کریم جعفری

روز یکشنبه نشستی مهم در برلین برای بررسی وضعیت کشور جنگ‌زده لیبی برگزار خواهد شد، نشستی که برای برگزاری آن مقدمات بسیاری طی شده و رایزنی‌های فراوانی صورت گرفته است. انتظار می‌رود که در این کنفرانس در خصوص مسائل مربوط به حل بحران لیبی از جمله مسئله پایان اقدامات جنگی و برقراری آتش بس دائمی بین طرف‌های متخاصم و آغاز گفت‌وگوهای سیاسی و وحدت ملی تحت نظارت سازمان ملل تبادل نظر شود.

دبیرکل سازمان ملل متحد روز چهارشنبه گذشته اعلام کرد که نشست برلین قرار است به شش محور اساسی شامل پایان دادن به درگیری‌ها و آتش‌بس دائمی، ممنوعیت استفاده از سلاح، اصلاح نظام امنیتی، بازگشت به روند سیاسی، اصلاحات اقتصادی و احترام به قوانین حقوق بشری در لیبی بپردازد. این نشست در حالی برگزار می‌شود که هفته گذشته تلاش‌های صورت گرفته توسط روسیه و ترکیه برای امضای یک تفاهم آتش‌بس میان طرف‌های درگیر به دلیل خودداری خلیفه حفتر ژنرال بازنشسته مورد حمایت مصر، عربستان و امارات عملا به نتیجه نرسید.

در مورد اهمیت این نشست هر چند مبالغه صورت گرفته و طرف‌های درگیر نمی‌توانند به سادگی از آنچه که می‌خواهند بگذرند، اما کشورهایی همچون آمریکا، روسیه، ترکیه و مصر، امارات، چین، فرانسه، انگلیس، الجزایر، تونس، قطر و سازمان‌های منطقه‌ای و جهانی از جمله اتحادیه اروپا، اتحادیه آفریقا، اتحادیه عرب و سازمان ملل در این نشست شرکت خواهند کرد. اینکه این کشورها که هر کدام در بخشی از این بحران سهیم هستند چه دستاوردی برای این کشور خواهند داشت، خود یک سوال است و سوال دیگر این است، کشوری مانند فرانسه که باعث و بانی ویرانی لیبی با حمله نظامی به دولت معمر قذافی چه چیزی را می‌تواند به مردم این کشور بدهد!

نبردها در لیبی که از چند ماه پیش و با کمک گسترده مصر، عربستان و امارات به نیروهای خلیفه حفتر که عموما مزدوران افریقایی، سودانی و روسی سازمان رزم آن را تشکیل می‌دهد، برای به کنترل در آوردن طرابلس پایتخت و سرنگونی دولت وفاق ملی وارد مرحله جدیدی شد. در حالی که تا پیش از این دولت فایز سراج که در طرابلس قدرت را در دست دارد، صرفا از طرف دولت قطر حمایت مالی می‌شد، اما با تشدید اوضاع و ترکیه هم که تا پیش از این به شکل مخفیانه و غیرعلنی در بحران حضور داشت، تصمیم به مشارکت مستقیم در نبردها گرفت.

همانگونه که در یادداشتی که پیش از این منتشر شد آوردیم، مجلس ترکیه در راستای طرح‌های توسعه‌طلبانه اردوغان مشارکت نظامی و اعزام نیرو به لیبی را تایید کرد. همچنین سازمان اطلاعات ترکیه و قطر صدها نفر از تروریست‌های سوریه‌ای را که عمدتا از ترکمن‌های سوریه هستند و مطیع و فرمانبردار آنکارا به شمار می‌روند راهی طرابلس کرده تا برای دولت وفاق ملی بجنگند. ترکیه همچنین در طول روزهای گذشته سامانه‌های پدافندی را هم در فرودگاه المعیتقه در جنوب طرابلس مستقر کرده و از زبان رئیس‌جمهور این کشور تاکید کرده که راه صلح لیبی از ترکیه می‌گذرد.

مساله لیبی برای اردوغان اهمیت بسیار زیادی دارد، چرا که سرنوشت سوریه هم به لیبی گره خورده است. اگر در نشست روز یک‌شنبه توافقی برای آتش‌بس صورت بگیرد اردوغان فرصتی پیدا خواهد کرد تا تمرکز بیشتری بر پرونده ادلب و سوریه داشته باشد. او می‌تواند از اعزام بیشتر تروریست‌ها برای جنگ در لیبی خودداری کرده و آنها را به سوریه اعزام کند تا طرح‌های تجاوزکارانه خود را ادامه دهد. اما اگر آتش‌بس ادامه پیدا نکند، باوجود اهمیت و اولویت سوریه و ده‌ها هزار تروریستی که در طول سالیان گذشته راهی این کشور شده‌اند، در یک رقابت منطقه‌ای او ترجیح خواهد داد که هوای لیبی را داشته باشد. البته این نکته را هم از نظر دور ندارید که اردوغان در سطح سازمان‌های امنیتی خود ارتباطاتی با طرف‌ سعودی گرفته تا بلکه بتواند در آینده مذاکرات سوریه هم یک صف واحد از مخالفان را داشته باشد.