الهام بهروزی

اهدای خون یکی از انسان‌ترین عمل‌هایی است که افراد به‌منظور زندگی‌بخشی به همنوعان و بهبود خویشاوندان خود در طول سال انجام می‌دهند. متاسفانه این کار خیرخواهانه همزمان با شیوع کرونا تحت شعاع قرار گرفت و مردم از بیم ابتلا به این ویروس از حضور خود در مراکز انتقال خون کاستند که شوربختانه این اقدام، موجب کاهش ذخایر خون کشور شد. هرچند با فراخوان سازمان انتقال خون، مردم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی دوباره راهی مراکز انتقال خون شدند تا با اهدای این مایع حیاتی، جانی را از مرگ نجات دهند و همچنان سفیران سلامت باقی بمانند.

بدیهی است سازمان انتقال خون ایران متولی و تنها مرجع در زمینه تامین و توزیع خون و فراورده‌های خونی سالم در ایران است. این سازمان در سال ۱۳۵۳ تاسیس شد و در حال حاضر در تمام استان های کشور مراکز انتقال خون فعال هستند و اهدای خون در ایران به‌صورت کاملا داوطلبانه و بدون هیچ چشمداشتی انجام می‌شود و سالانه بیش از دو میلیون و صد هزار نفر خون اهدا می‌کنند. این سازمان وظیفه تامین خون بیش از ۹۰۰ بیمارستان مرکز درمانی را برعهده دارد.

تقریبا در یک سال و اندی که کرونا مهمان کشورمان شده است، سازمان انتقال خون با اجرای سیاست‌های تدبیرشده و همچنین راه‌اندازی پویش‌های مختلف با ترغیب قشرهای جامعه با گروه‌های خونی گوناگون درصدد برآمد تا ذخایر خون کشور را در حالت مطلوبی قرار دهد ولی طبیعتا با هر بار اوج‌گیری کویدد ۱۹ و آغاز موجی جدید خواه ناخواه از شمار اهداکنندگان خون کاسته می‌شود که البته این امر موقتی است؛ چراکه اهداکنندگان با نرمال شدن وضعیت دوباره به مراکز و پایگاه‌های انتقال خون مراجعه و اقدام به اهدای خون می‌کنند.

طبق گفته کارشناسان، همه روزه، در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فراورده‌های خونی نیاز پیدا می‌کنند، به‌طوری که از هر سه نفر مردم دنیا، یک نفر در طول زندگی احتیاج به تزریق خون و فراورده‌های خونی پیدا می‌کند. بارزترین مثال، برای موقعیت‌هایی که در آن نیاز مبرم به خون پیدا می‌شود عبارت است از زمان بروز حوادث و سوانح گوناگونی نظیر تصادفات رانندگی، سوختگی‌ها و اعمال جراحی. همچنین خانم‌های باردار در حین زایمان، نوزادان و به‌خصوص نوزادان نارسی که به زردی دچار می‌شوند، از جمله دیگر نیازمندان به خون هستند.

از طرفی بیماران سرطانی که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار دارند هم از مصرف‌کنندگان خون و فراورده‌های آن هستند و بسیاری از دیگر بیماران نیز ناگزیرند برای بهره‌مندی از یک زندگی نسبتا طبیعی برای تمامی عمر به شکل منظم خون یا فراورده‌های خونی دریافت کنند مانند بیماران تالاسمی و هموفیلی. با این اوصاف، اهدای خون و فراورده‌های خونی جزء نیازهای دائمی کشور است که همواره کادر درمانی برای مداوای بیماران به آن نیاز دارند.

طبیعی است این روزها به‌دلیل اوج‌گیری موج چهارم کرونا و شیوع نوع جدید و جهش‌یافته آن در کشور با کاهش اهداکنندگان خون در کشور مواجه شویم؛ البته کاهش مراجعه برای اهدای خون می‌تواند ناشی از ذهنیت اشتباه در بین مردم باشد. اینکه اهدای خون کسی که مبتلا به کرونا شده است، باعث شده که خون وی دیگر برای اهدا مناسب نباشد و یا اهدای خون باعث تضعیف بدن خواهد شد. حال اینکه این ذهنیت‌ها اساس علمی ندارد. بنابراین کاهش اهداکنندگان خون تاثیر مستقیمی بر کاهش ذخایر خون در کشور دارد. امید می‌رود که مردم ورای همه ذهنیت‌های اشتباه و ترس‌هایشان با حضور در مراکز انتقال خون، با رعایت دستورالعمل‌ها و پروتكل‌هاي بهداشتي به اهدای خون اقدام کنند تا ذخایر خون کشور دچار بي‌ثباتي نشود.

در حال حاضر با آغاز موج چهارم کرونا که بنا به گفته مسوولان بسیار پرخطر است و امکان سه‌رقمی شدن مرگ و میر ناشی از آن وجود دارد، از میزان و تعداد مراجعه‌کنندگان برای اهدای خون به مراکز انتقال خون کاسته شده است که در استان بوشهر نیز این اتفاق افتاده، هرچند مسوولان امر، این اتفاق را طبیعی و ذخایر خون استان مطلوب می‌دانند اما نیاز به اهدای آن یک نیاز همیشگی است.

در این رابطه، مدیرکل انتقال خون استان بوشهر با اشاره به اجرای چند پویش جدید اهدای خون در استان به بامداد جنوب گفت: به‌منظور تامین خون و فراورده‌های خونی موردنیاز در اسفندماه شاهد اجرای چند پویش هستیم که شامل پویش ملی «حیات سبز» می‌شود که همزمان با هفته جنگلداری و آبخیزداری ویژه کارکنان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری برگزار می‌شود و آن‌ها در این پویش به اهدای خون می‌پردازند. پویش دیگر، پویش «اهدای خون فوتبالی‌هاست» است که به یاد علی انصاریان و مهرداد میناوند که سفیران سلامت بودند با اهدای خون جامعه فوتبالی استان از ۸ تا ۲۵ اسفندماه سال جاری در حال برگزاری است. پویش سوم، «اهدای خون فرشتگان نجات» است که این پویش ویژه اهدای خون کارکنان مراکز اورژانس سراسر کشور ۱۹ و ۲۰ اسفندماه به‌مناسبت روز اورژانس و فوریت‌های پزشکی اجرا می‌شود چهارمین پویش هم «پویش ادای خون لاله‌های انقلاب» است که از ۱۲ تا ۲۲ اسفندماه با اهدای خون کارکنان بنیاد شهید و امور ایثارگران به‌مناسبت هفته بزرگداشت شهدا برگزار می‌شود.

نرگس عبیدی در ادامه با تاکید بر اینکه مردم در شهرهای بوشهر، برازجان، گناوه و کنگان با مراجعه به پایگاه‌های انتقال خون می‌توانند به اهدای خون اقدام کنند، افزود: در حال حاضر ذخایر خون استان در وضعیت مطلوبی قرار دارد اما بنا به شرایط این وضعیت ناپایدار است. در این روزها بیشتر به گروه‌های خونی A مثبت و A منفی و همچنین O منفی نیاز است که امیدواریم با مراجعه هم‌استانی‌ها به مراکز انتقال خون استان در این گروه‌ها به میزان خون و فراورده‌های خونی مورد نیاز دست پیدا کنیم.

وی با اشاره به تاثیر سوء موج چهارم کرونا بر میزان مراجعه‌کنندگان به مراکز انتقال خون استان، تصریح کرد: طبیعتا با هر بار اوج‌گیری کرونا با کاهش اهداکنندگان خون و فراورده‌های خونی مواجعه می‌شویم که مردم به‌دلیل رعایت توصیه‌های ستاد مبارزه با کرونا و پروتکل‌های بهداشتی به قرنطینه خانگی روی می‌آورند که این تصمیم و رویه‎ای کاملا تحسین‌شده است اما مردم فراموش نکنند که مراکز انتقال خون، مراکز درمانی نیستند که بیم آلودگی آن وجود داشته باشد؛ بلکه مراکزی سالم هستند که پذیرای سالم‌ترین افراد برای اهدای خون هستند. بنابراین مردم بدون دغدغه و نگرانی می‌توانند برای اهدای خون به این مراکز مراجعه کنند؛ چراکه دستورالعمل‌های ستاد مبارزه با کرونا و پروتکل‌های بهداشتی به‌منظور تضمین و تامین سلامت اهداکنندگان خون به‌شکل سختگیرانه‌ای در مراکز انتقال خون استان اجرا می‌شوند.

مدیرکل انتقال خون استان بوشهردر ادامه از افرادی که مبتلا به کرونا شده و بهبود یافته‌اند برای اهدای پلاسمای خون دعوت کرد و گفت: از این افراد دعوت می‌کنیم که به شکرانه سلامت خود، به اهدای پلاسما مبادرت ورزند تا به بهبودی بیمارانی که در بیمارستان‌های استان با شرایط سختی دست بستری هستند با تزریق پلاسما کمک کنند. بدیهی است پلاسمادرمانی در بهبودی بیماران بدحال کرونایی تاکنون بسیار مفید عمل کرده است.

عبیدی در خصوص شرایط افراد برای اهدای پلاسما تصریح کرد: کسانی می‌توانند به اهدای پلاسمای خون خود اقدام کنند که از زمان بهبود بیماری کرونای آن‌ها حداقل ۳۰ روز تا دو ماه گذشته باشد. افرادی که حداقل ۱۸ و حداکثر ۶۰ سال سن دارد یا وزن آن‌ها ۵۰ کیلوگرم باشد، می‌توانند به اهدای پلاسما اقدام کنند. از دیگر شرایط اهدای پلاسمای خون می‌توان به مواردی مانند برخوردار بودن از سلامت جسمانی کافی، نداشتن سابقه بیماری خاص یا زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی، دیابت همراه با انسولین درمانی اشاره کرد.

مدیرکل انتقال خون استان بوشهردر پایان به رشد چشمگیر اهدای خون بانوان بوشهری در ایام کرونا در مقایسه با سال‌های گذشته اشاره و خاطرنشان کرد: همیشه آقایان در اهدای خون در مقایسه با بانوان پیشتاز بوده و هستند اما در بحران کرونا ما با استقبال چشمگیر بانوان هم‌استانی برای اهدای خون و فراورده‌های خونی روبه‌رو شدیم که این مساله موجب رکودزنی اهدای خون بانوان بوشهری در سال‌های اخیر شده است.

طبق اعلام سازمان انتقال خون، شرایط اهداکنندگان خون به این شرح است: حداقل سن افراد 18 سال تمام و حداكثر 60 سال (اهداكنندگان مستمر تا 65) و حداقل ۵۰ کیلوگرم وزن داشته باشند. فواصل اهدا خون هر هشت هفته يك بار مشروط به آنكه تعداد دفعات آن در طول يك سال برای آقایان از چهار بار و برای خانم‌ها از سه بار تجاوز نکند.

یادآوری می‌شود، در شرایط حاضر، پلاسما یکی از فراورده‌های پر از نیاز خونی است که تاثیر بسیار مثبتی در بهبودی بیماران بدحال کرونایی دارد. از این‌رو انتظار می‌رود که بهبودیافتگان این ویروس به اهدای پلاسمای خود اقدام کنند. به گفته بشیر حاجی‌بیگی سخنگوی سازمان انتقال خون، بهبودیافتگان پلاسما ۲۸ روز بعد از بهبودی می‌توانند پلاسما اهدا کنند. بنابراین از بهبودیافتگان پلاسما می‌خواهیم با توجه به اینکه با گذر زمان میزان پادتن تولیدی در خون آنها کاهش می‌یابد و دو ماهه ابتدای بعد از بهبودی بهترین زمان ممکن برای اهدای پلاسما است، برای اهدای پلاسما به مراکز انتقال خون مراجعه کنند و به یاری هموطنان بیمار بشتابند. از آنها ۵۰۰ سی‌سی پلاسما گرفته می‌شود، پلاسمای اهدایی آنها فریز و بعد از غربالگری و تست سلامت ذخیره می‌شود و به مراکز درمانی که درخواست‌کننده این پلاسما برای درمان بیماران مبتلا به ویروس کرونا باشند ارسال می‌شود و در اختیار آنها قرار می‌گیرد. امید می‌رود که مردم با اهدای خون و فراورده‌های خونی خود در بحران کرونا بتوانند ناجیان فداکاری برای هم‌نوعان خود باشند.