صادق راستگو

از ابتدای انتشار خبر زلزله در ترکیه، ابعاد ویرانگر آن مشخص بود اما دولت اردوغان که فکر می‌کرد اینجا هم نیاز به بازی رسانه‌ای و تبلیغاتی دارد از همان لحظه شروع کرد به حرف‌های عجیب و محیراالعقول که نشان می‌داد طرف اصلا در باغ نیست. مثلا همان روز اول یا دوم گفت که با هتل‌های آنتالیا صحبت شده تا زلزله‌زده‌ها به آنجا بروند! همین یک حرف برای من یکی حجت را تمام کرد که باید منتشر حرف‌های عجیب دیگر هم باشیم.

به عنوان مثال در ادامه اردوغان ادعا کرد که در عرض یک سال همه خانه‌های ویران‌شده ساخته خواهد شد!! و وقتی دید که در مورد هتل‌های آنتالیا خیلی تند رفته، امروز وقتی به قهرمان مرعش رفت و دسته‌گل شرکت‌های ساخت و ساز وابسته به حزب عدالت و توسعه را دید و متوجه شد که شش برابرا هتل‌های آنتالیا فقط مردم بی‌خانمان قهرمان مرعش را جا نخواهند داد گفت که همه مدارس در دیاربکر برای اسکان بازماندگان مورد استفاده قرار خواهند گرفت!!

به نظر در دولت اردوغان هنوز متوجه حجم خسارت نشده‌اند و همه مسائل را به چشم رقابت سیاسی می‌بینند. مثلا در هنگام حضور در این شهر، اردوغان مخالفان خود را مورد نوازش همیشگی قرار داد و گفت: «متأسفانه برخی احزاب و طرف‌های سیاسی از آب گل آلود ماهی می‌گیرند و از روحیه وحدت برخوردار نیستند و عده‌ای ضعیف‌النفس از این فاجعه برای غارت سوء استفاده کرده‌اند و به همین دلیل وضعیت فوق‌العاده اعلام کردیم.»

این ادعای اردوغان درست نیست، اگر انتقادی بود نسبت به ارسال سریع و فوری کمک‌ها بود و مساله دیگر آنکه به جز کارشناسان من کسی را ندیدم که بخواهد موضع‌گیری تندی کند! اگر هم موضعی گرفته شد توسط خود اردوغان و نزدیکانش بود که پس از بستن فضای مجازی تهدید کردند هر کسی که بخواهد انتقاد کند یا حرف بزند (چیزی در این مایه‌ها) در دفتر ثبت می‌کنیم و بعداً به حسابش رسیدگی خواهیم کرد‍!

هر چه زمان می‌گذرد، به نظر مسوولان اجرایی در ترکیه بیشتر می‌فهمند چه بلایی سرشان آمده است. ابتدا که دنبال نظریه توطئه و خرابکاری امریکا و ناتو بودند و بعد که دیدند فایده ندارد و نمی‌شود کشوری را بابت این همه زلزله پیاپی (دو هزار پس زلزله تا این لحظه) متهم کرد، برای آنکه کمی بار را سبک کنند به سمت دیگری غش کرده و آن نیز وحشتناک دانستن ابعاد این زلزله است تا شاید اگر نتوانستند کاری کنند، شدت زلزله را عامل اصلی بدانند.

مثلا اردوغان گفته که «با بازدید از مناطق آسیب دیده، متوجه شدیم که با یک فاجعه بزرگ روبرو هستیم.» (این نشان می‌دهد تا زمانی که خودش حضور پیدا نکرده، فکر کرده که یک اتفاق ساده و معمولی روی داده و چیز مهمی نیست) اما حرف جالب‌تر را مدیرکل امور زلزله و کاهش خطر اداره مدیریت بلایای طبیعی ترکیه زده که اعلام کرد که انرژی آزاد شده توسط زلزله ۷.۷ ریشتری معادل انرژی ۵۰۰ بمب اتمی است!!

هر چند اورهان تاتار حاضر نشده مثلا بگوید چه نوع بمب اتمی، اما اینکه بدون علم و سواد از ابعاد 500 بمب اتمی این زلزله صحبت کنید، نشان می‌دهد که مدیرکل امور زلزله حزب عدالت و توسعه هم برآورد دقیق و درستی از ابعاد آنچه روی داده نداشته و به نوعی دچار بهت و حیرت شده است. هر چند دو زمین‌لرزه بزرگ روی هم رفته نزدیک به دو دقیقه جنوب ترکیه را مانند ژله لرزاند، اما گفتن عدد 500 بمب اتمی هم نمی‌تواند دقیق باشد.

به هر حال ابعاد این زلزله بسیار بزرگ است و چند روز پیش هم نوشتم که ویرانگری آن بیش از بمب اتمی هیروشیما و ناکازاکی، یا بمباران درسدن (که به اشتباه نوشتم دوسلدورف) توسط امریکا و انگلیس یا زلزله رودبار و منجیل و بم است. با این اوصاف، میزان خسارت را صرفاً می‌توان با زلزله ویرانگری که جزیر جاوه را در نوردید مقایسه کرد. سونامی بزرگی که بیش از 210 هزار نفر کشته برجای گذاشت و یکی از عجیب‌ترین حوادث تاریخ معاصر بشر بود.

اینکه دولت ترکیه از پسِ این زلزله بر بیاید، بعید می‌دانم! در زلزله بم، فقط در یک نقطه خرابی داشتیم، دو دهه از زمان گذشته اما هنوز که هنوز است همه چیز به حالت طبیعی و عادی بازنگشته است. این نکته را هم باید یادآور شد که اگر به دلیل حرکت سنگین گسل آناتولی، شاهد یک تحرک ویرانگر آن نباشیم، شاید دولت‌های بعدی ترکیه شانس بیاورند و بتوانند 5 سال دیگر، فقط آواربرداری را به پایان ببرند. منطقه‌ای در شعاع 200 کیلومتر از قهرمان مرعش زیر ضربِ زلزله رفته است.