بامدادجنوب- هدی خرم آبادی: چند سالی است که مد شده جوانان به مناسبت‌هایی همچون روز آشنایی، سالگرد ازدواج و روز تولد و ... روز عشق (ولنتاین) را هم جشن بگیرند. این روز در تاریخ ۲۵ بهمن (۱۴ فوریه) ثبت شده است. از جمله مرسومات این روز که سود فراوانی را عاید فروشندگان و مغازه‌داران می‌کند، خرید گل و عروسک‌های معروف این روز است. این در حالی است که اغلب افرادی که خود را ملزم و متعهد به این روز می‌دانند و از چند روز و یا حتی ماه قبل در تدارک آن هستند، اطلاعات و آگاهی از تاریخچه این روز ندارند و تنها با سر زبان‌ها افتادن نام آن را شنیده‌اند و اطلاعات آنها از این روز، تنها این است که این روز موسوم به «روز عشق» است.
در اینجا ذکر تاریخچه‌ای از روز ولنتاین خالی از لطف نیست. در قرن سوم میلادی که برابر است با اوایل امپراتوری ساسانی در ایران، در روم باستان فرمانروایی به نام کلودیوس دوم حکمرانی می‌کرده است. کلودیوس عقاید عجیبی داشت، از جمله این‌که سربازی خوب خواهد جنگید که مجرد باشد، از این رو ازدواج را برای سربازان امپراتوری روم قدغن می‌کند. کلودیوس به‌قدری بی‌رحم و فرمانش به اندازه‌ای قاطع بود که هیچ‌کس جرات کمک کردن به ازدواج سربازان را نداشت اما کشیشی به نام والنتیوس (ولنتاین)، مخفیانه عقد سربازان رومی را با دختران محبوبشان جاری می‌کرد. کلودیوس دوم از این جریان خبردار می‌شود و دستور می‌دهد که ولنتاین را به زندان بیندازند. سرانجام کشیش به جرم جاری کردن عقد عشاق اعدام می‌شود، بنابراین او را به‌عنوان فدایی و شهید راه عشق می‌دانند و از آن زمان نمادی می‌شود برای عشق.
ایرانی‌ها که از قدیم‌الایام صاحب فرهنگ بوده‌اند، در تاریخ خود روزی به نام سپندارمذگان یا اسفندارمذگان داشته‌اند و این در حالی است که امروزه کمتر جوانی است که حتی نام این روز را شنیده باشد اما قریب به اتفاق آنها ولنتاین را با تعصب خاصی برگزار می‌کنند و به آن پایبند هستند و در ترویجش می‌کوشند.
یک جوان 20 ساله در گفت‌وگو با بامداد جنوب در این خصوص می‌گوید: با روز عشق ایرانی تنها در حد یک نام آشنا هستم و دلیل و پیشینه آن را نمی‌دانم و همیشه ولنتاین (25 بهمن) را به‌عنوان روز عشق می‌شناسم.
وی در پاسخ به این سوال که چرا 25 بهمن (14 فوریه) را به‌عنوان روز عشق می‌شناسد و با روز عشق ایرانی انسی ندارد و نسبت به آن هیچ اطلاعی، افزود: دلیل آن، این است که ولنتاین فرنگی بیش از روز عشق ایرانی تبلیغ شده و جوانان هم بیشتر با آن خو گرفته‌اند.
در ایران باستان میان آریائیان روزی موسوم به روز عشق (سپندارمذگان یا اسفندارمذگان) بوده است. این روز در تقویم زرتشتی مصادف است با پنجم اسفند ماه و در تقویم جدید ایرانی که شش ماه اول سال سی و یک روز حساب می‌شود، شش روز به جلو آمده و دقیقا مصادف می‌شود با ۲۹ بهمن، یعنی چهار روز پس از روز ولنتاین فرنگی. زرتشیان جشن سپندارمذ (سپندارمذگان – روز زن و روز زمین) را هر ساله در پنجم اسفندماه برگزار می‌کنند.
واژه فارسی «اسفند» (اسپند) در زبان فارسی امروز، از واژه پهلوی «سپندارمت-Spandarmat» و اوستایی «سپِنتَه آرمَئی تی-SpentaArmaiti» بر گرفته شده است. روز پنجم هر ماه و ماه دوازدهم هر سال «اسفند» یا «سپَندارمَذ» نام دارد. این واژه که در اوستایی «سْپِنـْـتـَه آرَمَئیتی» آمده، نام چهارمین امشاسپند است، از دو بخش «سپِنتَه» یا «سپند» به معنای پاک و مقدس و «آرَمَئیتی» به معنی فروتنی و بردباری تشکیل شده است و معنی این دو با هم فروتنی ِپاک و مقدس است. این واژه در پهلوی «سپندارمت» و در فارسی «سپندارمذ» و «اسفندارمذ» و «اسفند» شده است. به گفته ابوریحان بیرونی، «اسفندارمذ» ایزد موکل بر زمین و ایزد حامی و نگاهبان زنان شوهردوست و پارسا و درست کار بوده است. به همین مناسبت این روز، عید زنان به شمار می‌رفت. مردم به‌منظور گرامیداشت، به آنان هدیه داده و بخشش میکردند. زنان نه تنها از هدایا و دهش‌هایی برخوردار می شدند بلکه به‌نوعی در این روز فرمانروایی میکردند و مردان باید از آنان فرمان می‌‌بردند. سپندارمزد نگهبان زمین است و از آنجا که زمین مانند زنان در زندگی انسان نقش باروری و باردهی دارد، جشن اسفندگان (اسپندگان) برای گرامیداشت زنان نیکوکار برگزار می‌شود. ایرانیان از دیرباز این روز را روز زن و روز مادر می‌نامیدند.
حال باید پرسید که چرا هر ساله روز ولنتاین در ایران پررنگ‌تر می‌شود اما روز اسفندارمذگان در فراموشی کامل به سر می‌برد و ایرانی‌ها همواره وامدار بیگانگان هستند؟ این در حالی است که ایران دارای تاریخی غنی و باارزش است از جمله عید نوروز، مهرگان، سده و ... که به نظر می‌رسد لزوم ماندگاری آنها در تاریخ این مرزبوم و حفظ آن برای نسل‌های آینده، ثبت ملی آنهاست، همانند عید نوروز.
بدیهی است که بی‌اطلاعی از فرهنگ، آداب و رسوم و ارزش‌های خود منجر به گرایش و روی آوردن به فرهنگ غربی‌ها و غرب‌زدگی می‌شود که راه درمان این درد نیز مرور تاریخ برای نسل امروزی است به جای طرد کردن و منفور کردن آنها از تاریخ و سرزمین آبا و اجدادی‌شان.
