چگونه تراز تجاری کشور مثبت شد؟

بامداد جنوب: بررسی تراز تجاری از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ نشان می‌دهد این شاخص آماری سال به سال بهبود یافته است. در این باره، آخرین آمار مربوط شاخص آماری در هشت ماهه سال ۱۳۹۵، رقم ۷۳۴ میلیون دلار را نشان می‌دهد که در مقایسه با تراز تجاری سال ۱۳۹۰ بهبود یافته است. بر این اساس رقم ثبت شده تراز تجاری در سال ۱۳۹۰، منفی ۱۳میلیارد و ۴۲۸ میلیون دلار است. سوال اینجاست که چه اقداماتی در دولت یازدهم به بهبود تراز تجاری کشور منجر شده است؟

وزارت اقتصاد و دارایی در نهمین روز از اجرای برنامه ۱۰۰ روز ۱۰۰ اقدام خود که در آن به معرفی ۱۰۰ دستاورد وزارت اقتصاد و دارایی در ۳.۵ سال گذشته و در دوران وزارت علی طیب‌نیا می‌پردازد از «تراز تجاری مثبت»، به‌عنوان یکی از دستاوردهای مهم این وزارت‌خانه نامبرده است که بخش مهمی از آن در زیرمجموعه گمرک ایران انجام شده است.

وزارت اقتصاد و دارایی درباره «تراز تجاری مثبت»، در گزارشی آورده است: یکی از اقدامات مهم دولت یازدهم در حوزه اقتصادی، ایجاد انضباط نه فقط در حوزه مالی بلکه در حوزه تجارت خارجی بود که با تدابیر و تصمیمات ویژه بخصوص در حوزه گمرکی میسر شد.

بر این اساس انضباط تجاری کمک بزرگی درجهت حرکت اقتصاد بدون نفت بود که برای اولین بار در ٣٧ سال بعد از انقلاب تراز تجاری سال ۱۳۹۴ و در هشت ماهه امسال مثبت شد. حال آنکه اگر قرار بود هزینه کردهای بی محابای دولت قبل در شرایط سخت این سالها ادامه می یافت، کشور در ورطه غیرقابل تصوری قرار می گرفت که کمترین نتیجه اش تداوم تورم‌های بالا و فشار مضاعف بر معیشت مردم و فاصله بیشتر طبقاتی بین عموم مردم و اغنیا می شد. به علاوه تراز تجاری مثبت نشانه ای واضح و غیرقابل انکار در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی است که یکی از مهمترین اهداف آن اقتصاد منهای نفت است و جز با تلاش برای تحقق بندهای ٨، ١٠، ١٢، ١٦ و ٢٣ میسر نمی شود.

به عبارت دیگر تراز تجاری مثبت بیانگر حرکت در مسیر روزآمد سازی شیوه های نظارت بر بازار، صرفه جویی در هزینه های عمومی کشور، گسترش همکاری و مشارکت با کشورهای دیگر، حمایت هدفمند از صادرات کالا و خدمات، مدیریت مصرف و دیگر تدابیر اتخاذ شده از سوی سایر دستگاه‌ها محقق شده است. در بخش دیگری از این گزارش آمده است: بررسی تراز تجاری از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ نشان می‌دهد این شاخص آماری سال به سال بهبود یافته است. در این باره، آخرین آمار مربوط شاخص آماری در هشت ماهه سال ۱۳۹۵، رقم ۷۳۴ میلیون دلار را نشان می‌دهد که در مقایسه با تراز تجاری سال ۱۳۹۰ بهبود یافته است.

بر این اساس رقم ثبت شده تراز تجاری در سال ۱۳۹۰، منفی ۱۳میلیارد و ۴۲۸ میلیون دلار است. یعنی تراز تجاری نشان از توان تولیدی و بازرگانی کشور دارد،  در دولت یازدهم بیش از ۱۴ میلیارد دلار بهبود پیدا کرده است. برای اطلاع از جزئیات اقدامات صورت گرفته در جهت بهبود تراز تجاری، مسعود کرباسیان، رئیس کل سازمان گمرک طی گفتگویی سیاست های اجرایی این سازمان را تشریح کرده است.

در این زمینه مسعود کرباسیان درباره نقش گمرک در تراز تجاری مثبت توضیح داده است: پس از راه‌اندازی سامانه جامع گمرکی روند صادرات تسهیل شد به نحوی که توانستیم زمان لازم برای صادرات را از هفت روز به یک روز کاهش دهیم.

همچنین کانال سبزی که با روس‌ها راه‌اندازی شد، صادرات شبانه روزی ما به هر گوشه‌ عراق، اسناد و گواهی‌های معتبری که به صادرکننده‌ها می‌دهیم، اجازه ورود موقت به صادرکنندگان، همین‌طور در بحث استرداد حقوق گمرکی سود بازرگانی مواد اولیه ‌کار رفته در کالای صادراتی که صادرکننده در هنگام وارد کردن مواد اولیه حقوق گمرکی و سود بازرگانی را پرداخت کرده، ازنتایج استقرار این سامانه است.

میانگین تعرفه‌ موثر یا همان ضریب حمایت از تولیدکننده‌ی داخلی در سال ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲، شش درصد بود که حالا با وجود این که بعضی تعرفه‌ها کم شده‌اند، به ۱۲ درصد رسیده است چون ارزش کالا واقعی کرده‌ایم.

هشت ستون تعرفه تبدیل به ۱۲ستون شده است. همچنین تسهیل فرایندها و کوتاه شدن زمان انجام کارها برای صادر کننده، تعریف فعالان مجاز اقتصادی که تسهیلاتی برایشان در نظر گرفته شده است. تعامل با سایر کشورها برای این که آن ها بتوانند صادراتشان را انجام بدهند در راستای مدیریت واردات تسهیل صادرات است. تولیدکننده می‌تواند با توجه به اطلاعات داخل سامانه تصمیم بگیرد که چه چیز را و به چه قیمتی تولید کند ابزاری واقعی در جهت حمایت از تولید داخلی است.

او همچنین در پاسخ به این سوال که چقدر چقدر زمان می‌برد حقوق گمرکی برگردانده شود، بیان کرد: سیستمی است که در یک هفته انجام می‌شود چون باید پول از خزانه دریافت شود و به قسمت مالی گمرک ریخته شود. البته به تازگی راه حل‌هایی پیدا کردیم که این فرآیند در زمان کم‌تری انجام شود.

کرباسیان در پاسخ به این سوال که برای پایداری تراز تجاری مثبت چه کارهایی باید انجام شود؟ اظهار کرد: در مورد پایداری من چیز زیادی نمی‌توانم بگویم. ما در زمان قبل آسیکودا را پیاده کردیم. آنکتاد از طریق سازمان برنامه به ما ۳۰۰ هزار دلار بودجه داده بود به عنوان نمونه این پروژه را پیاده کنیم.

همچنین در این زمینه، مجتبی خسروتاج، رییس سازمان توسعه تجارت، درباره تراز تجاری مثبت در سال ۱۳۹۴ توضیح داده است: تراز تجاری هر کشوری متاثر از دو عامل عمده است؛ یکی صادرات و دیگری واردات است. به همین منظور دو پروژه از ابتدای سال جاری در برنامه های دولت قرار داشته است؛ یکی پروژه افزایش صادرات کالا و خدمات غیرنفتی به میزان ۱۰ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۵ نسبت به عملکرد سال ۱۳۹۴ است و دیگری مدیریت هدفمند واردات در راستای جلوگیری از واردات کالاهای غیرضروری و بهبود تراز تجاری کشور بسمت تراز مثبت است.

در این بین اقدامات اساسی دیگری که از سوی دولت و متولیان تجاری کشور نیز برای دستیابی به اهداف تعیین شده، صورت گرفت، در تحقق این امر بی تاثیر نبوده است. او همچنین در پاسخ به این سوال که طی سال‌های اخیر، چه گام‌هایی برای حل موانع موجود بر سر راه تجارت برداشته شده است؟ بیان کرد: حل موانع بر سر راه تجارت و توسعه صادرات یک امر پویا و دینامیکی است که مرتب بنا به شرایط، نوع این موانع فرق میکند و باید به طور پیوسته پیگیری و حل و فصل شود.