بامداد جنوب:

بارها و بارها در مورد نایبند نوشته‌ایم و گزارش کرده‌ایم که بخشی از هویت تاریخی ما در حال نابودی است، درست در جایی که حتی فکرش را هم نمی‌کنیم، درست در جایی که خیلی چیزهای دیگر آباد شد، رونق گرفت و حتی سر زبان‌ها افتاد، جایی که بیش از 1400 سال خودش را نگه داشته بود تا به امروز برسد، به دست فراموشی سپرده شد تا به این ترتیب روبه‌ویرانی برود و پرونده‌ خرابی‌اش روزبه‌روز بزرگ‌تر شود.

«نایبند» به تاریخ، فرهنگ و هویت مردم ایران در ساحل خلیج‌فارس گره خورده است و همواره ضرورت داشته که این منطقه مهم و تاریخی به هر شکل که شده، حفظ شود، با این حال همه‌چیز آنگونه که ما دوست داریم، درست نمی‌شود، چراکه مسائل مهم‌تر دیگری وجود دارد که در خاطره‌ها بیشتر می‌ماند. 

«با فعالیت میادین گازی در عسلویه، ارزش افزوده زمین‌های این منطقه افزایش یافت و در نتیجه با درخواست مردم، بدون استعلام از میراث فرهنگی، زمین‌های تاریخی نایبند به نام مردم سند خوردند و میراث ‌فرهنگی از هیچ چیز مطلع نشد.»

محوطه‌ باستانی نایبند را که چند سالی است برخی افراد با گرفتن سند از اداره ثبت، زمین‌هایش را صاحب شده‌اند به لودرها سپرده‌اند تا تسطیح شود و بلوک‌ها روی هم سوار شوند اما هیچ کدام به این فکر نمی‌کنند این محوطه‌ باستانی که حتی یاقوت حموی در اواخر قرن ششم هم به آن اشاره کرده، لنگرگاه سیراف نامیده می‌شده و امروز به جای کشتی‌ها، میزبان لودرهای مالکان شخصی است.

محوطه باستانی نایبند در مجاورت روستای هاله و کنار پارک ملی دریایی نایبند که هشتم بهمن ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، بیش از یک سال است که هر روز مالکان بیشتری پیدا می‌کند اما به نظر می‌رسد هیچ کدام از مدیران شهری این منطقه در عسلویه به تنها چیزی که فکر نمی‌کنند تاریخ این منطقه است که حتی آن را با تاریخ «خلیج‌فارس» پیوند می‌دهند.

اکنون بعد از انتشار خبرهایی از تسطیح بخش زیادی از محوطه نایبند، پژوهشکده باستان‌شناسی، سیامک سرلک، معاون پژوهشی پژوهشکده را موظف به بررسی وضعیتِ این محوطه کرده است. او نیز در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد: این پژوهشکده با ارسال نامه‌ای به اداره کل میراث فرهنگی استان بوشهر، این اداره کل را موظف به بررسی وضعیت کرده تا نتیجه را به‌طور کامل اعلام کند، باید واقعیت قضیه را بدانیم، آیا چیزی که به ما اطلاع داده‌اند واقعا روی یک اثر باستانی رخ داده یا برداشتی دیگر است. امیدوارم اداره کل میراث فرهنگی بوشهر سریع‌تر در این زمینه اقدام کندکه اگر تخریبی رخ داده، مقصر مشخص شود و اگر محوطه‌ای در معرض تخریب است، مقدمات حفاظت از آن انجام شود.

یکی از مسوولان میراث فرهنگی بوشهر در گفت‌وگو با ایسنا از انجام شکایت‌های حقوقی و پیگیری‌های این اداره کل از مدتی پیش تا امروز خبر می‌دهد. به گفته وی، محوطه نایبند در بررسی‌های سال ۱۳۸۳ در یک پروژه تحقیقاتی شناسایی و در فهرست آثار ملی ثبت شد. با ثبت این محوطه‌ دوره‌ اسلامی، برخی مشکلات برای آن به وجود آمد. مردم روستا با توجه به توسعه‌ میادین پتروشیمی و شرکت‌های گازی و از سوی دیگر ارزش افزوده‌ای که منطقه پیدا کرد، درخواست سند برای زمین‌های این منطقه را دادند و اداره ثبت منطقه نیز بدون استعلام از میراث فرهنگی برای مالکان آن‌جا سند مالکیت صادر می‌کند.

وی با بیان این‌که با وجود اطلاع نداشتن میراث فرهنگی استان، همه‌ آن محدوده اکنون دارای سند مالکیت است و مالک خصوصی دارد، ادامه داد: جالب‌تر این‌که اداره ثبت بدون گرفتن استعلام و مجوز از میراث فرهنگی این سندها را صادر کرده است. آنها با توجه به ثبت ملی بودن محوطه باید از میراث فرهنگی کسب تکلیف می‌کردند و از سوی دیگر برای انجام هر نوع ساخت‌وساز باید از میراث فرهنگی نیز مجوز گرفته می‌شد؛ کاری که انجام ندادند.

وی با اشاره به آغاز این اقدامات از حدود سه سال گذشته و بعد از ثبت ملی و ابلاغ ثبت به همه‌ دستگاه‌های ذیربط گفت: توسعه‌ منطقه به واسطه‌ حضور شرکت‌های گازی، باعث ارزش افزوده شد به همین دلیل آنها دنبال ثبت اراضی بودند. نمی‌دانم چرا برای این اراضی که حتی با وجود میراثی بودن جزء اراضی ملی محسوب می‌شوند، بدون استعلام چنین کاری را انجام داده‌اند.

معاون میراث فرهنگی استان بوشهر با اشاره به مکاتباتی که در طول این مدت با مسوولان شهری و استان بوشهر داشته‌اند، اظهار کرد: بر اساس مکاتباتی که انجام داده‌ایم، اعلام کردیم که در محوطه‌ها و بنادر تاریخی مانند سیراف، نایبند، دیر و بتانه هر جا قصد واگذاری زمینی را دارند حتی اگر بنجاق و سندِ دست‌نویس هم دارند باید حتما از میراث فرهنگی استعلام بگیرند اما این کار صورت نگرفته است و اکنون متاسفانه مالکانِ کنونی سند رسمی دارند. جالب‌تر از همه‌ این اتفاقات، این است که مالکان خودسرانه اقدام به تثبیت و دیوارکشی در منطقه می‌کنند که بنیاد مسکن باید جوابگو باشد این اقدامات با چه مجوزی انجام می‌شوند؟

وی با اشاره به یک مورد پیگیری و دعوای حقوقی در محوطه نایبند که سال گذشته به‌دلیل انجام یک دیوارکشی در این محوطه باستانی رخ داده و پرونده آن هنوز در دستگاه قضا در حال پیگیری است، خاطرنشان کرد: از زمان ثبت محوطه با نصب تابلویی در محدوده اعلام شد آن محوطه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و هرگونه دخل و تصرف در آن پیگیرد قانونی دارد، اما باز هم بی‌توجه به این تابلو، مالکان زمین را تسطیح می‌کنند.

این مسوول میراث فرهنگی با اشاره به مساحت حدود ۷۰۰ متری محوطه در طول و ۲۰۰ متری آن در عرض، افزود: با کمبود نیروی یگان حفاظت در استان و برای گشت‌زنی در این محوطه‌ها مواجه هستیم، یگان باید شبانه‌روز و در روزهای تعطیل و غیرتعطیل گشت‌زنی داشته باشد، اصولا در این مواقع اقدام به دیوارکشی و تسطیح محوطه می‌کنند، یا یکسری ساخت‌وسازهایی انجام می‌دهند که بنیان و عرصه اثر را آسیب‌پذیر می‌کند.