بامداد جنوب: بر اساس اعلام مقامات کشورمان فردا یکشنبه 16 تیرماه، پس
از 60 روز، ایران گام دوم خود در راستای کاهش تعهدات برجامیاش را بر میدارد.
قرار است در گام دوم، رعایت محدودیتهای مربوط به سطح غنیسازی اورانیوم متوقف شود
و در کنار اقدامات مربوط به مدرنسازی رآکتور آب سنگین اراک، بازگشت به راکتور پیشین
این مرکز نیز در دستورکار قرار گیرد.
شورایعالی
امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ۱۸
اردیبهشت سال جاری «در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران، و در
اِعمالِ حقوق جمهوری اسلامی ایران مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام»، دستور توقف برخی
اقدامات ایران در توافق برجام را صادر کرد. این تصمیم بهطور مفصل در نامه مهمی از
سوی دکتر روحانی رئیسجمهور و رئیس شورایعالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به
سران کشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه اعلام شد.
ایران
در گام نخست از این تصمیم در همان ۱۸
اردیبهشت، رعایت محدویتهای مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنیشده 67/3 و ذخایر آب سنگین را لغو
کرد.
آژانس بینالمللی
انرژی اتمی هفته گذشته تائید کرد که ایران از محدوده ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده
ذیل توافق هستهای فراتر رفته است. افزایش
ذخایر آبسنگین ایران به بیش از ۱۳۰
تن که در برجام تعیین شده بود نیز در چارچوب زمانبندی شده در حال انجام است.
در
رابطه با اقدامات در گام دوم باید گفت که به نظر نمیآید ایران فورا یا ظرف چند
هفته قصد داشته باشد بدون آنکه به اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد نیاز داشته باشد به
سمت غنیسازی ۲۰
درصد برود. در عین حال که برای تهران دیگر هیچ سقف و مرزی وجود ندارد و اگر در
مقطع زمانی خاصی این درصد از غنیسازی هم داشته باشد منطبق با برنامه سازمان انرژی
اتمی و مبتنی بر موافقتنامه پادمان جامع انجام خواهد شد. این اقدام صرفا عبور از
تعهدی است که ایران بر اساس برجام به آن پایبند بوده و نقض برجام هم محسوب نمیشود.
مذاکرات
و پیشرفتها در پروژه مدرنسازی اراک تا وقتی کشورهای ۱+۴ به ویژه چین به تعهدات خود
پایبند باشد متوقف نمیشود و ایران میز مذاکره در این رابطه را ترک نمیکند اما همزمان
اقدامات مرتبط با بازگشت به راکتور تحقیقاتی ۴۰ مگاواتی اراک در چارچوب
گام دوم در دستورکار قرار خواهد گرفت. سیدعباس
عراقچی، معاون وزیر امور خارجه کشورمان بعد از نشست کمیسیون مشترک برجام در وین که
دو هفته پیش برگزار شد اعلام کرد که در بحث اراک پیشرفت خوبی داشتیم و همه اعضا
تعهد کردند در جدول زمانی مشخص شده ساخت این راکتور جدید به انجام برسد.
ایران
۶۰ روز به
کشورهای باقیمانده در برجام فرصت داد تا تعهدات خود بهویژه در حوزههای بانکی و
نفتی را عملیاتی کنند. علاوه بر آن سه کشور اروپایی بیش از یک سال است که تلاش
دارند در چارچوب ساز و کار مالی، فروش نفت و نقل و انتقالات مالی ایران را در شرایطی
که امریکا دست به تحریمهای یکجانبه زده است تسهیل کنند اما تاکنون این اقدام عملیاتی
نشده است.
ساز
و کار مالی سه کشور اروپایی نقایص بسیاری دارد که نمیتواند پاسخگوی نیازها و
خواستههای ایران برای باقی ماندن در برجام باشد. از این رو ایران بعد از یک سال«صبر
راهبردی» برای تغییر فضای بازی در واکنش به خروج امریکا، بازگشت تحریمها و فشارهای
حداکثری و نیز تعلل و تاخیر اروپا در جبران اقدامات خصمانه امریکا تصمیم به تغییر
در فضای بازی گرفت. از اینرو اعلام کرد که خروج از برجام را گام به گام جلو میبرد.
مقامات کشورمان در عین حال تاکید کردند، هر زمان که خواستههای ایران تامین شوند،
به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهند گرفت، در غیر اینصورت،
جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله اجرای تعهدات دیگر را متوقف خواهد کرد.
در
۶۰ روز
گذشته ایران به مشورتها و مذاکرات خود با اعضای باقیمانده برجام در تمامی سطوح
ادامه داد و نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان نیز برگزار شد که پس از آن
نشست اعلام شد اینستکس عملیاتی شده است و قرار است هفت کشور اروپایی دیگر علاوه بر
سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان در آن سرمایهگذاری کنند.
در
عین حال با وجود اعلام کشورهای اروپایی درباره عملیاتی شدن این ساز و کار ویژه مالی
برای ایران اما هنوز هیچ تعاملی بر اساس آن صورت نگرفته است. علاوه بر این آنچه در
حال انجام است با خواستههای ایران در حوزه بانکی و نفتی فاصله چشمگیری دارد. سه کشور اروپایی اعلام
کردند در گامهای نخست از ورود به تعاملات نفتی در چارچوب اینستکس «برای حفاظت این
ساز و کار از گزند تحریمهای امریکا» خودداری خواهند کرد.
حسن
روحانی هفته گذشته در سخنانی ساز و کار مالی اروپاییها (اینستکس) را تاکنون تنها
اقدامی نمایشی دانست و افزود: امروز اینستکس تنها ساز و کاری بدون پول است و اینستکسِ
توخالی به هیچ دردی نمیخورد اما اگر اینستکس فعال شده و پول فروش نفت ایران به
آنها بهواسطه آن حاصل شود با وجود ایرادات آن، میتوان تا حدی آن اقدام را قبول
کرد.
با
وجود این سه کشور اروپایی درباره این پیشنهاد و راهکار ایران نیز تاکنون سکوت کردهاند
یا مبالغ بسیار ناچیزی در حد چند میلیون یورو را پیشنهاد دادهاند که از سوی ایران
با مخالفت صریح روبهرو شده است.
اکنون
که ۶۰ روز از
گام نخست اجرای تصمیم ایران برای کاهش تعهدات برجامی گذشته است و گام دوم آغاز
خواهد شد، سه کشور اروپایی و دیگر مجامع بینالمللی بیش از پیش شاهد جدیت کشورمان
در اجرای تصمیم خود خواهند بود. ایران با حسننیت وارد مذاکرات هستهای شد و با
حسننیت نیز توافق را امضا و آن را اجرا کرد و پس از خروج امریکا از برجام نیز با
حسننیت زمان کافی در اختیار دیگر اعضای برجام برای حفاظت از آن قرار داد. اکنون
بعد از یک سال و دو ماه نوبت کشورهای باقیمانده در برجام است که حسننیت خود را
ثابت کرده و قدمهای جدی و عملی برای حفظ برجام بردارند، کما اینکه ایران اعلام
کرده است هر وقت اقدامات مقتضی از سوی این کشورها برای تامین خواستهای ایران
انجام شود، اقدامات کاهشی قابل بازگشت به شرایط قبل است.