کریم جعفری

اقدام رئیس‌جمهور ترکیه در عنصر نامطلوب خواندن سفیر 9 کشور اروپایی به همراه امریکا و دستور به وزیر امور خارجه برای اخراج این سفرا در طول یکی دو روز گذشته سروصدا بسیاری کرده است. رجب طیب اردوغان در حالی این دستور را داده که به گفته او درخواست سفرای 10 کشور اروپایی و امریکا برای آزادی عثمان کاوالا، دخالت در امور داخلی این کشور بوده است.

این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که با مخالفت و واکنش شدید مخالفان اردوغان روبه‌رو شده است. کمال قیلیچداراوغلو، رهبر حزب اپوزیسیون مردم جمهوری‌خواه ترکیه در توئیتی نوشت: شخصی که به سرعت کشور را به ورطه نابودی کشانده، دستور داده تا ۱۰ سفیر به‌عنوان عناصر نامطلوب اعلام شوند. می‌توانم صریحا بگویم که دلیل این اقدامات حفاظت از منافع ملی نیست بلکه ایجاد بهانه‌های ساختگی برای فروپاشی اقتصادی است که او نابودش کرده است.

گفتنی است ۱۰ سفیر امریکایی و اروپایی در این بیانیه خود خواستار یک راه‌حل عادلانه و سریع برای پرونده کاوالا شدند که از اواخر سال ۲۰۱۷ به اتهام تامین مالی اعتراضات و شرکت در کودتای نافرجام در زندان است. در بیانیه‌ای که توسط برخی از این سفارتخانه‌ها به اشتراک گذاشته شد، ضمن درخواست برای یافتن راه‌حلی منصفانه و سریع برای پرونده کاوالا، نسبت به تاثیرات منفی آن پرونده بر رعایت دموکراسی در ترکیه ابراز نگرانی شده بود.

این در حالی است که این اقدام دولت ترکیه با واکنش این کشورها روبه‌رو شده است. وزارت خارجه امریکا اعلام کرد منتظر است تا طرف ترکیه‌ای تصمیم آنکارا در اخراج سفیران ۱۰ کشور از جمله سفیر واشنگتن را روشن کند. این درحالی است که سوئد، نروژ و هلند اعلام کردند که هیچگونه ابلاغیه رسمی از ترکیه در مورد اخراج سفیران خود از آنکارا دریافت نکرده‌اند. ما این گزارش‌ها را خوانده‌ایم و در این باره از وزارت خارجه ترکیه درخواست شفاف‌سازی داریم.

همزمان سوئد، نروژ و هلند اعلام کردند که هیچگونه اطلاعیه رسمی از ترکیه در مورد اخراج سفیران خود از آنکارا دریافت نکرده‌اند. علاوه بر این وزارت خارجه نروژ تصمیم اردوغان را محکوم و اعلام کرد، سفیر این کشور هیچ اقدامی انجام نداده است که اخراج وی توسط ترکیه را توجیه کند. نروژ متعهد شد که بر ترکیه در زمینه حقوق بشر و دموکراسی فشار خواهد آورد. دولت آلمان نیز اعلام کرد که در حال انجام رایزنی‌های فشرده با ۹ کشور دیگر برای بحث در مورد تصمیم ترکیه برای اخراج سفیران خود است.

از سوی دیگر، یک روزنامه امریکایی گزارش داد که مخالفان دولت ترکیه در حال تشکیل یک جبهه متحد و سازمان‌دهی شده برای جایگزینی رئیس‌جمهور فعلی بوده و حتی درصدد فشار برای برگزاری انتخابات زودهنگام در سال آینده میلادی هستد تا حاکمیت ۱۹ساله اردوغان را به چالش بکشند.

به نوشته نیویورک تایمز، به‌نظر می‌رسد رهبران شش حزب مخالف دولت ترکیه، همزمان با مذاکره بر سر یک اتحاد گسترده میان خود، در مورد تبدیل انتخابات بعدی به‌نوعی همه‌پرسی در مورد سیستم ریاست‌جمهوری هم توافق کرده‌اند، سیستمی که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، چهار سال پیش معرفی کرده و آن را یکی از افتخارآمیزترین دستاوردهای خود می‌داند.

مخالفان اردوغان می‌گویند که سیستم ریاست‌جمهوری، به او اجازه داده تا با تشکیل دولتی تقریبا استبدادی، به رشد فساد کمک کرده و به خودکامگی در حکومت، تعیین سیاست‌های اقتصادی، کنترل دادگاه‌ها و زندانی کردن هزاران مخالف سیاسی منجر شود. مخالفان اردوغان، با قرار دادن بازگشت به نظام پارلمانی در دستور کار خود، امیدوار هستند تا بحث را به مساله اساسی وخامت سلامت دموکراسی در ترکیه بکشانند.

تشکیل ائتلاف گسترده مخالفان، استراتژی‌ای است که در کشورهای زیادی که در آن حاکمان خودکامه، از پوتین در روسیه تا ویکتور اوربن در مجارستان، با استفاده از شکاف‌های میان احزاب مخالف خود، قدرت خود را افزایش داده‌اند، در حال اجرا است. به‌تازگی، این رویکرد در انتخابات جمهوری چک نتیجه خوبی داشت، جایی که ائتلاف گسترده‌ای از احزاب راست میانه برای شکست نخست‌وزیر آندره بابیش گرد هم آمدند.