کریم جعفری
در مورد افغانستان نگاه ایران به‌صورت شفاف به وزیر خارجه پاکستان اعلام شد، هرچند این موضوع ناراحتی و دلخوری طرف پاکستانی را در پی داشت که آمده بود تا به‌صورت کامل افغانستان را ببلعد. رفتار پاکستانی‌ها در مورد افغانستان چندان مطلوب نیست چراکه این کشور، افغانستان را به لحاظ امنیتی و نظامی می‌خواهد نه توسعه‌یافته اقتصادی. سیدابراهیم رئیسی هم در سخنان تلویزیونی خود نکات مهمی در مورد سیاست کلی دولت، که حتما سیاست نظام است در مورد این کشور بر زبان راند.
«افغانستان با ظلم امریکایی‌ها جراحت بزرگی برداشته است. امروز مجامع بین‌المللی اعلام می‌کنند بیش از ۳۰ هزار کودک افغانستانی دچار مجروحیت شده‌اند. امروز سه میلیون افغانستانی در ایران میهمان ما هستند که دچار آسیب شده‌اند. حضور امریکایی‌ها موجب تضییع حقوق بسیاری از افغانستانی‌ها شده است. راهکار افغانستان این است که دولتی در افغانستان حاکم شود که با رای و اراده مردم افغانستان باشد ما از دولتی که برخواسته از مردم افغانستان باشد حمایت می‌کنیم. امنیت افغانستان امنیت ماست و اولویت ما ارتباط با همسایگان است.
فیض حمید، رئیس سازمان اطلاعات ارتش پاکستان. فکر می‌کرد روزی از او به‌عنوان پدر افغانستان یاد خواهند کرد و کسی که با استفاده از یک اقلیت قومی افغانستانی کل این کشور را گرفت و آن را به حیات خلوت پاکستان تبدیل کرد. اما حمید فیض در حالی از مقامات دولتی خواسته تا این موضوع را به‌ویژه به طرف ایرانی برسانند تا این خواسته را قبول کند، اما واقعیت این است که در تهران تا این لحظه کسی برای این ایده و درخواست فیض و اطرافیانش ارزشی قائل نشده است. اگر پاکستان قرار است افغانستان را به‌عنوان حیات خلوت خودش بداند باید توانایی پرداخت هزینه‌های اقتصادی آن را هم داشته باشد، نه اینکه بخواهد از جیب چین پرداخت کند.
مشکل برای طرف پاکستانی این است که اگر ایران با خلافت و امارت دست‌پرورده‌های سازمان امنیت ارتش پاکستان در کابل مخالفت کند، چینی‌ها یک یوان هم در افغانستان هزینه نخواهند کرد. این موضوع تا آنجا اهمیت دارد که طرف پاکستانی حتی از چینی‌ها خواستار برگزاری نشست سه‌جانبه‌ای در اسلام‌آباد شد که تهران آن را رد کرد. در واقع، پاکستان در تلاش بود تا تهران افغانستان را به این کشور ببخشد! در حالی که برای ما ایرانی‌ها سرنوشت میلیون‌ها افغانستانی بسیار مهم است و آن‌ها خود باید در مورد آینده کشورشان تصمیم بگیرند و این ربطی به اسلام‌آباد ندارد.
سفر ژنرال فیض حمید به کابل بر خلاف همه دروغ‌هایی که توسط رسانه‌های پاکستانی و نزدیک به طالبان و الجزیره داده می‌شد نه برای رایزنی در مورد تشکیل دولت آینده که برای حل‌وفصل اختلافات میان خود رهبران طالبان بوده است. اشرف غنی در آخرین روزهای حضورش در کابل برای آنکه دست پاکستانی‌ها را در پوست گردو بگذارد کابل را به شبکه حقانی داد و بعد فرار کرد و این دست برتری را به رهبران این شبکه داد تا ادعای بیشتری در مورد قدرت داشته باشند و حتی به رهبری آینده فکر کنند.
مشکل ژنرال پاکستانی و طراحان اطراف او این است که توان مالی برای پشتیبانی از طالبان را ندارند و کمک‌های قطر و امارات و برخی دیگر از کشورهای عرب و غیرعرب هم چیزی نیست که بتواند مشکلات این کشور را حل کند. همین الان طالبان حقوق ماه آینده کارمندان و حتی اعضای خودش را ندارد که پرداخت کند و این مساله به‌شدت برای همه این طرف‌ها مشکل‌ساز شده است. حضور حمید گل در کابل علاوه بر رتق و فتق این مشکلات، نشان می‌دهد که رهبران طالبان در اداره امور به‌شدت دچار مشکل هستند و البته یک دلیل دیگر هم دارد.
این حضور در حالی که در قاموس پاکستانی‌ها یک اظهار قدرت پس از ترک افغانستان توسط قوای غربی و متحدان امریکا است، روی دیگری هم دارد که در میان غرور کاذب ناشی از اشغال کابل و فروپاشی ژریم سابق فعلا دیده نمی‌شود. آن رو هم، مشخص شدن بیش از بیش اطاعت‌پذیری رهبران طالبان و حرف‌شنوی آن‌ها از رئیس دستگاه امنیتی پاکستان است. این مساله ضربه سنگینی را هم به طالبان و حکومت آن‌ها وارد می‌کند و هم کینه و عداوت بخش بزرگی از مردم افغانستان را که با پاکستانی‌ها صنمی ندارند عمیق‌تر و گسترده‌تر خواهد کرد.
این نکته را هم باید بنویسم که برخی گفته‌اند حضور این ژنرال پاکستانی در کابل برای طراحی اشغال پنجشیر بوده است. طالبان بدون حضور فیض حمید کابل را گرفت، نیازی به حضورش در کابل برای اشغال پنجشیر نیست، بلکه نیروهای نظامی و افسران پاکستانی در میدان نبرد در کنار طالبان حضور دائمی دارند. یک ژنرال امنیتی (تقریبا مقابل وزیر اطلاعات در کشور ما محسوب می‌شود) کار چندانی به امور نظامی و فیزیکی ندارد و بیشتر مباحثش سیاسی و امنیتی است، به همین دلیل برای من قابل پذیرش نیست که به‌خاطر پنجشیر به کابل سفر کرده باشد، بلکه مسائل بزرگ‌تر بوده‌اند.
در مجموع باید گفت پیروزی طالبان در افغانستان برای ژنرال حمید و سایر مقامات پاکستانی حکم لیموشیرین را دارد که فعلا شیرین است و هر چه بیشتر جویده شود، تلخی‌اش عیان‌تر و بر آن شیرینی غلبه خواهد کرد. پاکستانی‌ها و رهبران طالبان وقتی با واقعیت‌های میدانی در حکومت روبه‌رو شوند و ببینند که نمی‌شود با جیب خالی حکومت کرد، متوجه خواهند شد که این مرحله از بازی هم بدون نتیجه به پایان می‌رسد. اینکه شما فقط حاکم باشی و به مردم خدمات روزمره و اولیه را ندهید، چاره کار نیست....
پربازدید ها