حسین قدیمی

دولت آلمان درحالی به بهانه مسائل حقوق بشری و ادعای بی‌اساس مشارکت نظامی ایران در جنگ اوکراین مواضع غیرسازنده ای را علیه تهران در پیش گرفته و به‌دنبال وضع تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری جدید است که این اقدامات با وجود تراز تجاری مثبت در مبادلات اقتصادی دو کشور، بیشتر به ضرر برلین خواهد بود. این سیاست دولت آلمان در حالی علیه ایران از مدت‌ها پیش شروع شده که همه شواهد و قرائن حکایت از آن دارد که آلمان نیز بخشی از بازی ضدایرانی طراحی‌شده در ناتو است که باید سهم خود را به‌خوبی بازی کند.

با این حال، وضع آلمان در برابر دیگر کشورهای اروپایی با ایران متفاوت است، چرا که این کشور همواره در طول سال‌های گذشته تلاش کرده بود تا باوجود وابستگی به امریکا و اثرپذیری از کانون‌های یهودی، یک رفتار شبه‌مستقل از خود نشان دهد ولی هر چه زمان گذشت، این رفتارها بدتر شد و باعث گردید که مردم ایران به سراغ جنایت‌های آلمان در مقابل ملت ایران در طول هشت سال جنگ بروند. با همه این تفاسیر، باید ارزیابی درستی از اشتباه تاریخی آلمان در برابر ملت ایران داشت.

آمارهای رسمی دولت آلمان نشان می‌دهد که صادرات این کشور به ایران در یازده ماه نخست سال گذشته میلادی (ژانویه تا نوامبر ۲۰۲۲) 7/12 درصد نسبت به سال قبل از آن افزایش داشته و از 4/1 میلیارد به 5/1 میلیارد یورو رسیده است. این درحالیست که آلمان بزرگترین شریک تجاری ایران در میان اعضای اتحادیه اروپا بوده و در ۱۰‌ماهه نخست سال گذشته میلادی یک میلیارد و ۳۶۵ میلیون یورو کالا به ایران صادر و فقط ۲۳۵ میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده است.

کل مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا نیز در ماه‌های ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۲ با رشد ۲۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو شده است. در ۱۰ماهه سال ۲۰۲۱ کل مبادلات دو طرف سه میلیارد و ۴۷۹ میلیون یورو اعلام شده بود. بر اساس این گزارش، صادرات اتحادیه اروپا به ایران در ۱۰ ماه ابتدایی ۲۰۲۲ با رشد ۲۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو شده و از ۲ میلیارد و ۷۵۳ میلیون یورو در ماه‌های ژانویه تا اکتبر سال گذشته به سه میلیارد و ۴۴۴ میلیون یورو در مدت مشابه سال جاری رسیده است.

واردات اتحادیه اروپا از ایران در ماه‌های ژانویه تا اکتبر امسال نیز رشد قابل توجه ۲۲ درصدی داشته و به ۸۸۴ میلیون یورو رسیده است. اتحادیه اروپا در مدت مشابه سال قبل ۷۲۶ میلیون یورو کالا از ایران وارد کرده بود. هرچند پایبندی طرف‌های اروپایی به اجرای کامل توافق هسته‌ای و تمرکز بر تحقق بندهای مربوط به تعهدات اقتصادی طرف‌های غربی می‌توانست ظرفیت‌های تجاری بیشتری را بین دو طرف ایجاد کند، اما تعلل اروپایی‌ها دربرابر سیاست‌های غیرقانونی امریکا علیه ایران، موانعی را در مسیر پیشرفت روابط طرفین به‌وجود آورد.

اروپایی‌ها پس از شکست پروژه سازوکار ویژه مالی اروپا و ایران (اینستکس) که قرار بود تجارت مشروع میان دو طرف را تسهیل کند، به بهانه مسائل حقوق بشری و ادعای بی‌اساس استفاده روسیه از پهپادهای ساخت ایران، به الگوبرداری از سیاست واشنگتن علیه ایران روی آورده‌اند.

۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا و انگلیس در سه ماه گذشته در مسیر حمایت از ناآرامی‌ها و برای تنفس مصنوعی به اغتشاشگران در ایران، تحریم‌هایی را علیه شخصیت‌ها و نهادهای ایرانی وضع کرده‌اند. آلمان از ابتدای بروز اغتشاشات در ایران، مواضع غیرسازنده‌ای را در پیش گرفت و دو ماه پیش روابط با تهران را مورد بازنگری قرار داد. وزیر امور خارجه آلمان با اشاره به پایین بودن سطح روابط دوجانبه میان دو کشور در سال‌های اخیر و تکرار اتهامات حقوق‌بشری ادعا کرد، «اوضاع نمی‌تواند مانند سابق ادامه یابد، بنابراین ما رابطه خود را با شرایط تطبیق می‌دهیم».

«آنالنا بائربوک» ادعا کرد که در حال تعلیق گفت‌وگوهای دوجانبه میان دوکشور است و «معدود ابزارهای باقی‌مانده در روابط تجاری و مالی را مورد بازنگری قرار می‌دهیم. همچنین حضور موسسات فرهنگی فعال آلمان در ایران را کاهش خواهیم داد».

آلمان سپس در اقدامی همسو با مواضع ضد ایرانی واشنگتن، از تمرکز برلین بر حوادث داخلی ایران خبر داد. سخنگوی وزارت امور خارجه المان ادعا کرده است: برلین، در مسیر واشنگتن حرکت می‌کند و در حال حاضر تمرکز ما بر حمایت از مردم و اعمال فشار بر ایران است تا از سرکوب حقوق مردم خود دست بردارد.

وزارت اقتصاد آلمان چندی پیش اعلام کرد این کشور تمامی برنامه‌هایی که برای گسترش تجارت و سرمایه‌گذاری با ایران تدوین کرده بود به حالت تعلیق درآورده است. طبق گزارش‌های منتشرشده، تعلیق‌های مورد بحث، بر اعتبارات صادراتی و تضمین‌های سرمایه‌گذاری و همچنین آموزش مدیران و برنامه‌های نمایشگاه تجاری آلمان در ایران، تاثیر خواهد گذاشت.

این درحالیست که طبق داده‌های آماری، تراز تجاری دو کشور در طول ۱۰ ماه نخست سال گذشته میلادی به میزان یک میلیارد و ۱۳۰ میلیون یورو به‌نفع آلمان بوده و بر این اساس، تصمیمات اخیر برلین برای ایجاد محدودیت‌هایی در روابط تجاری با ایران بیشتر از اینکه به ایران ضرر بزند، به زیان اقتصاد این کشور تمام خواهد شد. (هر چند این عدد در برابر ضرر 600 میلیارد یورویی این کشور در روسیه چیزی نیست، ولی حضور آلمان در عرصه اقتصادی ایران برای برلین بسیار مهم بود).

جمهوری اسلامی ایران اقدامات اخیر کشورهای اروپایی را مردود، غیر سازنده و متناقض با منشور ملل متحد و مقررات و سازوکارهای بین المللی توصیف کرده است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان درباره مسیر غیرسازنده، تکراری و شکست خورده اروپایی‌ها هشدار داده و توسل به ابزار تحریم را اقدامی نخ‌نما و بی‌اثر خوانده است.