در روزهایی که دشمنان ایران به شدت روی ابزارهای خود برای خلع سلاح علمی و تکنولوژیک کشورمان کار می‌کنند، گفتن از دستاوردهای دانشمندان ایرانی و اهمیت این دستاوردها می‌تواند بسیار مهم باشد. اینکه چگونه ایران و ایرانی موفق شدند وارد پیچیده‌ترین مراحل علمی در حوزه غنی‌سازی اورانیوم شوند.
در بیش از ۲ دهه گذشته، ظرفیت فنی و عملی ایران در غنی‌سازی اورانیوم، به‌ویژه توانایی کنترل‌پذیر در کاهش یا افزایش سطح غنی‌سازی، به‌عنوان یک اهرم دیپلماتیک مؤثر، جایگاه راهبردی ایران را در مذاکرات بین‌المللی، از جمله در روند مذاکرات برجامی و مذاکرات فعلی، تقویت کرده است. این توانمندی نه تنها صرفاً یک قابلیت فنی، بلکه به‌عنوان یک ابزار بازدارنده نرم و مشروع، امکان مشارکت فعال، انعطاف‌پذیر و هدف‌مند ایران در ترتیبات امنیتی و سیاسی بین‌المللی را فراهم می‌سازد. قدرت تنظیم‌پذیری سطح غنی‌سازی، در چارچوب نظارت بین‌المللی به ایران اجازه می‌دهد در قبال پایبندی یا بدعهدی طرف‌های مقابل، سیاست‌های متقابل متناسب و قانونی اتخاذ کند. در این سازوکار، ضمن افزایش وزن چانه‌زنی ایران در میز مذاکره، پیامی روشن به طرف‌های مقابل مبنی بر اینکه ایران کشوری با توان فنی بالا، قدرت تصمیم‌گیری مستقل و اراده سیاسی فعال است که می‌تواند با حفظ چارچوب‌های حقوق بین‌الملل، از حقوق مشروع خود دفاع کرده و منافع ملی‌اش را به‌طور مقتدرانه دنبال کند، منتقل می‌کند.
به علاوه، تسلط ایران بر فناوری غنی‌سازی اورانیوم، در عین آن‌که در چارچوب مصارف صلح‌آمیز و تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دنبال می‌شود، به‌طور طبیعی نوعی «بازدارندگی راهبردی فناورانه» نیز ایجاد می‌کند. این نوع بازدارندگی، برخلاف بازدارندگی نظامی کلاسیک، پیش‌دستانه، غیرتهاجمی، مشروع و فناورمحور است. به این معنا که ایران نه به‌دنبال سلاح هسته‌ای است و نه به آن نیاز دارد؛ اما توان فناورانه‌ی بومی‌اش این پیام را منتقل می‌کند که «در برابر فشار یا تجاوز، توان دفاع از منافع خود را دارد» – و این جوهره‌ی بازدارندگی فناورانه در قرن بیست‌ویکم است.
به گزارش ایسنا، غنی‌سازی بومی این امکان را فراهم می‌کند که شاهد رشد علوم راهبردی و بین‌رشته‌ای در کشور باشیم چرا که غنی‌سازی اورانیوم مستلزم تلفیق علوم و مهندسی‌های پیشرفته است که در توسعه فناوری هسته‌ای نقش حیاتی دارند به عنوان مثال فیزیک هسته‌ای در پایه علمی درک اصول جداسازی ایزوتوپی، رفتار هسته‌ها و ویژگی‌های اورانیوم ۲۳۵ و ۲۳۸، و تعیین روش‌های بهینه غنی‌سازی کاربرد دارد. یا مهندسی مکانیک در طراحی و ساخت سانتریفیوژهای با دقت بالا و مقاومت مکانیکی لازم برای عملکرد پایدار مورد استفاده قرار می‌گیرد. علم مواد و متالورژی برای تولید مواد و آلیاژهای مقاوم در برابر شرایط محیطی و پرتابش‌های هسته‌ای استفاده می‌شود و غیره. بنابراین این همکاری بین‌رشته‌ای باعث ارتقای دانش بنیادی و مهارت‌های عملی کشور در حوزه‌های کلیدی شده و سرریز فناوری‌ها به صنایع پیشرفته دیگر را تسهیل می‌کند.
تسلط ایران بر فناوری غنی‌سازی و چرخه کامل سوخت هسته‌ای، نقش ایران را به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در معادلات ژئوپلیتیکی منطقه و فراتر از آن تقویت کرده است. این توانمندی، نه‌تنها به افزایش قدرت چانه‌زنی ایران در مذاکرات بین‌المللی منجر شده، بلکه بازدارندگی راهبردی ایجاد کرده و باعث ارتقای نقش ایران به‌عنوان یکی از قدرت‌های علمی و فناورانه مستقل در سطح جهانی شده است.
فناوری غنی‌سازی اورانیوم در جمهوری اسلامی ایران، صرفاً یک فرآیند صنعتی یا علمی محدود نیست، بلکه پدیده‌ای «چند بعدی و راهبردی» است که در چهار حوزه بنیادین استقلال علمی، امنیت انرژی، مشروعیت حقوقی و قدرت ژئوپلیتیکی تعریف می‌شود.
از منظر علم و فناوری، غنی‌سازی اورانیوم به عنوان یکی از پیچیده‌ترین فناوری‌های شناخته‌شده در جهان، نماد بلوغ زیرساخت‌های دانشی کشور در حوزه‌های کلیدی مانند فیزیک هسته‌ای، مهندسی دقیق، و فناوری خلأ است. دستیابی بومی به این سطح از فناوری، ایران را در ردیف معدود دولت‌هایی قرار داده که به صورت مستقل قادر به طراحی، ساخت و بهره‌برداری از چرخه‌ی کامل سوخت هسته‌ای هستند.
در بعد اقتصادی و صنعتی و دسترسی به انرژی تضمین شده هسته‌ای، این فناوری بسترساز زنجیره‌ای از صنایع پیشرفته شده است و موجب اشتغال‌زایی تخصصی، کاهش وابستگی خارجی و تضمین پایدار تأمین رادیوداروها و سوخت راکتورهای تحقیقاتی است. دسترسی داخلی به سوخت، کارایی اقتصادی و امنیت عملیاتی راکتورها را به شدت افزایش داده و به گسترش تحقیقات و پزشکی هسته‌ای کمک کرده است
از منظر حقوق بین‌الملل، ایران با استناد به ماده ۴ معاهده NPT و تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، توانسته مشروعیت حقوقی برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود را حفظ کند. پافشاری بر حق غنی‌سازی در چارچوب قوانین بین‌المللی، نه تنها مصداق حاکمیت علمی و حقوقی است، بلکه به الگویی الهام بخش برای سایر کشورهای مستقل در برابر نظام تبعیض‌آمیز فناوری تبدیل شده است.
هم‌چنین به لحاظ راهبردی و ژئوپلیتیکی، توان بومی غنی‌سازی، به ایران ابزار مؤثری برای ارتقای قدرت نرم، افزایش نفوذ منطقه‌ای، تقویت قدرت چانه‌زنی در مذاکرات و ایجاد بازدارندگی فناورانه داده است. این توانمندی، جایگاه ایران را به عنوان بازیگری مستقل و فناور محور در نظم بین‌المللی جدید تثبیت می‌کند.
X Share