا کنند، عالی است.

طرح «تصویرگری خلاق خردسال، کودک و نوجوان» را خیلی دوست دارم و در تمام این مدت سعی کرده‌ام، هر روز طرح را ارتقا بدهم و آن را با مطالعه، تمرین و تمرکز بیشتری پیش ببرم، زیرا با کشف‏ چیزهای جدید و هر روزه در این طرح رضایت و شادی بیشتری را احساس می‎کنم.

با توجه به این‏که به مدت 9 ماه در کانون پرورش فکری کودک و نوجوان کار کرده و از نزدیک روند کار این مجموعه فرهنگی را -که بیشتر با کودکان در ارتباط هستند- لمس و درک کرده‏ام، باید بگویم که به‌هر حال مربیان مراکز فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در حوزه کودک زحمت خود را می‌کشند و در تلاش هستند که تاثیرگذار ظاهر شوند.

هر کدام از ما اگر می‌خواهیم در وادی کودک قدم بگذاریم، بیش از هر چیز کودکی را به کودکان بیاموزیم، جنسیت و روح کودکی را بشناسیم و سواد کافی را در این حوزه با مطالعه کسب کنیم، چراکه ما به‌عنوان مربی نقش نگهدارنده و مراقبتی صرف نداریم، بلکه پرورش‎دهنده روح و جان کودکان هستیم.

در پایان یادآوری می‎شود، هنر نقش غیرقابل انکاری در پویایی و طراوت کودکان دارد، بنابراین انتظار می‎رود که خانواده‏ها کودکانشان را از همان سنین کودکی با هنر آشنا و آنها را در موسسات معتبر فرهنگی نام‏نویسی کنند. همچنین کتاب‎های خوب را با راهنمایی مشاوران و فعالان حوزه کودک برای فرزندشان تهیه کرده و آنها را از همان خردسالی با کتاب خوب انس دهند.