پول‌های محیط زیست کجا هزینه‌ خواهد شد

بامدادجنوب- مهدی محمدی:

سال‌هاست که در کشور ما استان‌های جنوبی با نعمت‌های خدادای خود که شامل نفت و گاز است هزینه اداره کشور و سایر استان‌ها را تامین می‌کنند. اقتصاد کشور که باوجود برنامه‌ریزی‌های متعدد همچنان وابسته به نفت است و اگر نبود درآمدهای ارزی ناشی از صادرات نفت، امروز سرنوشت توسعه کشور چه می‌شد و طرح‌های هنگفت زیرساختی که در شهرهای مختلف کشور اجرا می‌شود چه سرانجامی داشتند، با این حال جنوبی‌ها خود کمترین دریافتی را از صادرات نفت داشته و دارند.

در مورد این‌که نفت، گاز و صنایع وابسته به آن چه بلایی بر سر استان‌هایی مانند بوشهر و خوزستان در آورده پیش از این بارها نوشتیم‌ اما این‌که چرا باید این دو استان که علاوه بر نفت و گاز درآمدهای بسیاری از بندرداری و صادرات و واردات کالا دارند نباید اندکی از فروش نفت و گاز به آنها اختصاص یابد، همیشه محل سوال بوده است. با این حال، به‌نظر می‌رسد پس از اتفاقات چند هفته گذشته در خوزستان که اعتراض جمعی مردم این استان زرخیر و مظلوم را در پی داشت، مسوولان یادشان آمد که باید فکری هم به حال استان‌های نفت‌خیز کنند.

متاسفانه در استان بوشهر هم در طول چند سال گذشته از سهم دودرصد نفت که قرار بود اختصاص داده شود خبری نشد و نماینده دولت در استان هم تداوم حضور خودش را بر منافع مردم را ترجیح داده و در این زمینه سکوت‌ عجیبی کرد تا آن‌که رسانه‌ها بالاخره به این مساله پرداختند که بودجه استان بوشهر در کشور در رتبه آخر قرار دارد. با این وجود باز هم نماینده دولت ضمن انکار این مساله اعوان و انصار شبه‌رسانه‌ای خود را به راه انداخت تا بلکه بتواند در مقابل منافع عمومی ایستاده و روسای خود در مرکز را راضی کند، چرا‌که به باور مدیران کشوری هر استانی که با پول کمتری اداره شود، مدیر بهتری دارد و پول‌ها به سمت استان‌هایی می‌رود که مردم مطالبه‌گر و معترضی دارد.

با این حال، در طول ماه‌های گذشته مرکزنشین‌ها به صرافت افتادند که اندکی از درآمد نفت را به استان‌های نفت‌خیز اختصاص دهند، با این حال آنچه که در مجلس مصوب شده با آنچه که باید، تفاوت بسیاری دارد. در وهله اول این توقع پیش می‌آید که منظور از سه‌درصد، سه درصد از درآمدهای حوزه نفت است‌ اما این روزها که نفت به بشکه‌ای 50دلار رسیده گفته می‌شود که سه درصد از درآمد حاصل از صادرات نفت که باز هم عدد بزرگی است که در این مورد در آینده بیشتر خواهیم نوشت. با این حال قرار است یک سه‌درصد دیگر هم به حوزه‌ای دیگر اختصاص یابد، سه درصد حاصل از قراردادهای نفتی به حوزه محیط زیست!

معاون رئیس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست از اختصاص سه درصد تمام قراردادهای نفتی به موضوع رفع معضلات محیط زیستی خبر داد و گفته است که این طرح می‌تواند در مناظق نفت‌خیز از جمله خوزستان، عسلویه و ماهشهر به‌منظور رفع معضلات زیست‌محیطی موثر باشد. البته خانم ابتکار فراموش کرده‌اند که ماهشهر جزو خوزستان و عسلویه هم جزو بوشهر است و در بوشهر علاوه بر عسلویه جزیره خارگ، منطقه بهرگان و در خوزستان آبادان، امیدیه و هورالعظیم قرار دارد! 

معصومه ابتکار که در پنجمین سمپوزیوم بین‌المللی ایران 1404 با محوریت راهبرد مقررات ایمنی و کاهش آلاینده‌های محیط زیست براساس توافقنامه پاریس که با حضور سفرای تعدادی از کشورها برگزار شد سخن می‌گفت، با اشاره به اینکه باید تلاش کنیم از طریق این نشست‌ها و گردهمایی‌ها به اجماع نظری دست پیدا کنیم، یادآور شد که باید در ادامه بتوانیم به یک همکاری و هم‌فکری خوب در حوزه محیط زیست برسیم. برای دستیابی به همگرایی فکری نیازمند حل مشکلات و طراحی چشم انداز افق آینده هستیم.

رئیس سازمان حفاظت محیط ریست در ادامه یادآور شد در شرایطی که بسیاری از مشکلات از جمله رکود تورم و اشتغال در ایران از دغدغه‌های اصلی دولت محسوب می‌شود و مسائل اجتماعی و فرهنگی بسیاری در کشور وجود دارد و دولت تلاش‌های بسیاری برای حل و فصل مناسبات بین‌المللی داشته است که برجام به‌منظور رفع تحریم‌های ظالمانه از جمله این تحرکات است؛ در چنین شرایطی در کنار همه این موضوعات محیط زیست از محوری‌ترین بحث‌های دولت بوده که همواره پیگیری شده است. اگر چه محیط زیست موضوعی است که نتایج آن در بلند مدت قابل احصاء است ولی به‌دلیل شکل‌گیری همکاری‌های فرابخش در دولت در همین مدت سه سال نتایج خوبی به دست آورده‌ایم. کاهش آلاینده‌ها طی‌ چند سال اخیر از جمله این نمونه‌ها است.

مبحث مهمی که خانم ابتکار در ادامه سخنان خود به آن اشاره کرد، موضوع آلاینده‌ها بود، مساله‌ای که چند سالی است در کشور ما محل بحث است و مخالفان دولت در طول ماه‌های گذشته تلاش کرده‌اند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند و از آن به‌عنوان ابزاری برای حمله به دولت استفاده کند. 

وی با اشاره به این‌که در سال 92، حدود 35میلیون شهروند ایرانی در معرض تهدیدات ناشی از آلاینده‌ها قرار داشتند گفت: هزینه آسیب‌های بهداشتی واقتصادی ناشی از آلاینده‌ها در سال 81 ، نه میلیارد تومان برآورد شد. در سه سال اخیر در 40 زمینه کار گروه‌های علمی شکل گرفت و اقدامات موثری از جمله حذف بنزین پتروشیمی، ارتقا کیفیت بنزین به یورو 4 و ارتقای کیفیت خودروها به یورو 4 انجام شد. کارهای ارزشمندی در بخش نفت به‌منظور کاهش آلاینده‌ها و فلرها صورت گرفته است، اخیرا در اهواز تفاهم‌نامه‌ای به‌منظور کاهش فلرها منعقد شد. علاوه بر این من در جریان اقدامات وزارت نفت به منظور کاهش آلاینده‌ها هستم. پالایشگاه تبریز در شرایط حاضر با مکانیسم سی‌دی‌ام فعالیت می‌کرد. همچنین 28 پروژه با مکانیزم سی‌دی‌ام تائید و 18 پروژه ثبت شده که تولید معادل 11 میلیون تن CO2 را کاهش می‌دهند. در دولت یازدهم هیچ طرح بزرگ عمرانی اعم از سدسازی، شهرک‌های صنعتی، فرودگاه‌ها، جاده‌های بزرگ و پتروشیمی‌ها بدون انجام فرآیند ارزیابی زیست محیطی اجرا نشده است، 67 طرح از دوران قبل داریم که بدون انجام ارزیابی زیست محیطی شروع شده‌اند ولی ما در حال روشن کردن تکلیف آنها هستیم.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با اشاره به لایحه هوای پاک گفت که این لایحه نیز در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار دارد که ساز و کار اقتصاد سبز نیز در آن لحاظ شده است، افزون بر اینها هفته گذشته در بودجه سال 96 گام مهمی برای حوزه محیط زیست برداشته شد و آن این بود که سه درصد تمام قراردادهای نفتی باید به موضوع رفع معضلات محیط زیستی اختصاص داده شود. این موضوع می‌تواند در مناطق نفت خیز از جمله خوزستان عسلویه و ماهشهر به‌منظور تامین منابع مالی در جهت رفع معضلات موثر باشد.