:بامداد‌جنوب/عبدلله محمد‌‌علی‌پور
استان بوشهر سال‌هاست که میزبان بزرگترین پروژه صنعتی خاورمیانه است.
پروژه‌ای که مانند موتورهای دیزلی به‌کندی آغاز شد و حالا سرعت پیشرفت فوق‌العاده‌ای به‌خود گرفته است. اما در میان این افت و خیزهای سرعت و رقابت با کشور کوچک جنوبی، همواره این سوال و البته خواسته عمومی وجود داشته است که سهم استان بوشهر از این همه مخارج و هزینه‌ها چه بوده است؟ و حالا که پس از پارس جنوبی، نوبت به توسعه توسعه پارس شمالی رسیده است، چه درس‌هایی برای استفاده حداکثری از فرصت‌های پیش‌رو کسب کرده‌ایم؟
عده‌ای فکر می‌کنند که هر زمان از سهم استان بوشهر از درآمدها و هزینه‌های توسعه پارس جنوبی سخن به میان می‌آید، منظور پرداخت صدقه و کمک‌های خیرخواهانه به منطقه حوزه نفوذ پارس جنوبی است و گروهی هم فکر می‌کنند که تنها راهی که مجتمع‌های عظیم صنعتی واقع در عسلویه می‌توانند به استان کمک کنند، تیم‌داری و مواردی از این دست است.
بر اساس این تفکر، پارس جنوبی در صورتی به استان منفعت می‌رساند که قسمتی از سودش را به‌صورت بلاعوض به شهرداری‌ها و دهیاری‌ها پرداخت کند تا بخشی از آسیب‌های زیست محیطی و آلایندگی حاصل از فعالیت‌های صنعتی را جبران کند، یا این‌که مالیات‌ها و عوارض خود را در قالب ارزش افزوده و عوارض آلایندگی پرداخت کند تا به‌وسیله سازمان امور اقتصاد و دارایی بخشی از آن به استان برگردد.
واقعیت این است که اتفاق‌های گفته شده بر اساس جبر قوانین و رویه‌هایی که وجود داشته است، کم‌وبیش در این سال‌ها رخ داده است و واحد‌های صنعتی موجود در عسلویه و منطقه ویژه اقتصادی پارس، راهی جز این نداشته‌اند و شاید با کمال میل این هزینه‌ها را پرداخت کرده باشند.
اما آنچه از آن به‌عنوان سهم استان بوشهر از توسعه پارس جنوبی یاد می‌شود، چیزی سوای از عناوین بالا و جزء آن دسته مواردی است که برای اجرای آنها الزام قانونی وجود نداشته است و شرکت‌های صنعتی در این 20 و چند سال با اختیار و اراده خود دست به آن زده‌اند. از جمله این موارد و شاید مهم‌ترین آنها، سهم شرکت‌های تولیدی و خدماتی استان از هزینه‌های انجام شده در پارس جنوبی است. سهمی که به گواه آمارها و فعالان اقتصادی استان، بسیار اندک بوده است.
اهمیت سهم شرکت‌های تولیدی استان در مخارج شرکت‌های نفت و گاز از آن جهت است که شرکت‌های صنعتی استان، به عنوان موتورهای توسعه اشتغال و درآمد غیر نفتی بوده و ضمن برآورده کردن نیازهای شرکت‌های بزرگ نفتی و گازی مستقر در پارس جنوبی، می‌توانستند به شرکت‌های بزرگ‌تری تبدیل شوند که در عرصه بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشند.
واقعیت این است که اکثر شرکت‌های تولیدی استان که در مقیاس‌های کوچک و متوسط مشغول فعالیت هستند، در حال حاضر و بدون این‌که کوچکترین توجهی از سوی پارس جنوبی به آنها شده باشد، ظرفیت‌های تولیدی خوبی داشته و تولیداتی در سطح کیفیت جهانی تولید می‌کنند. این در حالی است که اگر در مدت حضور صنایع بزرگ، حداقل توجهی به آنها می‌شد و بخش کوچکی از خریدهای میلیاردی پارس جنوبی از این شرکت‌ها انجام می‌گرفت، حالا صنعت استان حال و روز دیگری داشت.
اما عده‌ای به این بهانه که کیفیت محصولات استان بوشهر پایین است، سال‌هاست که خواسته یا ناخواسته به ضعیف‌تر شدن و نابودی صنعت استان دامن زده‌اند. بهانه‌ای که همیشه در حد یک ادعای اثبات نشده باقی مانده و شرکت‌های بوشهری همچنان در حسرت نیم‌نگاهی از سوی صنایع نفت و گاز عسلویه هستند.
شاهد این ماجرا، جلسه چندماه پیش مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی پارس و مدیران صنایع وابسته با شرکت‌های صنعتی استان است که در همان زمان از آن به‌عنوان اولین جلسه مشترک مدیران نفتی با فعالان اقتصادی استان یاد شد و این بدین معنا بود که در فاصله 14 ساله 1380 تا 1394، هیچ کس به فکر برقراری چنین ارتباطی نبوده یا موفق به انجام آن نشده بود.
با این حال، این جلسه هم دردی از صنعت استان دوا نکرد و به انعقاد چند قرارداد خرید از صنایع استان باقی ماند، چراکه همان‌طور که در مهدی یوسفی مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی پارس در این جلسه هم گفته بود، قرار نبود در نشست فعالان اقتصادی و مدیران نفتی، تصمیم الزام‌آوری برای شرکت‌های نفتی گرفته شود. بلکه خواهش، توصیه و ریش سفیدی باعث جمع شدن شرکت‌های نفتی و انعقاد آن چند قرارداد محدود شده بود.
به همین دلایل هم فعالان اقتصادی استان همواره از نبود سهم مشخص و قانونی صنایع استان در خریدهای پارس جنوبی گلایه داشته‌اند.
اما این روزها خبرهای خوش و البته سرشار از دلهره‌ای برای صنعت‌گران و تولیدکنندگان استان از توسعه میدان گازی پارس شمالی به گوش می‌رسد. توسعه‌ای که به‌دلیل کاهش درآمدهای ارزی دولت و کمبود بودجه برای چند سال متوقف مانده بود و معلوم نیست که آیا صنایع استان بتوانند سهمی در هزینه‌ها و مخارج آن داشته باشند یا خیر.
آنچه مسلم است این‌که اگر قرار باشد در روزهای برنامه‌ریزی برای توسعه پارس شمالی، دست روی دست بگذاریم و اختیار عمل را به دست مسوولان وزارت نفت بگذاریم، نه‌تنها چیزی عایدمان نمی‌شود، بلکه وسعت زیادی از زمین‌های استان را نیز از دست خواهیم داد.
حالا دیگر واقعا نوبت به مسوولان استان و به‌خصوص نمایندگان محترم استان در مجلس شورای اسلامی رسیده است تا برای تصویب قوانینی در حمایت از صنعت استان تلاش کنند و در این زمینه هم می‌توانند از تجربه‌های موفق همکارانشان در استان‌های دیگر نیز کمک بگیرند. مانند تجربه استان هم‌جوار شمالی در سال‌های دور که موفق به انحراف مسیر خط انتقال گاز کشور و رساندن آن به یکی از شهرهای استان فارس شدند.
میدان گازی پارس شمالی در 120 کیلومتری جنوب شرقی بوشهر در آب‌های نیلگون خلیج فارس به عمق صفر تا 30 متر به فاصله 10 تا 15 کیلومتری از ساحل واقع شده است. این میدان که در عمق چهار هزار متری زیر سطح زمين واقع شده است دارای مساحتی معادل 25 در 20 کیلومتر مربع است و به‌شکل گنبدی با شیب ملایم کمتر از 20 درجه است.
این میدان دارای گاز ترش با مایعات گازی همراه است و ذخیره آن 1/57 تریلیون فوت مکعب است که 72 درصد آن در مخزن بالائی بنام کنگان و دالان فوقانی و 28 درصد بقیه ذخیره مخزن زیرین بنام دالان تحتانی است .
میدان پارس شمالی در سال 1965 کشف شده و تاکنون 17 حلقه چاه در آن حفاری و 26 سکوی دریایی (سکوی چاه و منی فولد و بهره‌برداری) در این میدان نصب شده است. مطالعه و طرح اولیه میدان شامل تولید 3600 میلیون فوت مکعب گاز در روز در 2 فاز شامل هزار و 200 میلیون فوت مکعب در روز گاز ترش نم زدائی شده به‌منظور تزریق در میدان‌های نفتی جنوب کشور و فاز دوم شامل تولید دو هزار و 400 میلیون فوت مکعب گاز ترش با انجام فراورش مورد نیاز ( نم زدایی، شیرین‌سازی و گوگرد زدایی) سپس صدور و یا اضافه شدن به تولید داخلی کشور بوده است.
مطالعه و طرح توسعه جاری میدان در بخش بالا دستي شامل تولید 3600 میلیون فوت مکعب در روز گاز ترش نم زدایی شده در چهار فاز 900 میلیون فوت مکعبی جهت تغذیه به کارخانجات تولید LNG بمقدار 20 میلیون تن در سال است.
مدت زمان تولید ثابت روزانه 25 سال و مدت زمان کل تولید میدان 35 سال مي باشد كه ضریب بازیافت تولید فوق الذکر میدان حدود 1/61 درصد است.
