حسین قاسمی

مرز ایران و افغانستان در محدوده میلک سیستان به‌دلیل کشیده‌شدن درگیری‌های کشور افغانستان به شهر زرنج ولایت نیمروز هم‌مرز با استان سیستان‌وبلوچستان بسته شد.

معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان با اعلام این خبر افزود: شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز افغانستان دو شب گذشته تا مرحله سقوط پیش رفت به‌طوری که تقریبا بخش عمده آن توسط طالبان تصرف شد که با رسیدن نیروهای کمکی، افراد گروه طالبان عقب‌نشینی کردند.

هادی مرعشی با بیان اینکه هم اینک شرایط در مرز آرام است، گفت: برای حفظ منافع ملی نیروهای ارتش، مرزبانی و انتظامی استان کاملا در مرز و پل ابریشم مستقر و تحرکات احتمالی را رصد می‌کنند. همچنین ۲۷۰ دستگاه کامیون ایرانی که در افغانستان بودند و اطلاعات آنها از طریق سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان داده شده بود به کشور بازگردانده شدند.

این خبر روایتی از این روزهای مرزهای شرقی کشور که کشور همسایه‌اش دستخوش آشوب شده است. به‌صورت مشخص افزایش فشار جنگ‌های داخلی در افغانستان، باعث شده فعالیت‌های اقتصادی و تجاری این کشور نیز به‌شدت کاهش یافته و آسیب ببینند.

در هفته‌های گذشته گروه طالبان با افزایش حملات نظامی خود به نقاط مختلف افغانستان، بار دیگر آرامش نسبی برقرار شده در این کشور در سال‌های گذشته را تحت‌شعاع خود قرار داده و این موضوع در کنار مشکلات داخلی برای مردم افغانستان، بر وضعیت اقتصاد و تجارت این کشور نیز تاثیر منفی گذاشته است. هر چند در هفته‌های گذشته اعلام شد که ارتباط مرزی میان ایران و افغانستان برقرار است؛ اما به‌نظر می‌رسد برای تداوم تجارت مشترک نیاز به یک ثبات نسبی در خاک این همسایه شرقی خواهد بود.

آخرین اطلاعات ارائه‌شده از سوی سازمان توسعه تجارت نشان می‌دهد که رفت‌وآمد در مرزهای دو کشور ادامه دارد. رایزن سابق بازرگانی ایران در افغانستان اعلام کرده: اگر چه پیش‌بینی ما این بود که به‌دلیل حمله طالبان به میلک و گمشاد گمرک این دو ناحیه بسته شود؛ اما به‌رغم اینکه دو گمرک دیگر مشترک در مرز افغانستان یعنی دوغارون و ماهیرود در دست طالبان است، عبور و مرور در آنها با خللی روبه‌رو نبوده است. با وجود شدت درگیری‌ها در افغانستان میان دولت مرکزی و طالبان در ولایت نیمروز، اتفاق خاصی نیفتاده و عبور و مرور محموله‌های تجاری همچنان ادامه دارد.

هر چند در سه‌ماهه ابتدایی امسال میزان تجارت مشترک ایران و افغانستان افزایشی حدودا ۱۰ درصدی را نیز به ثبت رسانده بود؛ اما تحولات هفته‌ اخیر تداوم این روند را با اما و اگر روبه‌رو کرده است.

رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان گفته: وقتی اغتشاش و درگیری یا جنگ در یک کشور برپا می‌شود اولین نقطه‌ای که آسیب خواهد دید تجارت آن کشور است. متاسفانه اوضاع آنقدر خراب است که فعلا نمی‌توان به راحتی پیش‌بینی کرد چه اتفاقاتی در انتظار ماست. هنوز برآورد دقیقی از میزان خسارات واردشده به تجار ایرانی نداریم. باید ببینیم این وضع چه مدت طول خواهد کشید.

حسین سلیمی در پاسخ به این سوال که اگر طالبان در نهایت کنترل را در دست بگیرد و آرامش برقرار شود، باز هم روابط اقتصادی ایران و افغانستان به همین شکل ادامه خواهد یافت یا خیر؟ به پایگاه اتاق ایران توضیح داده: در هر شرایطی نیازهای آن کشور منتفی نمی‌شود. هر گروهی در افغانستان قدرت را به‌دست بگیرد باز هم افغانستان نیاز به مواد غذایی و مصالح ساختمانی و ... خواهد داشت. بهترین گزینه آنها هم ایران است. چه مواد غذایی و چه اقلامی مثل فرش ایرانی و ... برای آن‌ها هم مطلوب‌تر است و هم در دسترس‌تر. ولی این دادوستدها در زمان آرامش برقرار خواهد بود. اینکه چه زمانی این ثبات بازگردد معلوم نیست. اما اینکه این آرامش توسط چه گروهی فراهم شود در برقراری روابط اقتصادی چندان تاثیر مهمی ندارد.

سلیمی درباره تغییر حجم صادرات ایران به افغانستان با بالا گرفتن جنگ در این کشور می‌گوید: اگر این وضع دو هفته اخیر، یک ماه دیگر ادامه پیدا کند ما امسال به ۵۰ درصد صادرات حجم معمول پیش‌بینی شده خودمان به افغانستان هم نخواهیم رسید.

او با تاکید بر اینکه درگیری‌ها در افغانستان شدید است و هیچ چشم‌اندازی برای ایجاد ثبات و آرامش به این زودی‌ها وجود ندارد، ادامه می‌دهد: با ادامه این وضع ما نمی‌توانیم به دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلاری که امسال برای صادرات به افغانستان پیش‌بینی کرده بودیم برسیم. حداکثر ممکن است به نصف این پیش‌بینی برسیم. در دو هفته اخیر صادرات ما به افغانستان به ۱۵ درصد میزان صادرات قبلی رسیده است. تقریبا از هر ۱۰۰ کامیون که پیش از این روزانه به افغانستان می‌رفتند دو یا سه کامیون موفق می‌شوند به آنجا بروند.

به‌نظر می‌رسد ویرانگری و جنگ در افغانستان در نهایت باعث کم شدن شدید صادرات ایران به افغانستان شود.