محمدصالح صدقیان

تشکیل دولت در بیروت نشان می‌دهد که مجریانِ خارجی اعتراضات لبنان و عراق یکی است و احتمالاً همین طیف اجازه تشکیل دولت در بغداد را در حاشیه داووس صادر کرده‌اند.

در رسانه‌های عراق اعلام شده که تعیین گزینه نخست‌‌وزیری این کشور به بعد از بازگشت رئیس‌جمهور عراق از اجلاس اقتصادی داووس موکول شده است اما واقعیت این است که سفر برهم صالح به سوئیس هیچ ارتباطی به تشکیل دولت و انتخاب نخست‌وزیر جدید عراق ندارد. درست است که سفر وی به داووس و دیدار وی با ترامپ از اهمیت بالایی برخوردار است اما این موضوع ربطی به انتخاب نخست وزیر عراق ندارد. در این بین باید متوجه باشیم که چند روز پیش جلسه‌ای در خانه «نوری المالکی» نخست‌وزیر پیشین عراق برگزار شد و اعضایی از جناح سائرون و ائتلاف الفتح در آنجا حضور داشتند اما خروجی این نشست نتوانست به نفع توفیق علاوی (گزینه نامزدی نخست‌وزیری عراق) تمام شود و همه او را به عنوان نامزد نخست وزیر عراق انتخاب نکردند. به همین دلیل معتقدم که انتخاب گزینه جدید برای نخست وزیری عراق باید با حل و فصل مشکلات و موانع به زودی عملی شود.

دیدار برهم صالح و ترامپ در حاشیه اجلاس داووس به خوبی نشان می‌دهد که رئیس‌جمهور این کشور صحبت‌های نهایی را با ایالات متحده انجام داده و شاید برداشت رسانه‌ها برای انتخاب نخست‌وزیر عراق از همین موضوع نشأت گرفته باشد؛ تا جایی که دو طرف در مورد ادامه همکاری نظامی با یکدیگر به توافق رسیدند. اتفاق بسیار عجیب این است که به موازات تحولات فعلی عراق شاهد معرفی نخست‌وزیر لبنان و همچنین تشکیل دولت در این کشور بودیم و اتفاقاً در هر دو کشور همچنان اعتراض‌ها در خیابان جریان دارد. این دو تحول به صورت کاملاً روشن نشان می‌دهد که نخست‌وزیر عراق به زودی انتخاب خواهد شد؛ چراکه خط‌دهندگان اصلی تحولات دو کشور و منبع تغذیه آنها یکی هستند.

کاملا مشخص است که جریان یا شخصی که هادی اعتراض‌های لبنان و عراق بوده حالا به خوبی می‌داند که باید چگونه سناریوی خود را تکمیل کرده و جلو ببرد. از سوی دیگر کاملاً مشخص است که رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا بعد از ژانویه رنگ و بوی جدی‌تر به خود می‌گیرد و تمام این متغیرها نشان می‌دهد که اوضاع عراق حداقل در مورد انتخاب نخست‌وزیر تا حدود زیادی آرام می‌شود. براساس داده‌های موجود، نخست‌وزیر عراق به زودی انتخاب خواهد شد چراکه همانگونه که اشاره کردم راهبری هر دو پرونده از سوی یک نفر یا یک نهاد اتفاق افتاده است. قسمتی از این ماجرا به اختلافات درون پارلمان عراق مرتبط است و بخش دیگر آن به کشورهای خارجیِ دخیل در معادلات این کشور ربط دارد. آنچه در این بین باید مورد نظر قرار بگیرد این است که سفر اخیر بن علوی به تهران گویای این است که برخی معادلات در آستانه رقابت‌های انتخاباتی ایالات متحده در حال تغییر است.

وضعیت خاورمیانه و عراق پس از اتفاقات اخیر، خوب نیست و حتی پایگاه‌های آمریکا در حال آماده‌ باش قرار دارند؛ اما مواضع واشنگتن در قبال تهران در پرونده‌هایی مانند برجام یا ارتباط کشورهای اروپایی با ایران نشان می‌دهد که واشنگتن دستورالعمل جدیدی علیه ایران در دستور کار دارد که موجب می‌شود اوضاع عراق تا حدودی به نفع ایالات متحده آرام شود. در این میان آنچه باعث ایجاد تنش در فضای سیاسی عراق می‌شود، اختلاف جریان‌های سیاسی با یکدیگر در مورد انتخاب گزینه نخست‌وزیری است. بر اساس آمارهای موجود، رقابت اصلی میان محمد توفیق علاوی، (وزیر پیشین ارتباطات) علی الشکری (وزیر پیشین برنامه‌ریزی و مشاور عالی رئیس جمهوری) و مصطفی الکاظمی (رئیس سرویس اطلاعاتی عراق) است و این سه چهره از تمامی اسامی که تاکنون مطرح شده‌اند،‌ محبوبیت بیشتری دارند. در نهایت از سه گزینه‌ای که مطرح شده، دو گزینه آن (محمد توفیق علاوی و علی الشکری) به‌عنوان نخست‌وزیر آتی عراق مدنظر هستند؛‌ چراکه ائتلاف دولت قانون از علی الشکری و ائتلاف سائرون از محمد توفیق علاوی حمایت می‌کنند.