چندی پیش در روزنامه بامداد جنوب گزارشی در مورد وضعیت آب‌های زیرزمینی کشور منتشر کردیم. در آن گزارش به ویژه تاکید بر روی چند دشت مهم استان بوشهر شده بود که سال به سال سطح آب آنها پایین‌تر آمده و به جایی رسیده که از وضعیت قرمز هم گذشته است. در این میان دشت‌های متعدد در دشتستان اوضاع‌شان از همه بدتر است و بر اساس آمارهای موجود باید این دشت‌ها را مرده به حساب آورد.

در این میان در طول سال‌های گذشته و باوجود کاهش سطح آب‌های زیرزمینی که خطر عمده‌ای در همه حوزه‌ها دارد، هنوز هم کشت انواع محصولات پر آب در زمین‌های کشاورزی در جریان بوده و به‌نظر می‌رسد که کسی نمی‌خواهد در این مورد دست جنبانده و حرکتی کند. کاشت محصولات ‌آب‌بری که به وفور در دشت‌های استان بوشهر کشت می‌شود، هیچ توجیه اقتصادی ندارد و هزینه‌های مترتب بر تامین منابع زیرزمینی آب دو برابر درآمدی است که کشاورزان از برداشت محصولی مانند هندوانه دارند.

برداشت بی رویه از سفره های آب زیر زمینی، نخست منابع آب و در ادامه فعالیت های کشاورزی و اقتصادی کشور را تهدید می کند. پس از حفر چاه‌های نیمه‌عمیق و پایین رفتن آب این سفره‌ها، کشاورزان ناچارند به حفر چاه‌های عمیق روی آوردند که مشکلات اقتصادی و زیست‌محیطی فراوانی را به دنبال دارد. حفر چاه عمیق افزون بر بالا رفتن هزینه اقتصادی کشاورزان هزینه‌های غیرقابل جبرانی بر محیط زیست تحمیل می‌کند.

استفاده ازچاه‌های عمیق برای دسترسی به آب بیشتر زمانی می‌تواند تاثیر خود را بر محیط زیست نمایان کند که این کار در دشت‌های ایران انجام شود. مردمان ساکن دشت‌ها که از سده‌های پیش همواره با مشکل کم‌آبی مواجه بودند، برای جبران این مشکل روی به حفر قنات آورده‌اند. حفر چاه‌های عمیق در نیم سده گذشته موجب شد تا حیات آبی این قنات‌ها به شدت تحت تاثیر قرار گیرد. 

هر چند که برخی از سازمان‌های متولی دشت و مراتع کشور چرای بی‌رویه دام را عاملی در جهت نابودی پوشش گیاهی می‌دانند اما این شیوه از اظهارنظر نمی‌تواند به درستی علل بیابان‌زایی را در ایران توجیه کند. در این زمینه باید گفت تمامی دلیل نابودی دشت‌های ایران استفاده بی‌رویه از مراتع توسط دامداران نیست بلکه پایین رفتن سفره‌های زیر زمینی از مهمترین عواملی به شمار می‌رود که پوشش گیاهی را در دشت‌های ایران به خطر انداخته است. کارشناسان حوزه‌های مختلف باور دارند که پایین رفتن آب سفره‌های زیر زمینی که رهآورد حفر چاه‌های عمیق است موجب می‌شود تا ریشه گیاهان در مناطق مختلف کشور تشنه‌تر از گذشته باشند. این فرایند در ادامه حیات زیستی پوشش گیاهی دشت‌های کشور را با مشکل مواجه کرده و سبب خشک‌شدن زودهنگام گیاهان در فصل بهار می‌شود.

با این حال، باید توجه داشت که مقابله با این پدیده تنها از یک راه ممکن است و آن هم ورود کامل نهادهای مسوول در حوزه کشت محصول است. همانگونه که با تغییر ساختار کشاروزی در دشت‌های پیرامون دریاچه ارومیه برای احیای آن تلاش شد، باید در دشت‌های استان بوشهر هم این الگوهای کشت تغییر اساسی کند. اگر این الگوها تغییر نکند، بدون شک در طول چند سال آینده حتی درختان گز و کهور(بابل) هم در این مناطق ادامه حیات نخواهند داد. یکی از راهکارهای پیشنهادی، دادن یارانه به کشاورزان است، یارانه‌ای که این فرصت را به زمین می‌دهد تا دوباره حیات خودش را به دست بیاورد.