این جشنواره به بازنگری نیاز دارد

بامدادجنوب- الهام بهروزی:

«دیگر کبوتران همه می‌دانند احوال این کلاغ سیه‌رو را/ من گرگ‌ِ قصه‌های کسی هستم‌، با من چه کار ضامن آهو را؟/ ای حلقه‌ غلامی‌تان در گوش‌! تو معدن طلای خراسانی‌/ با این وجود، نذر تو خواهد کرد مادربزرگ‌، چند النگو را» (آرش پورعلی‌زاده). 

دوازدهمین جشنواره ملی مشاعره رضوی (چهارشنبه 19 مهرماه) با حضور همایون امیرزاده، مشاور اجرائی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدی معاون بنیاد بین‌المللی امام رضا (ع)، حمیده ماحوزی مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و شماری از مسوولان استانی در بوشهر برگزار شد. در این جشنواره 64 شرکت‌کننده از استان‎های بوشهر، فارس، کرمان، خراسان شمالی، تهران، خراسان جنوبی، کهگلویه و بویراحمد، همدان، لرستان، زنجان، چهارمحال و بختیاری و کرمانشاه به رقابت با یکدیگر پرداختند. 

این جشنواره با چاووش‌خوانی آغاز شد و پس از سخنرانی همایون امیرزاده و حمیده ماحوزی، گروه‎های شرکت‎کننده -که در قالب هشت گروه تقسیم‎بندی شده بودند- یکی پس از دیگری به مشاعره و خوانش اشعار حفظی خود که در وصف برجستگی‌های اخلاقی، کرامات، شیفتگی‌های و ابراز عشق نسبت به امام علی‌‌بن موسی (ع)، غریبی و غریب‌نوازی این امام همام و… سروده شده‌اند، پرداختند. داوری این رویداد فرهنگی ادبی را شاعران مطرحی چون سعید بیابانکی، رضا معتمد، علی هوشمند، محمدرضا احمدی‌فرد، صدیقه مزارعی‌زاده و مرضیه معصومی برعهده داشتند. یکی از نقاط مثبت این جشنواره خوانش اشعاری به گویش‌ها و لهجه‎های بومی در وصف امام رضا (ع) بود که با اقبال داوران و حاضران نیز روبه‎رو شد.

در حاشیه این جشنواره به سراغ مشاور اجرائی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رفتیم و گفت‌وگویی با او صورت دادیم. همایون امیرزاده در خصوص جشنواره مشاعره رضوی به بامداد جنوب گفت: این جشنواره یکی از باسابقه‎ترین جشنواره موضوعی از سری جشنواره بین‎المللی رضوی است. برگزاری دوازده دوره جشنواره توانسته هم در بحث جذب مخاطبان جدید که از سایر استان‎ها هستند، موثر ظاهر شود و همچنین توجه ویژه‏ای در خود استان بوشهر به آن ایجاد شود. جشنواره مشاعره رضوی چون به حفظ اشعار با تک‎بیت‏هایی که در وصف امام رضا (ع) و کراماتش سروده شده است، منجر می‎شود، توانسته در میان دیگر جشنواره‏های رضوی جایگاه خوبی پیدا کند؛ هم از نظر کیفیت و هم از نظر محتوا.

وی در ادامه با بیان این‎که ‏میزان محفوظات و رقابت جدی شرکت‎کنندگان در این رویداد هنری قابل توجه است، افزود: به‎نظر می‏رسد که بعد از دوازده دوره برگزاری، این جشنوار نیازمند بازنگری‏هایی به‎‏منظور کیفیت‎افزایی است و با اتخاذ شیوه‏های مناسب می‎توان به پویایی جشنواره افزود. 

مشاور اجرائی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه با تاکید بر این‎که از شعر در فرهنگ ایرانی به‎عنوان میراث بزرگ یاد می‏شود، گفت: در این جشنواره از زبان شعر استفاده می‏شود، پس بدون‎شک شرکت‎کنندگان برای حفظ شعر به کتاب مراجعه می‏کنند. بنابراین حضور در این جشنواره، افزون بر ترویج فرهنگ کتابخوانی، موجب آشنایی بیشتر جوانان با فرهنگ و سیره رضوی می‎شود. 

امیرزاده در پایان با بیان این‎که بوشهر در این سال‏ها نشان داده که میزبان خوبی برای جشنواره مشاعره رضوی است، تاکید کرد: البته بوشهر پیش از این هم در فعالیت‎های دیگری مثل طرح پایتخت کتاب ایران با ارائه برنامه‏های خلاقانه شایستگی‎های خود را نشان داده است. این استان از قابلیت‏های بالایی برخوردار است که این قابلیت‏ها باید شناسایی شود و مورد توجه قرار گیرد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‎نوبه خود در انتخاب پایتخت کتاب ایران به این شایستگی و توانمندی بوشهر توجه کرد و بدون‌شک در سایر مولفه‏های دیگر هم کوتاهی نخواهد کرد. 

مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر هم در خصوص برگزاری این جشنواره به بامداد جنوب، گفت: در دوازدهمین جشنواره رضوی ۶۴ شرکت‏کننده پس از داوری تلفنی از میان 170 متقاضی انتخاب شدند که هشت نفر در پایان به‎عنوان برگزیده به جشنواره سال بعد معرفی شده و همچنین در شانزدهمین جشنواره بین‎المللی امام رضا (ع) در مشهد از آنها تجلیل می‏شود.

حمیده ماحوزی در ادامه یکی از نقاط قوت این جشنواره را حضور 9 خانواده در بخش خانواده رضوی معرفی کرد و افزود: این استقبال خانواده‏ها در حقیقت موید این نکته است که فرهنگ رضوی در میان خانواده‏ها بیشتر از قبل رسوخ کرده است و در این بخش چهار یا پنج عضو خانواده در قالب یک گروه به مشاعره می‌پردازند. همان‎گونه که اطلاع دارید، شعر در استان بوشهر از دیرباز از پایگاه و جایگاه والایی برخوردار بوده است، اینک استقبال خانواده‏ها از این رویداد ادبی و فرهنگی نویددهنده روزهای روشن در حوزه مشاعره است، چراکه پیش از این یک عضو از این خانواده در جشنواره شرکت می‏کرد اما الان همان عضو، افزون بر معرفی دوستان خود به جشنواره به همراه سه یا چهار عضو خانواده خود در جشنواره ملی مشاعره رضوی حضور می‌یابد و همین آشنایی با اشعار رضوی که در وصف سجایای اخلاقی و کرامات امام رضا (ع) سروده شده، از نظر معنوی تاثیر شگرفی بر خانواده‏ها می‏گذارد. 

وی در خصوص اهداف برگزاری این جشنواره گفت: یکی از مهم‎ترین دلایل برگزاری این جشنواره ترویج فرهنگ و سیره رضوی است و دیگری شور و اشتیاق غیرقابل وصف شرکت‏کنندگان برای حضور در جشنواره است که در واقع این شور آنها ما را برای برگزاری مطلوب آن مشتاق‎تر می‏کند و دلیل سوم هم این‌که جشنواره یکی از موثرترین فعالیت‏های فرهنگی است که هم موجب ارتقای شعر و ادب استان می‏شود و هم آموزه‏های مذهبی را در فرزندانمان تقویت می‏کند و آنها را بیش از پیش با سیره و ویژگی‎های اخلاقی امام رضا (ع) که تنها امام میهمان کشورمان است، آشنا می‏کنیم.

مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره ملاک انتخاب هیات داوران این دوره از جشنواره تیز توضیح داد: ملاک انتخاب داوران این جشنواره بر اساس سابقه شاعری و اشراف آنها بر حوزه شعر به‏خصوص شعر رضوی بود. برخی از اعضای هیات داوری (صدیقه مزارعی‌زاده و مرضیه معصومی) علاوه بر این‌که شاعر هستند، خود در دوره‎های پیش جزء شرکت‏کنندگان این جشنواره بوده‏اند. علی هوشمند، رضا معتمد و محمدرضا احمدی‌فرد هم از شاعران و شعرشناسان توانمند هم‏استانی هستند که به‌خوبی با شعر و شعرخوانی رضوی آشنایی دارند و سعید بیابانکی هم از شاعران مطرح دفاع مقدس و آیینی کشور است و داوری رویدادهای متعددی را در جشنواره ملی شعر و مشاعره رضوی و... در کارنامه خود دارد و به‏دلیل رضایتی که شرکت‎کنندگان از نحوه داوری وی در چند دوره گذشته دارند، امسال هم مدیریت داوری این جشنواره برعهده او گذاشته شده است.

ماحوزی در پایان با بیان این‎که یازدهمین نمایشگاه فرهنگی-هنری رضوی با ارائه 200 اثر در قالب کتاب، نرم‎افزار، نقاشی، گرافیک، عکس و خوشنویسی، همچنین برپایی غرفه کتابسازی، پایتخت کتاب ایران، ایستگاه نقاشی و غرفه عفاف و حجاب همزمان با دوازدهمین جشنواره ملی مشاعره رضوی در حال برگزاری است، در خصوص تاخیر در برگزاری این رویداد فرهنگی یادآور شد: از آنجایی که بیشتر شرکت‏کنندگان جشنواره مشاعره رضوی از خارج از استان می‎آیند، امسال دهه کرامت در فصل تابستان واقع شد، بنابراین به‏دلیل گرمای هوا برگزاری آن را به مهرماه موکول کردیم تا بتوانیم میزبان خوبی برای آنها باشیم. البته ما در دهه کرامت جشنواره استانی مشاعره رضوی دانش‎آموزی را برگزار کردیم که برگزیدگان آن به این جشنواره راه یافتند.

سعید بیابنکی، داور دوازدهمین جشنواره ملی مشاعره رضوی هم در خصوص این جشنواره به بامداد جنوب گفت: این‎که دانشجویان و دانش‎آموزان و افراد عادی و جوان برای حضور در این جشنواره وقت می‏گذارند و شعر حفظ می‎کنند، این حرکت فی‏النفسه ارزشمند است؛ حال چه بهتر که این ابیات و اشعار به‌گونه‏ای فرهنگ رضوی را تقویت ‎کنند ولی این جشنواره با توجه به این‏که 12 دوره آن برگزار ‏شده است، به‏نحوی به تکرار افتاده است؛ تکرار هم از این جهت است که رفرنس و مرجعی که برای شرکت‎کنندگان در این سال‏ها معرفی شده است، به‎روزرسانی نشده است. بنابراین اگر مشاعره قرار بوده در این دوازده سال کاری انجام بدهد، در این 12 سال انجام داده است، حال اگر می‏خواهیم این جشنواره خلاقانه‎تر پیش برود، باید کاری کنیم که نوآوری در آن باشد. 

 وی در ادامه با بیان این‏که به عقیده من دیگر مشاعره‎کنندگان بیت حفظ کردن را برای این جشنواره ترک کنند، توضیح داد: آنها بیایند برای سال بعد یک شعر را کامل حفظ کنند و اگر من در این میان نقشی داشتم، می‏گویم که 30 نفر در این جشنواره شرکت کنند و به هر شرکت‏کننده زمانی معادل 110 تا 133 ثانیه بدهیم تا بیایند یک قصیده یا شعری غرا را از فلان شاعر بخواند که در این میان هم به انتخابش، هم به قدرت حافظه‏اش و هم به شعرخوانی و درست‎خوانی‏اش امتیاز بدهیم. این یک کار تازه‏تر و خلاقانه‎تری است، چراکه مشاعره دیگر جواب نمی‎دهد و نیاز است که شکل و فرم جشنواره متحول شود. این تنها یک پیشنهاد است.

بیابانکی در پایان در مورد خوانش اشعاری با گویش و لهجه‏های محلی و بومی در این دوره گفت: در این جشنواره شرکت‏کننده‏ای اشعاری را با گویش جنوبی خواند که بسیار هم زیبا بود. البته باید بیشتر این اتفاق بیفتد، چون خواندن این اشعار در جشنواره موجب آشنایی شرکت‏کنندگان با ادبیات فولکور جنوب می‏شود و بدون‌شک دارای جذابیت خاصی برای آنهاست و این مورد باید در دوره بعد تقویت شود. 

رضا معتمد، دیگر داور این جشنواره که خود از منتقدان، شاعران و پژوهشگران مطرح جنوب است، در خصوص سطح کیفی جشنواره به بامداد جنوب گفت: از دید من سطح کیفی این دوره از جشنواره خوب بود، چراکه بیشتر شرکت‏کنندگان در دوره‏های قبل هم حضور داشتند و آمادگی آنها بیانگر این است که آنها اهل مطالعه هم هستند و با توجه به این‏که جشنواره تخصصی است، با آمادگی کامل حاضر شدند و حذف آنها تنها به‏دلیل کثرت شرکت‏کنندگان در این دوره است نه ناتوانی‎شان.

در پایان به سراغ یکی از شرکت‏کنندگان رفتیم که تجربه حضور در شش دوره جشنواره رضوی را داشت. محمدرضا ذاکری در این دوره از استان بوشهر (دیلم) حضور داشت. وی با بیان این‏که این جشنواره نامش به امام رضا (ع) گره خورده است، به بامداد جنوب گفت: شعرهایی که برای جشنواره حفظ می‏کنیم، تداعی‏کننده حس و حال معنوی خاصی است و ما با خواندن آنها خود را در جوار حرم امام رضا (ع) احساس می‏کنیم، دل خود را به عشق ایشان جلا می‌دهیم و هر سال خود را از این جشنواره تا جشنواره بعد تبرک می‏کنیم. این جشنواره از سطح بالایی برخوردار است و خوشبختانه در هر دوره هم کیفیت آن ارتقا می‏یابد، دو سال پیش جزء هشت برگزیده جشنواره بودم. رقابت در این جشنواره سالم و بسیار نزدیک به‏هم است.