الهام بهروزی
اینجا تالاب دير- بردستان است؛ تالابی که در بطن خود جنگل‌های کم‌نظير و منحصربه‌فرد حرا را جاي داده است و زيستگاه مستعدي براي جانوران، گیاهان و پرندگان آبزی و کنار آبزی به‌شمار می‌رود. این تالاب در حدوده خور بردستان حد فاصل دیر- بردستان واقع شده است که سال گذشته با تلاش و پیگیری‌های مجدانه کانون رشد و توسعه «نجیرم» و انجمن محیط زیستی «سوکا»ی دیّر و با همراهی مردم شهرستان دیّر و اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر ثبت ملی شد.
بدیهی است با ثبت ملی این تالاب انتظار می‌رفت که برخی از مسوولان و افراد خاص که در سکان‌های مهم تصمیم‌گیری استان قرار گرفته‌اند چشم بر سودجویی و بی‌درایتی خود ببندند و دیگر اصراری به مصوب کردن طرح‌های غیرکارشناسی‌شده و غیراصولی در این محدوده نکنند ولی ظاهرا برای این مسوولان غیرمتخصص و بدون دانش، فرقی ندارد که اینجا تالاب باشد یا خور؛ چون آن‌ها به بهانه توسعه یا گردشگری در پی به کرسی نشاندن تصمیمات بی‌اساس و ویرانگر خود هستند!
این در حالی است که این تالاب در خود یکی از بی‌نظیرترین جنگل‌های حرا را در جنوب کشور جای داده است؛ جنگل‌های که در بقای زیست‌بوم جانوری و گیاهی این منطقه نقش کلیدی ایفا می‌کند. در این باره احسان عابدی، عضو هیات‌علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی کشور پیش از این به بامداد جنوب گفته بود: «جنگل‌های مانگرو (حرا) میزبان طیف وسیعی از گونه‌های آبزی هستند و سطح بالایی از تولیدات اولیه اقیانوس‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. در واقع این اکوسیستم‌های پر تولید، چرخش مواد مغذی را در خود جای داده‌اند. بعضی از گونه‌های مانگرو باعث تجمع فلزات سنگین در بافت خود می‌شوند و از این طریق فلزات سنگین خطرناکی مانند جیوه، سرب، روی و کادمیوم را از محیط دریایی حذف می‌کنند. بنابریان ما نباید به ذخیره‌گاه‌های طبیعی و دارای قدمت‌مان دست‌اندازی کنیم؛ بلکه به‌جای آن و به بهانه حفظ محیط زیست باید چند صد متر آن‌طرف‌تر دست به کاشت مصنوعی گیاه حرا بزنیم.»
با توجه به اهمیت این درختان مقاوم و مفید، متاسفانه در کمال حیرت شاهد مصوب شدن مرموزانه یک طرح پرورش لارو میگو، آن هم از سوی کمیسیون ماده ۱۱ قانون هوای پاک به ریاست معاون عمرانی استانداری در محدوده تالاب دیر- بردستان هستیم که بی‌شک اجرایی شدن این پروژه مانند دیگر پروژه‌های غلط دیگری مثل معدن مرمریت در دشتی، دهکده امید در حاشیه اتوبان امام علی در بوشهر، احداث دهکده گردشگری در محدوده ساحل بندر گناوه، احداث سایت پرورش لارو میگو در روستای گردشگری چاهک و ... صدمات جبران‌ناپذیری به اکوسیستم گیاهی و جانوری این استان وارد خواهد کرد؛ هرچند بیشتر این طرح‌ها که به‌صورت غیراصولی و با اعمال فشار از سوی افراد خاص در استانداری اجرایی شده بودند با اعتراض مردمی و سمن‌ها متوقف شدند اما متاسفانه هنوز عبرتی برای این مدیران در تصمیم‌گیری‌های اشتباه نشده است.
بدون شک راه‌اندازی سایت پرورش لارو میگو در حریم و محدوده تالاب دیر- بردستان یک تصمیم نابخردانه و کاملا در تضاد با حفاظت از محیط زیست است که خواه ناخواه حیات جنگل‌های حرا در این منطقه را تهدید خواهد کرد و افزون بر این، موجب تخریب زیستگاه‌های طبیعی جانوری و گیاهی و مرگ پرندگان آبزی و کنار آبزی خواهد شد و همین مساله موجب اعتراض و واکنش سمن‌ها و کنشگران محیط زیستی دیر به اجرایی شدن این پروژه در محدوده این تالاب شده است.
طبق مستندات، مبنای قانونی شدن اجرای این پروژه در محدوده تالاب دیر- بردستان، رای شرکت آب منطقه‌ای استان قرار گرفته است که اعلام کرده است: محدوده احدث این سایت در خارج از حریم تالاب قرار دارد! نظری که مشخص نیست طبق کدام نقشه لحاظ شده و آن دو هکتار را خارج از حریم تالاب تعیین کرده است؟! این در حالی است که شرکت آب منطقه‌ای که رای این‌چنینی صادر می‌کند، بیش از ۶ ماه است که استعلام اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر را در تعیین حریم و خط بستر این تالاب بی‌پاسخ گذاشته است!
بدون شک چنین تصمیم‌گیری‌های شتابانه و بدون کارشناسی‌های لازم تهدید بزرگی برای محیط زیست استان خواهد بود که با سهل‌انگاری از سوی مدیران استانی در حال اتخاذ شدن هستند! بی‌شک اجرایی شدن این تصمیمات تبعات سنگینی به همراه دارد و هیچ‌گاه از سوی دوستداران محیط زیست بی‌پاسخ نمی‌ماند، به‌گونه‌ای که با آغاز این پروژه در محدوده تالاب دیر- بردستان در این چند روز اخیر شاهد واکنش شدید سمن‌ها و کنشگران محیط زیستی در شبکه‌های اجتماعی بوده‌ایم تا جایی که هدیه تهرانی، بازیگر مطرح سینما و فعال حوزه محیط زیست در اعتراض به اجرای این پروژه در صفحه شخصی خود در اینستاگرام واکنش نشان داده است.
به‌طور مسلم نه نگارنده و نه سایر سمن‌ها و کنشگران محیط زیستی با توسعه هیچ مخالفتی ندارند ولی وقتی طرحی بدون کارشناسی و با اعمال فشار قدرت در محدوده یکی از بکرترین تالاب‌های کشور اجرایی می‌شود، سکوت را تاب نمی‌آورند و قاطعانه مقابل عوامل تخریب طبیعت و زیستگاه‌های طبیعی می‌ایستند؛ چون دیگر وقت آن رسیده است که به جای نابودی محیط زیست، به حفظ و احیای آن فکر کنیم.
طبق اخبار شنیده و پیگیری‌های اخیر خبرنگار بامداد جنوب، پروژه پرورش لارو میگو با مجوز صادرشده از سوی کمیسیون ماده ۱۱ قانون هوای پاک استانداری، چند روزی است که در حال ساخت و ساز در محدوده این تالاب بوده که با اعتراض اداره‌کل حفاظت محیط زیست و حکم قضائی این پروژه موقتا متوقف شده است که البته اعتراض این اداره‌کل به این پروژه، به خاطر غیرقانونی بودن خود پروژه نیست، بلکه به‌خاطر جاده‌ای است که این سایت را به خیابان اصلی وصل می‌کند و این جاده دقیقا در محدوده تالاب قرار دارد و موجب اختلال در جریان جزر و مدی و جابه‌جا شدن آب تالاب شده که این امر تهدی جدی برای اکوسیستم تالاب و زیستگاه‌های جانوری و گیاهی آن به‌شمار خواهد رفت. از این‌رو، اداره‌کل محیط زیست استان بوشهر مجدانه مقابل آن ايستاده است و خواهان تصميم‌گيري عادلانه در اين زمينه شده است!
با توجه به مستندات و شرايط موجود، می‌طلبد شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر در رای خود که ملاکی برای تصمیم‌گیری کمیسیون ماده ۱۱ قانون هوای پاک استانداری در خصوص این پروژه شده است، تجدید نظر کند و این بر برای صدور رای خود از مکان پروژه بازدید کند و با انجام مطالعات کافی و لازم، اقدام به صدور رای کند؛ چراکه حتی اگر این سایت در خارج از محدوده تالاب قرار دارد اما جاده‌ای که آن را به مسیر اصلی وصل خواهد کرد، در محدوده تالاب واقع شده است که فعالان محیط زیستی به سادگی از کنار کوچک‌ترین سهل‌انگاری در این خصوص نخواهند گذشت!
مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست استان بوشهر در خصوص چگونگی صدور مجوز سایت پرورش لارو میگو در محدوده تالاب دیر- بردستان به بامداد جنوب گفت: صاحب سایت پرورش لارو میگو پیش از این در سال ۹۶ مجوزی دال بر احداث این پروژه در محدوده خور بردستان دریافت کرده بود که حالا در آن سال‌ها با توجه به دلایلی در زمینه ساخت آن اقدامی نکرده بود تا اینکه مجددا وی در سال ۹۷ با جابه‌جایی ۵۰۰ متر و با جانمایی جدید، درخواست خود را برای اجرای این طرح در آن محدوده به ما ارائه کرد که ما با کارشناسی‌هایی که صورت دادیم، به‌دلیل اینکه این پروژه در محدوده جزر و مدی و حریم خور بردستان قرار داشت با آن مخالفت کردیم.
فرهاد قلی‌نژاد در ادامه با تاکید بر اینکه پس از مخالفت اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر با پروژه مذکور، موضوع به کمسیون ماده ۱۱ قانون هوای پاک استانداری رسید، افزود: در این کمیسیون موضوع محل اختلاف مطرح شد و در آنجا برای تعیین محدوده جزر و مدی و حریم تالاب طبق آیین‌نامه اجرایی توزیع عادلانه آب و همچنین آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور مقرر شد که وزارت نیرو یا شرکت آب منطقه‌ای استان به‌عنوان متولی این حوزه اقدام کند که بلافاصله اداره‌کل حفاظت محیط زیست درخواست خود را مبنی بر تعیین محدوده جزر و مدی و خط بستر آب تالاب به شرکت آب منطقه‌ای ارائه کرد.
به گفته وی، مساحتی که برای پروژه پرورش لارو میگو در این منطقه تعیین شده بود، ۴ هکتار بود که در پی اعلام شرکت آب منطقه‌ای استان، ۲ هکتار آن در محدوده تالاب قرار داشت ولی دو هکتار دیگر در خارج از حریم تالاب و محدوده جزر و مدی واقع شده است که همین نظر شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر ملاکی برای تصویب مجوز احداث این سایت از سوی کمیسیون ماده ۱۱ قانون هوای پاک به ریاست معاون عمرانی استانداری شد.
مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست استان بوشهر در پایان تاکید کرد: از این‌رو، طبق این رای ما اجازه متوقف کردن این پروژه را در آن محدوده نداریم ولی در حین نظارتی که بر اجرای این پروژه در روزهای اخیر داشتیم، متوجه شدیم که جاده‌کشی این سایت درست در محدوده تالاب قرار دارد که با حکم قضائی مانع از ادامه جاده‌کشی شدیم. بنابراین، در این خصوص شرکت آب منطقه‌ای باید هرچه سریع‌تر تصمیم‌گیری کند. البته تاکید مي‌كنم كه ما با احداث این جاده در محدوده تالاب دیر- بردستان مخالف هستيم؛ چون برای اکوسیستم این تالاب خطرات فراوانی به همراه دارد. حال باید ببینیم که شرکت آب منطقه‌ای استان که متولی تعیین حریم و خط بستر تالاب است چه تصمیمی اتخاذ می‌کند!
در پایان این گزارش یادآوری می‌شود که طبق نقشه‌های موجود سایت پرورش لارو میگو درست در محدوده جزر و مدی تالاب دیر- بردستان قرار گرفته است و ضرورت دارد که اربابان قدرت که اصلا به محیط زیست استان عقیده‌ای ندارند، دست از اعمال فشار برای اجرایی شدن پروژه‌های غیراصولی در مناطق بکر استان بردارند و بیش از این اکوسیسم جانوری و گیاهی استان را به سمت مرگ سوق ندهند. همچنین می‌طلبد شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر با احساس مسوولیت بیشتری به کارشناسی در خصوص این پروژه بپردازد و با رای احساسی و نسجیده حیات تالاب دیر- بردستان را صرفا به‌خاطر منافع فردی خاص به خطر نیندازد. بدیهی است در این زمینه فرمانداری دیر بسیار منفعل ظاهر شده و ضرورت دارد که اداره‌کل بازرسی استان بوشهر نیز به این موضوع ورود کند تا دیگر شاهد قلع و قمع محیط زیست در استان از سوی افرادی با اهداف مشخص و به بهانه توسعه نباشیم!
