کریم جعفری

چندی پیش در گزارشی که در مورد امضای پیمان آکوس میان امریکا، انگلیس و استرالیا نوشتم تاکید کردم که امریکا و انگلیس در راستای ائتلاف ضدشرقی خود تلاش بسیار خواهند کرد تا از ظرفیت متحدان شرقی نهایت بهره را ببرند. در آن نوشته یادآور شدم که امریکا برای جبران فاصله جمعیتی خود با چین و همچنین حفظ کامل برتری در همه حوزه‌ها روی کره جنوبی، ژاپن، تایوان و برخی کشورهای دیگر که از سیاست‌های توسعه‌طلبانه چین واهمه دارند حساب خواهد کرد.

سه کشور ژاپن، کره‌جنوبی و تایوان که دارای اقتصادهای بسیار قدرتمندی هستند و تولید ناخالص ملی و سرانه بسیار بالایی دارند با توجه به همین ثروت می‌توانند بخش بزرگی از هزینه‌هایی که امریکا در نظر دارد برای مقابله با چین تدارک ببیند را فراهم کنند. هر چند همچنان هزینه‌های نظامی امریکا در مقابل چین بیش از سه برابر است؛ اما چند واقعیت وجود دارد که نه تنها امریکا، بلکه بسیاری از کارشناسان دیگر کشورها نمی‌توانند بر آن چشم‌پوشی کنند. این واقعیت‌ها باعث‌شده تا امریکایی‌ها در برابر چین کم بیاورند.

واقعیت اول آن است که امریکا تسلیحات مورد نیاز خود را از کمپانی‌های بخش خصوصی خریداری می‌کند و این کمپانی‌ها در این زمینه وزارت جنگ و در واقع، مالیات‌دهندگان امریکایی را می‌دوشند. در حالی که تولید یک جنگنده نسل پنجم برای شرکت‌های دولتی چین در گران‌ترین وضعیت کمتر از 20 میلیون دلار هزینه دارد، یک جنگنده اف35 در همان وضعیت بیش از 80 میلیون دلار هزینه روی دست وزارت جنگ امریکا می‌گذارد. بر همین اساس باید گفت که هزینه 250 میلیارد دلاری چین در حوزه نظامی بیش از 765 میلیارد دلاری امریکا قدرت دارد.

شرکت‌ها و کمپانی‌های نظامی چین همه دولتی هستند و همه محصولات خود را به قیمت تمام‌شده در اختیار ارتش آزادی‌بخش خلق چین و سایر نهادهای نظامی و امنیتی این کشور قرار می‌دهند و نکته دیگر این است که نرخ تولید این تسلیحات در چین به شکل وحشتناکی بالا است تا جایی که چینی‌ها در یک دهه اخیر موفق شده‌اند یک نیروی هوایی بزرگ را تدارک ببیند که به مراتب از نیروی هوایی کره‌جنوبی و ژاپن و حتی تایوان جنگنده‌های بیشتری در اختیار دارد، هر چند ممکن است در بحث تکنولوژی این سه کشور جلوتر از پکن حرکت کنند.

بر همین اساس است که امریکایی‌ها برای جبران این مسائل ناچار شده‌اند این سه کشور را راضی به افزایش بودجه نظامی خود کنند تا جایی که کشور ژاپن در یک اقدام بی‌سابقه بودجه‌ای سنگین را در این حوزه تعریف کرده که برای بسیاری از ناظران عجیب بود، هر چند با توجه به پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته ما، این مساله چندان دور از انتظار نبود. بر اساس گزارش‌های منتشرشده توسط رسانه‌های ژاپنی، کابینه ژاپن بودجه دفاعی بی‌سابقه 4/5 تریلیون ین (۴۷ میلیارد دلار) را برای سال مالی ۲۰۲۲ تصویب کرد.

در این گزارش‌ها آمده که تصویب این بودجه بی‌سابقه با هدف تامین مالی تحقیق و ساخت یک جنگنده جدید و سایر تسلیحات تغییردهنده بازی در ژاپن در حالی صورت گرفته که توکیو ظرفیت‌های دفاعی خود را در واکنش به افزایش قدرت نظامی چین و تنش‌های این کشور با تایوان تقویت می‌کند. افزایش ۱/۱ درصدی بودجه دفاعی برای سال ۲۰۲۲ که از آوریل آغاز می‌شود، دهمین افزایش مستمر بودجه دفاعی ژاپن است و در راستای وعده این کشور به امریکا برای تقویت ظرفیت‌های دفاعی به منظور مقابله با چالش‌های امنیتی در منطقه به‌شمار می‌رود.

بودجه مذکور که هنوز توسط پارلمان ژاپن تایید نشده شامل ۲۹۱ میلیارد ین (55/2 میلیارد دلار) برای امور تحقیق و توسعه است که نسبت به سال مالی کنونی رشد ۳۸ درصدی دارد. از این میزان، ۱۰۰ میلیارد ین (۸۷۰ میلیون دلار) برای ساخت یک فروند جنگنده F-X در نظر گرفته شده که قرار است جای یگان کهنه جنگنده 2F- را در سال ۲۰۳۵ بگیرد. همچنین این نخستین جنگنده ساخت داخل در ۴۰ سال اخیر محسوب می‌شود.