الهام بهروزی

چند روز دیگر عید نوروز فرا می‌رسد و استان بوشهر پذیرای خیل عظیمی از مسافر و گردشگر می‌شود، البته با توجه به کمبود زیرساخت‌ها و تجهیزات گردشگری در استان همان بهتر است که گفته شود مسافر؛ چراکه با وجود رشد 53 درصدی ظرفیت اقامتی استان، اما همچنان شاهد خاموشی چراغ دیگر حلقه‌های زنجیره گردشگری در این منطقه هستیم و امسال هم باید پذیرای مسافران باشیم تا گردشگران!

این در حالی است که انتظار می‌رفت پیش از رسیدن نوروز 1402، مسوولان و متولیان گردشگری استان با شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها، طرح‌ها و برنامه‌های جدید و جذابی برای جذب حداکثری گردشگران که به درآمدزایی و پویایی اقتصاد گردشگری استان کمک شایانی می‌کند، پیش‌بینی و اجرایی کنند؛ ولی متاسفانه غیر از توسعه ظرفیت اقامتی استان، در بسیاری از بخش‌های دیگر همچنان کمیت‌مان لنگ می‌زند و عملا طرح یا پروژه کلانی در این حوزه برای نوروز 1402 طراحی نکرده‌ایم. این در حالی است که دو استان همجوار (خوزستان و هرمزگان) که در مقایسه با بوشهر مرز کمتری با خلیج فارس دارند، با برنامه‌ها و تورهای مهیج و گردشگرپسند، به استقبال نوروز می‌روند.

در این میان، افزایش افسارگسیخته قیمت بلیت هواپیما و تورهای گردشگری هم قوز بالا قوز شده تا گردشگران قید سفر به استان بوشهر را بزنند، مساله‌ای که اگر امروز مسوولان بر آن نظارتی نداشته باشند، در آینده برای صنعت گردشگری استان عواقب جبران‌ناپذیری به همراه خواهد داشت.

این بی‌برنامگی ناشی از ضعف کارگروه گردشگری استان است که در طول سال نتوانسته نقشه‌راه مدونی را برای گردشگری استان تعریف کند. بی‌شک در خلأ آن، نوروز پیش‌رو باز هم با تجمیع چادرهای مسافری و پخت و پز مسافران در پیاده‌روها به‌ویژه در بنادری مثل گناوه، دیلم، کنگان و دلوار روبه‌رو خواهیم بود. هرچند مسوولان شهری و اجرایی در این ایام عزم خود را برای جلوگیری از برپایی چادر در پیاده‌روها جزم کرده‌اند؛ ولی باید دید چه می‌شود؟!

نگارنده با اینکه پیش از این، بارها در گزارش‌های متعدد به خلأها و حفره‌هایی که در صنعت گردشگری به‌ویژه در بندر گناوه و بوشهر موجب به‌وجود آوردن تجربیات تلخی برای استان شده، پرداخته است؛ اما حرکت مسوولان گردشگری استان برای رفع این نقصان‌ها لاک‌پشت‌وار بوده و گواه این ادعا هم کمترین سهم استان در تبلیغات و تورهای گردشگری کشور و چینش منظم حلقه‌های زنجیره گردشگری در کنار هم است.

باید اعتراف کرد اسماعیل سجادی‌منش، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر در طول یک‌سال اخیر در جذب اعتبارات ملی، زمینه‌سازی ثبت جهانی عبای دشتی و همچنین انجام یا برنامه‌ریزی کاوش‌های باستان‌شناسی در مناطق باستانی و تاریخی مثل سیراف و تل‌پی‌تل برای کشف هویت و تاریخ دیرینه این اقلیم نمره قابل قبولی گرفته؛ اما در تخصیص اعتبارات این اداره‌کل به پروژه‌های مهم و گردشگرپسند دچار بی‌سلیقگی شده است. در نتیجه این بی‌سلیقگی، عملا بسیاری از بناهایی که به‌دلیل شهرت و اهمیتی که در تاریخ معماری و فرهنگ این منطقه داشتند، در نوروز 1402 هم همچنان در حال مرمت باقی بمانند؛ عمارت‌هایی مثل ملک، حاج‌رئیس و قلعه نصوری (سیراف) که قربانی نبود اعتبار کافی برای تکمیل شده‌اند، این در حالی است که هر کدام از این بناها به‌دلیل معماری منحصربه‌فرد و هنرمندانه‌شان این پتانسیل را دارند که نگاه هر گردشگر و مسافری را به خود جذب کنند.

غیر از بناهای تاریخی، برخی طرح‌های کلان دیگر در حوزه گردشگری در استان وجود دارد که باوجود تصویب تسهیلات دولتی ولی به‌دلیل اختصاص نیافتن به‌موقع اعتبار امسال ناتمام ماندند. طرح‎‌هایی که در صورت راه‌اندازی تحولی را در صنعت گردشگری استان ایجاد خواهند کرد؛ چون در این طرح‌ها مهم‌ترین حلقه‌های زنجیره گردشگری شامل هتل و اقامتگاه‌ها، حمل و نقل، غذا و نوشیدنی و جاذبه‌ها و تفریحات در کنار هم چیده شده است.

بی‌شک در یک سال اخیر متولیان گردشگری این فرصت را داشتند تا با شناسایی فرصت‌ها، طرح‌های مبتکرانه‌ای را برای توسعه گردشگری به‌ویژه در مرکز استان و گناوه که رکوردار پذیرش مسافر نوروزی در سال‌های اخیر است، طراحی می‌کردند. طرحی مثل راه‌اندازی «خیابان غذا» در سواحل دریا که ضمن پویاسازی و درآمدزایی برای جوامع محلی، زمینه‌ساز راه‌اندازی گردشگری غذا و گردشگری شبانه در استان می‌شد؛ چراکه استان بوشهر در زمینه غذاهای دریایی و بومی بسیار مستعد است و غذاهای طبخ‌شده در این منطقه در عین خوش‌طعم و خوش‌ظاهر بودن، از خواص درمانی بالایی برخوردارند ولی ظاهرا این فرصت استثنایی امسال هم در برنامه متولیان گردشگری در نوروز پیش‌رو گنجانده نشده است!

این در حالی است که نوروز امسال بسیار خاص است؛ چون با ماه مبارک رمضان همراه شده و این یک فرصت است برای ترویج و معرفی غذاها، آیین‌ها و رسوم دیرینه این منطقه؛ آیین‌هایی که برخاسته از اندیشه، اقلیم، ذائقه و باورهای ناب مردمان آن است و میراث فرهنگی ناملموس ما به‌شمار می‌روند. این آیین‌ها ورای زیبایی‌های معنوی‎شان، از جنبه نمایشی، موسیقایی و هنری بسیاری برخوردارند که می‌توان در هنگام افطار برخی از آن‌ها را در کنار پخت شرینی‌جات و آش‌ها و غذاهای بومی در قالب جشنواره‌ای بومی محلی به گردشگران و مسافران شناساند.

طبیعتا برپایی جشنواره‌های بومی محلی و نمایشگاه‌های صنایع دستی در ایام نوروز در سواحل استان به جذابیت و پرشور شدن شهر می‌افزاید و بدین شکل گردشگران به‌شکل ملموسی با نوع پوشش، خوراک و سنن مردم این منطقه آشنا می‌شوند. البته برپایی این رویدادها ساز و کار خاص خود را می‌طلبد که با تعامل متولیان شهری و گردشگری استان ممکن می‌شود.

همان‌طور که می‌دانید سواحل ماسه‌ای و همجواری با خلیج زیبای فارس و برخورداری از آب و هوایی معتدل در نوروز موجب ویژه شدن موقعیت استان نزد مسافران منطقه سردسیر شده اما این موقعیت را می‌توان با راه‌اندازی تورهای گردشگری نوروزی با بازدید از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی شهرها و همچنین تعریف بازی‌های هیجان‌انگیز دریایی ارتقا داد که متاسفانه در سال‌های گذشته در این زمینه استان ما موفق ظاهر نشد؛ چون نه ون‌های ویژه گردشگری و نه اتوبوس‌های استانداردی برای جابه‌جایی بین شهری گردشگران  در استان وجود نداشت و امسال هم این خلأ به چشم می‌آید و باید دید که در 10 باقیمانده آیا اهتمامی برای رفع این نقیضه و راه‌اندازی تورهای گردشگری بین‌شهری از سوی متولیان گردشگری استان شکل می‌گیرد؟!

اما مساله‌ای که در ایام نوروز بیش از هر چیزی رنج‌آور و موجب بی‌میلی گردشگران به انتخاب بوشهر به‌عنوان مقصد سفرشان در این ایام می‌شود، کمبود زیرساخت‌های اقامتی در شهرهای گردشگرپذیر و مسافرپذیر استان مثل گناوه، بوشهر و دلوار می‌شود. در سال گذشته، این کمبود در بندرگناوه تا بدانجا رخ عیان کرد که پیاده‌روهای این شهر به‌ویژه در قسمت ساحلی کاملا در سیطره چادرهای مسافرتی درآمده بودند و کمپ‌های نوروزی جوابگوی جمعیت سرازیر شده به گناوه نبودند و متاسفانه سرویس‌های بهداشت و حمام کافی هم برای رفع نیاز مسافران وجود نداشت و این مساله ضمن زشت‌شدن سیمای شهر، وضعیت بدی را در شهر ایجاد کرده بود. با مشاهده این وضعیت انتظار می‌رفت که امسال دست‌کم در این بندر تجاری، زیرساخت‌های اقامتی در کنار مراکز تفریحی- پذیرایی توسعه پیدا کند ولی به‌دلیل کارشکنی شهرداری این شهر ظاهرا اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در جذب بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این بخش ناکام ماند.

همین وضعیت در مرکز استان هم دیده شد که در این رابطه، امسال کارگروه سفرهای نوروزی استان در جلسات متعددی که برگزار کرد، درصدد برآمده‌ تا با تعریف چهار کمپینگ در بوشهر (دهکده گردشگری امید، پارک لیان، پارک شغاب و زمین استانداری در میدان انتظام) ساماندهی مسافران با وضعیت و کیفیت مطلوب‌تری در مقایسه با سال گذشته صورت بگیرد ولی با توجه به اینکه هفته اول نوروز همراه با بارندگی است، آیا تدابیر لازم برای میزبانی مطلوب از مسافران در این کمپ‌ها اندیشیده شده است؟!

بی‌شک انتظار می‌رفت که استان ثروتمندی مثل بوشهر با آمادگی بیشتری به استقبال نوروز 1402 می‌رفت اما امسال هم با وضعیتی شبیه سال قبل و با همان کمبودها، بیشتر پذیرای مسافران نوروزی خواهد بود تا گردشگران! در صورتی که می‌توانست با تکمیل ساختار گردشگری استان، میزبان گردشگرانی باشد که در این اوضاع به‌ریخته اقتصادی، مرهمی بر زخم‌های ناسورمان باشد و به درآمدزایی و ارزآوری و توسعه صنعت گردشگری استان بیفزایند اما باز هم در سایه تعلل‌ها و بی‌برنامگی‌ها فقط باید دل به آمار بالای بازدید مسافران از استان دل خوش کنیم آن هم با کمترین بهره اقتصادی برای استان! این در حالی است که می‌شد ضمن پز دادن به این آمار، با طراحی طرح‌های توسعه‌محورانه جانی به صنعت گردشگری استان به‌ویژه گردشگری دریایی که داعیه قطب آن بودن در کشور را داریم، بدهیم!

می‌شد با راه‌اندازی هتل‌ها و رستورانی‌های دریایی مثل هتل‌لنج‌ها و کافه‌لنج‌ها، راه‌اندازی بازی‌های دریایی خانوادگی و... مقدمات رونق گردشگری دریایی را در همین سالی که گذشت، فراهم کرد اما به‌دلیل وجود افکاری بسته و بدون تخصص کافی ظاهرا تنها باید به همین مسافرپذیر بودن استان دل بست و از رویای گردشگرپذیری این خطه دیدنی و مستعد گذشت. بی‌شک تا زمانی که نقشه‌راهی برای گردشگری استان تعریف نشود نه می‌توان از بافت تاریخی برای جذب گردشگر استفاده کرد و نه با ایجاد مراکز اقامتی و توسعه بنادر تجاری به توسعه صنعت گردشگری امیدوار شد، زیرا تا زمانی که عزمی برای آسایش و رفاه مسافران در استان وجود نداشته باشد، نمی‌توان بوشهر را به قطب گردشگری دریایی کشور تبدیل کرد.